Շշադդում
| Շշադդում | ||
|---|---|---|
 | ||
| Գիտական դասակարգում | ||
|
||
| Լատիներեն անվանում | ||
| Lagenaria siceraria
| ||
|
|
Շշադդում (Lagenaria siceraria), դդմազգիների (Chenopodiaceae) ընտանիքի Lagenaria ցեղի Vulgaris ընտանիքին պատկանող միամյա, միատունկ մշակաբույս։
Շշադդմի պտուղները կարող են ունենալ տարբեր չափեր և ձևեր, մասնավորապես՝ շշաձև, երկարավուն, գլանաձև և այլն։ Լրիվ հասունացման շրջանում պտղի ներքին հյուսվածքները չորանում են, արտաքին պատը փայտանում է, կարծրանում և ամրանում։ Սննդի համար պիտանի են երկարավուն պտուղներով բույսերը։
Հայրենիքն համարվում է Հարավային Աֆրիկան[1], ըստ որոշ դիտարկումների նաև Հնդկաստանը և Միջին Ասիան։ Չինաստանում շշադդումն սկսել է մշակվել շուրջ 2000 տարի առաջ։
Պտուղների երկարություննը կազմում է 1,5-2 մ, քաշը 3-7 կգ։ Պտղից պատրաստում են աղցան, սոուս, պյուրե, խավիար և բլիթ։ Թերհաս պտուղը, ինչպես դդմիկի դեպքում, տապակում են, թթու դնում, մսով և բրնձով լցոն պատրաստում, չորացնում։ Մագլցող բույս է, ինչի պատճառով մշակման ժամանակ դրվում են հենարաններ, կամ ցանվում ծառերի, ցանկապատերի մոտ։
Ծաղիկները խոշոր են, սպիտակ և բացվում են օրվա երկրորդ կեսին, լրիվ բացվում են երեկոյան ժամերին, երբ շրջակայքում միջատները քիչ են։ Այս պատճառով կատարվում է ձեռքով փոշոտում, քանի որ բույսը խաչաձև փոշոտվող է։ Մեկ բույսից կարող է ստացվել մինչև 30 կգ բերք։ Սերմ ստանալու համար սովորաբար թողնվում են առաջին պտուղները, որոնք հասունանում են աշնանը։ Սերմերը պահվում են 16-20 °C ջերմության պայմաններում։ Կեղևն ամրանալուղց հետո սերմերն հանվում են։
Շշադդմի պտղի գագաթնային մասն հեռացնելով և սերմնազատելով կարելի է այն օգտագործել որպես ամանեղեն։ Ունի լայն ոչ-սննդային օգտագործում տարբեր երկրների մշակույթներում։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Մելիքյան, Անդրեաս. «Բանջարաբուծություն», Երևան, «Դար», 2005
- Խաչատրյան Ս. Ս. «Բանջարաբուծություն», Երևան, 1977
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Decker-Walters, D.S., Wilkins-Ellert, M., Chung, S.-M., Staub, J.E. (2005)։ Reconstructing the Origins and Dispersal of the Polynesian Bottle Gourd (Lagenaria siceraria)։ Proceedings of the SMBE Tri-National Young Investigators' Workshop 2004։ էջեր 58, 501–508.
| ||||||||||||||
