Jump to content

Յաոյ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Շոնեն այ ժանրի ստեղծագործության օրինակ

Յաոյ (ճապ.՝ やおい), մանգայի և անիմեի ժանր, որը ներկայացնում է հոմոսեքսուալ հարաբերություններ տղամարդկանց միջև։ Յաոյի թիրախային լսարանը և յաոյ մանգայի հեղինակները աղջիկներն ու կանայք են, սովորաբար հետերոսեքսուալ[1]։ Ճապոնիայում, որպես կանոն, օգտագործվում է Boys' Love (ճապ.՝ ボーイズラブ) կամ BL տերմինը, թեև յաոյի կերպարները բառիս բուն իմաստով տղաներ չեն, այլ՝ պատանիներ և տղամարդիկ։ Այն ստեղծագործությունները, որոնք ցույց են տալիս երկու պատանի տղաների մասնակցությամբ հոմոսեքսուալ հարաբերություններ, պատկանում են այլ ժանրի, որը կոչվում է շոտակոն[2]։

Արևմտյան օտակուի շրջանում տարածված է այն կարծիքը, որ յաոյը շոնեն այ տերմինի հոմանիշն է, սակայն շոնեն այ ժանրի ստեղծագործությունները անկողնային տեսարաններ չեն պարունակում, ի տարբերություն յաոյի։ Ճապոնիայում շոնեն այն այլևս անիմեի կամ մանգայի ժանրի տերմին չէ, փոխարենը նշանակում է տղամարդկանց միջև հոմոսեքսուալ հարաբերությունները սովորական կյանքում։

Չնայած նրան, որ յաոյը կենտրոնանում է կանանց լսարանի վրա, նրա երկրպագուների շրջանում կարելի է հանդիպել գեյերի[3], բիսեքսուալների[4] կամ նույնիսկ հետերոսեքսուալ տղամարդկանց[5][6][7][8]։

Քննադատություն և գնահատական

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յաոյ մանգա Սան Ֆրանցիսկոյի գրախանութում։ Գրքերը փաթեթավորված են պոլիէթիլենային տոպրակների մեջ և պարունակում են էրոտիկ տեսարաններ։

Հոմոսեքսուալ հարաբերություններին նվիրված մանգան քննադատների մեծ ուշադրությունն է ստացել հատկապես այլ լեզուներով թարգմանությունների ի հայտ գալուց հետո։ Այս ստեղծագործությունների գնահատումը եղել է բավականին խառը։ Ֆրեդերիկ Շոթդը 1983 թվականին նշել է, որ հոմոսեքսուալության գեղագիտական նկարագրությունը հայտնի է դարձել երիտասարդ աղջիկների շրջանում և եղել է սեզե մանգայում բիսեքսուալների թեմայի շարունակությունը[9]։ Որոշ քննադատներ նման երևույթի մեջ տեսնում էին իրենց մարմնից սեռական երևակայությունների շեղում[10], կանացի սեքսուալության անտեսում և դրա արդյունքում[11] իրենց սկզբնական գենդերային դերից հրաժարում որպես ֆեմինիզմի առաջին քայլ[12]։ Մեկ այլ՝ ավելի բարդ տեսությունում Կազուկո Սուզուկուն յաոյը ներկայացնում է որպես կանացի արհամարհանքի և հետերոսեքսիզմի մերժման արդյունք՝ մարդկանց միջև «իդեալական սերը» սահմանելու փորձով[13]։

Միզուգոտին 2003 թվականին գրել է, որ յաոյը հետաքրքրում է կանանց, քանի որ հեղինակները, ընթերցողներն ու նկարազարդողները մեծամասամբ կանայք էին[14], ընդ որում այդ տարածքի մշակույթը շատ բանով հիշեցնում էր սիրային վեպերի երկրպագուներին[15]։ Ֆանտաստ գրող Մարիկո Օհարան, մասնավորապես, գրել է, որ ինքն է ստեղծել «Քիր/Սփոք» յաոյ ֆանֆիկը այն պատճառով, որ ժամանակի գրեթե ողջ պոռնոգրաֆիան ուղղված էր տղամարդկանց, իսկ յաոյը ոգեշնչում է նրա ստեղծագործական երևակայությունը, ինչպես նաև գիտական ֆանտաստիկան[16][17]։

