Շշադդում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Շշադդում
Շշադդում
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր
Լատիներեն անվանում
Lagenaria siceraria



Դասակարգումը
Վիքիցեղերում


Պատկերներ
Վիքիպահեստում




Շշադդմի սերմերը

Շշադդում (Lagenaria siceraria), դդմազգիների (Chenopodiaceae) ընտանիքի Lagenaria ցեղի Vulgaris ընտանիքին պատկանող միամյա, միատունկ մշակաբույս։

Շշադդմի պտուղները կարող են ունենալ տարբեր չափեր և ձևեր, մասնավորապես՝ շշաձև, երկարավուն, գլանաձև և այլն։ Լրիվ հասունացման շրջանում պտղի ներքին հյուսվածքները չորանում են, արտաքին պատը փայտանում է, կարծրանում և ամրանում։ Սննդի համար պիտանի են երկարավուն պտուղներով բույսերը։

Հայրենիքն համարվում է Հարավային Աֆրիկան[1], ըստ որոշ դիտարկումների նաև Հնդկաստանը և Միջին Ասիան։ Չինաստանում շշադդումն սկսել է մշակվել շուրջ 2000 տարի առաջ։

Պտուղների երկարություննը կազմում է 1,5-2 մ, քաշը 3-7 կգ։ Պտղից պատրաստում են աղցան, սոուս, պյուրե, խավիար և բլիթ։ Թերհաս պտուղը, ինչպես դդմիկի դեպքում, տապակում են, թթու դնում, մսով և բրնձով լցոն պատրաստում, չորացնում։ Մագլցող բույս է, ինչի պատճառով մշակման ժամանակ դրվում են հենարաններ, կամ ցանվում ծառերի, ցանկապատերի մոտ։

Ծաղիկները խոշոր են, սպիտակ և բացվում են օրվա երկրորդ կեսին, լրիվ բացվում են երեկոյան ժամերին, երբ շրջակայքում միջատները քիչ են։ Այս պատճառով կատարվում է ձեռքով փոշոտում, քանի որ բույսը խաչաձև փոշոտվող է։ Մեկ բույսից կարող է ստացվել մինչև 30 կգ բերք։ Սերմ ստանալու համար սովորաբար թողնվում են առաջին պտուղները, որոնք հասունանում են աշնանը։ Սերմերը պահվում են 16-20 °C ջերմության պայմաններում։ Կեղևն ամրանալուղց հետո սերմերն հանվում են։

Շշադդմի պտղի գագաթնային մասն հեռացնելով և սերմնազատելով կարելի է այն օգտագործել որպես ամանեղեն։ Ունի լայն ոչ-սննդային օգտագործում տարբեր երկրների մշակույթներում։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Մելիքյան, Անդրեաս. «Բանջարաբուծություն», Երևան, «Դար», 2005
  • Խաչատրյան Ս. Ս. «Բանջարաբուծություն», Երևան, 1977

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Decker-Walters, D.S.; Wilkins-Ellert, M.; Chung, S.-M.; Staub, J.E. (2005). Reconstructing the Origins and Dispersal of the Polynesian Bottle Gourd (Lagenaria siceraria). Proceedings of the SMBE Tri-National Young Investigators' Workshop 2004. էջեր 58, 501–508.