Մուսինե Կոկալարի
Մուսինե Կոկալարի ալբ․՝ Musine Kokalari | |
---|---|
![]() | |
Ծնվել է | փետրվարի 10, 1917[1] |
Ծննդավայր | Ադանա, Օսմանյան կայսրություն |
Վախճանվել է | օգոստոսի 14, 1983[2] (66 տարեկան) |
Վախճանի վայր | Rrëshen |
Մասնագիտություն | գրող, քաղաքական գործիչ և կանանց իրավունքների պաշտպան |
Լեզու | ալբաներեն |
Ազգություն | ալբանացի |
Քաղաքացիություն | ![]() |
Կրթություն | Լա Սապիենցա համալսարան |
Ազգականներ | Arba Kokalari?[3][4] |
![]() | |
![]() |
Մուսինե Կոկալարի (ալբ․՝ Musine Kokalari, փետրվարի 10, 1917[1], Ադանա, Օսմանյան կայսրություն - օգոստոսի 14, 1983[2], Rrëshen), ալբանացի գրող և քաղաքական գործիչ։ 1943 թվականին հիմնադրել է Ալբանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունը[5]։ Ալբանիայի առաջին կին գրողը[6]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մուսինե Կոկալարին ծնվել է 1917 թվականի փետրվարի 10-ին Ադանա քաղաքում՝ ալբանացիների ընտանիքում, որ այդտեղ էր եկել Գիրոկաստրա քաղաքից։
1920 թվականին Մուսինե Կոկալարին իր ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Ալբանիայի Տիրանա քաղաք։ Այստեղ նա հաճախել է դպրոց։ Դեռ դպրոցում սովորելու տարիներին նա հակում է ունեցել գիտելիքների ու գրքերի նկատմամբ։ 1938 թվականի հունվարին Մուսինե Կոկալարին մեկնել է Հռոմ, որտեղ գրականություն է սովորել Լա Սապիենցա համալսարանում, որն ավարտել է 1941 թվականին։ Նրա դիպլոմային աշխատանքը նվիրված է եղել ալբանացի բանաստեղծ և արձակագիր Նայիմ Ֆրաշերիի ստեղծագործությանը։ Հռոմում կրթությունն ավարտելուց հետո Մուսինե Կոկալարին վերադարձել է Ալբանիա և սկսել զբաղվել գրական գործունեությամբ։
1941 թվականին քսանչորս տարեկան հասակում Մուսինե Կոկալարին հրատարակել է իր առաջին ժողովածուն՝ «Ինչպես իմ ծեր մայրն է ասել ինձ» (ալբ․՝ Siç me thotë nënua plakë), որում ընդգրկված էին տասը մանկական հեքիաթներ՝ գրված Գիրոկաստրայի բարբառով։ Այդ ժողովածուն համարվում է Ալբանիայի պատմության մեջ առաջին գիրքը, որ գրվել ու հրատարակվել է կնոջ կողմից։ Երեք տարի անց՝ 1944 թվականին, չնայած Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի դժվարին տարիներին, Մուսինե Կոկալարին Տիրանայում հրատարակել է իր պատմվածքների ու ուրվանկարների Sa u-tunt jeta ժողովածուն։ Նույն թվականին Տիրանայում տպագրվել է նրա ստեղծագործությունների երրորդ ժողովածուն՝ «Սրտի շուրջ» (ալբ․՝ Rreth vatrës)։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Մուսինե Կոկալարին բացել է սեփական գրախանութ։ Նա հրավիրվել է անդամակցելու Ալբանիայի գրողների ու նկարիչների լիգային, որ հիմնադրվել էր 1945 թվականի հոկտեմբերի 7-ին գրող Սեյֆուլա Մալեշովայի նախագահությամբ։
1944 թվականի նոյեմբերի 12-ին Ալբանիայի կոմունիստական իշխանության կողմից առանց դատի ու հետաքննության գնդակահարվել են Մուսինե Կոկալարիի երկու եղբայրները։ Բռնաճնշումների տարիներին՝ 1946 թվականի հունվարի 17-ին, Մուսինե Կոկալարին ձերբակալվել է և նույն թվականի հուլիսի 2-ին Տիրանայի ռազմական դատարանի կողմից դատապարտվել 20 տարվա ազատազրկման՝ հայտարարվելով ժողովրդի թշնամի[7]։ Դատավարության ժամանակ Մուսինե Կոկալարին ասել է[7].
1964 թվականին՝ Մատի շրջանի Burgu i Burrelit բանտում 18 տարի անցկացնելուց հետո, Մուսինե Կոկալարին ազատվել է կալանքից, սակայն մնացել է ոստիկանության մշտական հսկողության տակ։ Իր կյանքի հաջորդ 19 տարիները նա անցկացրել է Միրդիտա շրջանի Ռեշեն քաղաքում, որտեղ ստիպված է եղել աշխատել որպես փողոցները մաքրող[8]։ Մուսինե Կոկալարիին արգելված էր ստեղծագործելը[7]։
Մուսինե Կոկալարիի մոտ հայտնաբերվել է քաղցկեղ, սակայն նա հրաժարվել է գնալ հիվանդանոց։ Նա մահացել է 1983 թվականի օգոստոսի 14-ին Ռեշենում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
- ↑ http://www.tiranapost.al/en/378300-2/
- ↑ https://telegrafi.com/kush-eshte-eurodeputetja-arba-kokalari-mbesa-e-musine-kokolarit/
- ↑ «Musine Kokalari: Dashuria ime italiane» [Musine Kokalari: My Italian Love] (ալբաներեն)։ Ikubinfo.com։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-09-04-ին։ Վերցված է 2016-04-15
- ↑ Wilson Katharina։ An Encyclopedia of continental women writers 2։ էջ 646։ ISBN 0-8240-8547-7
- ↑ 7,0 7,1 7,2 «1960: Musine Kokalari»։ International Pen։ Արխիվացված է օրիգինալից 2010-03-28-ին։ Վերցված է 2016-04-15
- ↑ Moisiu Rajmonda (հուլիսի 7, 2010)։ «Appreciation for Musine Kokalari and Imprisoned Writers in the World!»։ Fjala e Lire։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-03-ին։ Վերցված է 2016-04-15
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Musine Kokalari: How the Social Democratic Party was created Archived 2016-04-21 at the Wayback Machine. (անգլ.)
- Bermude të Gjirokastrës: Musine, Ismail, Enver nga Shpend Sollaku – Noé Archived 2016-04-24 at the Wayback Machine. (ալբ.)
- Musine Kokalarit, përkujtohet 30 vjetori i ndarjes nga jeta (ալբ.)
|
- Փետրվարի 10 ծնունդներ
- 1917 ծնունդներ
- Ադանա քաղաքում ծնվածներ
- Օգոստոսի 14 մահեր
- 1983 մահեր
- Անձինք այբբենական կարգով
- Գրողներ այբբենական կարգով
- Ալբանացի գրողներ
- Ալբանիայի քաղաքական գործիչներ
- Ալբանացի կին գրողներ
- 20-րդ դարի կին գրողներ
- Անձինք Ադանայից
- Սոցիալիստ ֆեմինիստներ
- Քաղցկեղից մահացածներ
- Ալբանացի հակակոմունիստներ
- 20-րդ դարի պատմվածքագիրներ
- Ալբանիայի կին քաղաքական գործիչներ