Այլ քննադատները նշել են, որ յաոյի հիմքում ավելի արմատական են գենդերային հարցերը։ Այսպես, 1998 թվականին Սաքակիբարի Սիտամին հայտնել է, որ յաոյով տարվելը կանանց մոտ կարող է հոմոսեքսուալ սեր դրսևորել տրանսսեքսուալ տղամարդկանց նկատմամբ, ընդ որում, որպես օրինակ նա բերել էր հենց իրեն[18]։ Սանդրա Բարքլիի համար բիսենենների թեմատիկան խորհրդանշում էր «սեռական տարբերակումը»[19], իսկ Ջեյմս Ուոլքերը բիսենենը բնութագրում էր որպես քվիր՝ նշելով, որ Ակիկո Միդզուգոտ մանգա քննադատի համար շոնեն այը օգնել է իրեն լեսբուհի ճանաչելու հարցում[20]։ Ուոլքերը նաև այն ասել է, որ յաոյն ընթերցողին ազատում է ոչ միայն պատրիարքարանից, այլև սեռական դուալիզմից։ Դրյու Պագլիպզոտին էլ հայտարարել է, որ ճապոնացի գեյերի և լեսբուհիների համար յաոյը պակաս հետաքրքրություն չի առաջացնում, քան հետերոսեքսուալ կանանց համար[21]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. [www.animag.ru/?cid=5 Краткий анимешно-русский разговорник] // anime*magazine. — М.: Сакура-пресс, 2004. — № 5. — С. 37.
  2. Tamaki, Saito. «Otaku Sexuality» // Robot Ghosts and Wired Dreams. — University of Minnesota Press, 2007. — P. 236−237. — ISBN 978-0-8166-4974-7 «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  3. McLelland, Mark. Why are Japanese Girls' Comics full of Boys Bonking? Արխիվացված 2008-04-15 Wayback Machine Refractory: A Journal of Entertainment Media Vol.10, 2006/2007
  4. Yoo, Seunghyun (2002) Online discussions on Yaoi: Gay relationships, sexual violence, and female fantasy Արխիվացված 2002-09-23 Wayback Machine
  5. Solomon, Charles Anime, mon amour: forget Pokémon—Japanese animation explodes with gay, lesbian, and trans themes(անգլ.) // The Advocate : journal. — 2003.
  6. Boon, Miriam Anime North's bent offerings (und) // Xtra![en]. — 2007.
  7. McLelland, Mark Male homosexuality in modern Japan. — Routledge, 2000. — С. 249, note 18. — ISBN 0-7007-1300-X
  8. Brenner, Robin E. Understanding Manga and Anime. — Libraries Unlimited, 2007. — С. chapter 3 p. 137. — ISBN 978-1-59158-332-5
  9. Schodt, Frederik L. (1983) Manga! Manga! The World of Japanese Comics. pages 100—101 Tokyo and New York: Kodansha International. ISBN 0-87011-752-1
  10. Ueno, Chizuko (1989) «Jendaaresu waarudo no <ai> no jikken» («Experimenting with <love> in a Genderless World»). In Kikan Toshi II («Quarterly City II»), Tokyo: Kawade Shobō Shinsha, ISBN 4-309-90222-7. Cited and translated in Thorn, 2004.
  11. Fujimoto, Yukari (1991) «Shōjo manga ni okeru 'shōnen ai' no imi» («The Meaning of 'Boys' Love' in Shōjo Manga»). In N. Mizuta, ed. New Feminism Review, Vol. 2: Onna to hyōgen («Women and Expression»). Tokyo: Gakuyō Shobō, ISBN 4-313-84042-7. http://matt-thorn.com/shoujo_manga/fujimoto.php Արխիվացված 2016-03-06 Wayback Machine (in Japanese). Accessed 12 August 2008.
  12. Takemiya, Keiko. (1993) «Josei wa gei ga suki!?» (Women Like Gays!?) Bungei shunjū, June, pp. 82-83.
  13. Suzuki, Kazuko. (1999) «Pornography or Therapy? Japanese Girls Creating the Yaoi Phenomenon». In Sherrie Inness, ed., Millennium Girls: Today’s Girls Around the World. London: Rowman & Littlefield, p.246 ISBN 0-8476-9136-5, ISBN 0-8476-9137-3.
  14. http://ro.uow.edu.au/cgi/viewcontent.cgi?article=1229&context=artspapers
  15. Brenner, Robyn Romance by Any Other Name Արխիվացված 2011-06-07 Wayback Machine
  16. Hashimoto, Miyuki Visual Kei Otaku Identity—An Intercultural Analysis Արխիվացված 2011-06-07 Wayback Machine Intercultural Communication Studies XVI: 1 2007 pp. 87-99
  17. McCaffery, Larry; Gregory, Sinda; Kotani, Mari; Takayuki, Tatsumi (n.d.) The Twister of Imagination: An Interview with Mariko Ohara
  18. Sakakibara, Shihomi (1998) Yaoi genron: yaoi kara mieta mono (An Elusive Theory of Yaoi: The view from Yaoi). Tokyo: Natsume Shobo, ISBN 4-931391-42-7.
  19. Buckley, Sandra (1991) «'Penguin in Bondage': A Graphic Tale of Japanese Comic Books», pp. 163—196, In Technoculture. C. Penley and A. Ross, eds. Minneapolis: University of Minnesota ISBN 0-8166-1932-8
  20. Welker, James. 2006. "Beautiful, Borrowed, and Bent: 'Boys' Love' as Girls' Love in Shôjo Manga' Signs: Journal of Women in Culture and Society vol. 31, no. 3. page 843. doi:10.1086/498987
  21. Dru Pagliassotti: Reading Boys' Love in the West Արխիվացված 2012-08-01 Wayback Machine. Particip@tions Volume 5, Issue 2 Special Edition, november 2008