Jump to content

Նևա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Նևա (գետ)ից)
Այս հոդվածը գետի մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Նևա (այլ կիրառումներ)։
Նևա
Նևա գետ, Պետրոպավլովյան ամրոց
Բնութագիր
Երկարություն74
Ավազանի մակերես281 000 կմ²
ԱվազանԲալթիկ ծով
Ջրի ծախս2500
Ջրահոսք
ԱկունքՊետրոկրեպոստ ծովախորշ, Լադոգա լիճ
Ակունքի տեղակայումԼադոգա լիճ[1]
Բարձրություն4,29 մ
Կոորդինատներ59°57′24″ հս․ լ. 31°02′44″ ավ. ե.HGЯO
ԳետաբերանՆևա խորշ, Ֆիննական ծոց
Գետաբերանի տեղակայումՆևայի ծովախորշ
Բարձրություն0,03 մ
Կոորդինատներ59°56′41″ հս․ լ. 30°18′34″ ավ. ե.HGЯO
Տեղակայում
Հոսող հոսքերMga?, Թոսնա, Իժորա, Slavyanka?, Okhta?, Moyka River, Dubrovka?, Duderhof Channel?, Kronverksky Strait?, Moyka?, Murzinka?, Svyatka?, Spartak?, Chyornaya Rechka?, Utka?, Chyornaya?, Ladoga Canal?, Pryazhka?, Salnobuyansky Canal?, Svyatukha? և Kiselëvka?
Ջրի մարմիններԼադոգա լիճ
ԵրկիրՌուսաստան Ռուսաստան
ԵրկրամասԼենինգրադի մարզ, Սանկտ Պետերբուրգ
ՋրահավաքՆևայի ավազան
Գետը Վիքիպահեստում

Նևա (ռուս.՝ Нева), գետ Ռուսաստանում (Լենինգրադի մարզ, Սանկտ Պետերբուրգ), որը միացնում է Լադոգա լիճը Բալթիկ ծովի Ֆիննական ծոցի Նևա գետի ծովախորշի հետ։

Երկարությունը 74 կմ է, սեփական ավազանի մակերեսը՝ 5 000 կմ²։ Նևա գետը՝ միակն է, որը դուրս է հոսում Լադոգա լճից։ Նևայի ափին գտնվում են չորս քաղաքներ՝ Շլիսելբուրգը, Կիրովսկը, Օտրադնոեն, Սանկտ Պետերբուրգը, և մի քանի տասնյակ այլ բնակավայրեր։ Նավարկելի է ամբողջ երկայնքով, համարվում է Վոլգա-Բալթյան ջրային ուղու և Բելոմոր-Բալթյան ջրանցքի մի մասը։

Անվան ծագում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիննական բառը ակտիվորեն օգտագործվում է ժամանակակից ֆիներեն լեզվի մեջ, այդ թվում նաև տեղանվանաբանության մեջ, neva բառի տեսքով, նշանակում է ճահճային տեղանքի տեսակ՝ անցումային ճահիճներ։ Չունի նմանօրինակներ ուգրո-ֆիննական լեզուներումում, ինչը վկայում է ֆիննական ծագման մասին։

Շվեդական վարկածն ամենաթույլն է. բոլոր շվեդական աղբյուրներում գետը կոչվում է Նևա, շվեդական տարածքների ընդլայնումը դեպի Ֆինլանդիա սկսվել է շատ ավելի ուշ, երբ տարածքը արդեն բնակեցված էր և անվանումները արդեն տրվել էին։

Նևա գետի ջրանվան ծագման մյուս վարկածն առաջարկում է պատմաբան Վյաչեսլավ Կուլեշովի աշխատությունը, որի եզրակացություններն աջակցություն են ստացել հնագետ Դմիտրի Մաչինսկու[2] և ֆիննո-ուգորական լեզվագետներ Եվգենի Խելինսկու[3] և Վլադիմիր Նապոլսկու կողմից[4]։

Կուլեշովը եկել է այն եզրակացության, որ Նևա ջրանունը համարվում է հին եվրոպական և գալիս է հնդեվրոպական նախալեզվից *neṷa «նոր»։ Նրա ծագումնաբանությունը կապված է Արևելյան Մերձբալթիկայի հնդեվրոպական ցեղերի հետ, ովքեր, հավանաբար, կապակցված են եղել հին գերմանացիների և բալթերի հետ։ «Նոր» իմաստը կապված է գետի առաջացման առանձնահատկությունների հետ. հնարավոր է, որ հենց այդ հին գերմանացիները դարձել են վկաներ, թե ինչպես է ջուրը Լադոգա լճից ներթափանցում Ֆիննական ծոց, այդ պատճառով առաջացած գետը անվանել են «նոր»։ Երբ արևելքից տարածաշրջան են եկել մերձբալթյան-ֆիննական ժողովրդները, նրանք փոխառել են գետի այդ հնդեվրոպական անվանումը։ Սլավոնական բնակչությունն իրենց հերթին փոխառել է Նևա անվանումը մերձբալթյան-ֆիննական Neva (joki) բառից։ Գետի սկանդինավյան անվանումը, այդպիսով, մինչ այժմ պահպանել է բրոնզի դարից եկած իր շարունակական իրավահաջորդությունը և սկզբնական իմաստը[5]։

Հին ռուսական ավանդության մեջ Նևա անվանումն առաջին անգամ կիրառվել է «Ալեքսանդր Նևսկու մասին պատմվածք»-ի մեջ (13-րդ դար)։ Դրանից առաջ հին ռուսական Նևո անվանումը գործածվում էր Լադոգա լճի համար։

Նևա գետի երկարությունը կազմում է 74 կմ, ավազանի մակերեսը՝ 281000 կմ² է։ Գետի ջրի ծախսը միջինում կազմում է 2500 մ³։

Նևա գետի վտակներն են ձախից՝ Մգա, Տոսնա, Իժորա, Սլավյանկա, Մուրզինկա, աջից՝ Օխտա, Սև գետերը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 Д. Р. Нева (ռուս.) // Энциклопедический словарьСПб.: Брокгауз — Ефрон, 1897. — Т. XXа. — С. 787—795.
  2. Мачинский Д. А., Кулешов B. C. Северные народы середины IV — первой половины VI в. в «Getica» Иордана // Ладога и Глеб Лебедев. Восьмые чтения памяти Анны Мачинской. СПб., 2004. С. 51.
  3. Helimski E. Ladoga and Perm revisited Արխիվացված 2015-07-22 Wayback Machine // Studia Etymologica Cracoviensia 13 (2008) P. 75-88.
  4. Этническая история: вопросы Владимиру Напольских
  5. Кулешов В. С. Нева: свидетельства индоевропейской традиции // Ладога — первая столица Руси. 1250 лет непрерывной жизни. VII чтения памяти Анны Мачинской, 2003.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նևա» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 239