Յուստե
| Յուստե իսպ.՝ Yuste | |
|---|---|
 | |
| Երկիր |  Իսպանիա |
| Գյուղ | Կուակոս դե Յուստե |
| Հիմնադրման թվական | 1408 թվական |
 | |
 | |
Յուստե (իսպ.՝ Yuste), հնագույն կաթոլիկ վանական համալիր, որը գտնվում է Իսպանիայի Կասերես նահանգի Կուակոս դե Յուստե բնակավայրից մեկ կիլոմետր հեռավորության վրա։ Վանական համալիրը հիմնադրվել է յերոնիմիտների օրդենի կողմից 1408 թվականին։ 2011 թվականին վանքը փակվել է և երկու տարի անց կրկին վերաբացվել որպես Պաուլինյան աբբայություն։ Հայտնի է որպես վայր, որտեղ իր կյանքի կես տարին է անցկացրել և մահացել Կառլոս V կայսրը։
Վանական համալիրն ընդգրկված է իսպանական և եվրոպական մշակութային ժառանգության ցանկում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վանական համալիրը հիմնադրել է Պաուլինյան օրդենը 1408 թվականին Հենրի III-ի եղբայր, ռեգենտ Ֆերդինանդոյի կողմից[1]։
15-րդ դարում գոթական ոճով կառուցվել է ներքնաբակը այն շրջապատող սրահներով։ 16-րդ դարի սկզբին վերածննդիի դարաշրջանի ոճով կառուցվել է վանական եկեղեցին (1508-1525 թթ.) և երկրորդդ ներքնաբակը[1]։
1554-1555 թվականներին Գասպար դե Վեգան վանական համալիրում կառուցել է թագավորական նստավայր, որը նախատեսված էր Կառլոս V կայսեր համար։ Գահից հեռանալուց հետոո կայսրը մեկուսացավ Յուստեում, որտեղ ժամանեց 1557 թվականի փետրվարի 30-ին[2]։ Վանքում նա անցկացրեց իր կյանքի վերջին կես տարին՝ ընդհուպ մինչև իր մահը, որը գրանցվել է 1558 թվականի սեպտեմբերի 21-ին։ Կայսրն իր կտակում հայտնել էր, որ ցանկանում է իրեն թաղեն Յուստե վանքում, սակայն նրա որդին՝ Ֆիլիպ II կարգադրեց հոոր աճյունը տեղափոխել Էլ Էսկորիալ[1]։
Վանքը եղել է յերոնիմիտների գործող կրոնական կառույց մինչև 1836 թվականը, երբ նախարար Մենդիսաբալի կողմից նախաձեռնվեց գույքի բռնագրավման գործընթաց, որի հետևանքով վանականությունը հեռացավ աբբայությունը։ Աստիճանաբար վանական համալիրի շենքը սկսել է ավերվել։ 1857 թվականին մարկիզ դե Միրաբելը գնում է այն և իր միջոցներով վերանորոգում[1]։
1931 թվականին Յուստեն հայտարարվեց պատմական հուշարձան։ 1936 թվականին սկսված Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ ռազմական գործողությունների հետևանքով վանական համալիրի շենքը լրջորեն վնասվել է։ Պատերազմի ավարտից հետո այն հանձնվել է պետության տնօրինմանը։ Մինչև 1958 թվականը վանքում ընթանում էին վերականգնողական աշխատանքներ։ 1958 թվականին պետությունը վանական համալիրը հանձնում է վերածնված յերոնիմիտնեերին, ովքեր 120 տարվա ընդմիջումից հետո վերադառնում են Յուստե[3]։
2004 թվականին Յուստե վանքը ճանաչվում է որպես ազգային մշակութային ժառանգություն[1], իսկ 2007 թվականին այն ստանում է եվրոպական ժառանգության հուշարձան[4]։ Այնուամենայնիվ, յերոնիմիտնեերի ընդհանուր օրդենի անկումը հանգեցրեց այն բանին, որ 21-րդ դարի սկզբին նրանց տնօրինմանը մնացել էին ընդամենը երկու վանք՝ Յուստեն և Սեգովիայում գտնվող Էլ Պարալը։ 2002 թվականին երկու վանքերում վանականների ընդհանուր թիվը չէր գերազանցում 20-ը[5]։ 2011 թվականին մնացին ընդամենը 11 վանական, որից հետո որոոշում կայացվեց նրանց միացնել Էլ Պարալի համայնքին[3]։
Յուստեում շուրջ երկու տարի չէին բնակվում վանականներ։ Այն գործում էր միայն որպես թանգարան։ 2013 թվականին Պլասենիսյայի եպիսկոպոսի և պաուլինյանների միջև համաձայնագիր է կնքվում, որի համաձայն Պայծառ լեռ աբբայությունից օրդենի երկու ներկայացուցիչ է ժամանում Յուստե, ովքեր մինչ օրս բնակվում և կրոնական արարողություններ են իրականացնում Յուստեում։ Զուգահեռաբար Յուստեն ծառայում է որպես թանգարան։ 2012 թվականին այնտեղ հաճախել էեն 78 հազար զբոսաշրջիկ[3]։
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յուստե վանական համալիրը՝ ճարտարապետական անսամբլը կազմված է երկու մասից՝ վանքից և կայսերական նստավայրից։ Վանքը կազմված է եկեղեցուց, գոթական ոճով կառուցված ներքնաբակից և վերածննդի ոճով կառուցված երկրորդ ներքնաբակից։ Նշված բոլոր շինությունները թվագրվում են 15-ից 16-րդ դարերով[1]։ Վանական եկեղեցին միանավ է և ավարտվում է բազմանկյուն աբսիդով[2]։
Կայսեր նստավայրի ներքին հարդարանքը իրականացված է ընդգծված համեստությամբ և հնարավորինս քիչ դեկորներով։ Այն կազմված է մի քանի սենյակներից՝ ննջարան, ճաշասենյակ, հյուրասրահ և սրահներ։ Կայսեր ննջարանն ունեցել է դեպի եկեղեցի բացվող ուղիղ մուտք[2], իսկ պատուհնների մի մասը բացվել է դեպի այգի, որտեղով հոսում էր առվակ[1]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 [«История монастыря на сайте испанского национального наследия.(իսպ.)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-11-03-ին։ Վերցված է 2018-09-18 История монастыря на сайте испанского национального наследия.(իսպ.)]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Монастырь Юсте на официальном туристическом сайте Эстремадуры»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-13-ին։ Վերցված է 2018-09-18
- ↑ 3,0 3,1 3,2 El Pais. La resurrección de Yuste
- ↑ Yuste es declarado Patrimonio Europeo junto a tres enclaves españoles más
- ↑ Статистика ордена иеронимитов.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- http://www.patrimonionacional.es/real-sitio/monasterios/6257 Archived 2015-11-03 at the Wayback Machine.
- El Pais. La resurrección de Yuste
- Յուստե վանական համալիրը Էստրեմադուրայի պաշտոնական զբոսաշրջային կայքում: Archived 2015-04-13 at the Wayback Machine.
| ||||||||||
