Միզապարկ-հեշտոցային խուղակ
| Ենթակատեգորիա | urogenital fistula, urinary bladder fistula, vaginal fistula  | |
|---|---|---|
| Մասն է | obstetric labor complication | |
| Թեմայով վերաբերում է | կանանց առողջություն | |
| Բժշկական մասնագիտություն | գինեկոլոգիա | |
| Anatomical location | Հեշտոց, Միզապարկ | |
Միզապարկ-հեշտոցային խուղակ (ՄՀԽ), կանանց միզասեռական խուղակի ենթատեսակ։
Ներկայացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Միզապարկ-հեշտոցային խուղակը (վեզիկովագինալ ֆիստուլան) միզապարկի ( vesica ) և հեշտոցի միջև տարածվող աննորմալ խուղակային ուղի է, որը թույլ է տալիս մեզի անընդհատ ակամա արտահոսք հեշտոցային կամարներ։
Ի լրումն այս խուղակների բժշկական հետևանքների, դրանք հաճախ մեծ ազդեցություն են ունենում հիվանդի հուզական բարեկեցության վրա։
Պատճառները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դա կարող է լինել բնածին ծննդյան արատի արդյունք։ Այն հաճախ պայմանավորված է ծննդաբերությամբ (այս դեպքում հայտնի է որպես մանկաբարձական խուղակ ), երբ երկարատև ծննդաբերության ժամանակ ամուր սեղմում է չծնված երեխային կոնքի վրա՝ ընդհատելով արյան հոսքը դեպի վեզիկովագինային պատ։ Տուժած հյուսվածքը կարող է նեկրոզվել (մեռնել)՝ թողնելով անցք։
Հեշտոցային ֆիստուլները կարող են նաև առաջանալ բռնաբարության հատկապես դաժան դեպքերից, հատկապես այն դեպքերից, որոնցում ներգրավված են բազմաթիվ բռնաբարողներ և/կամ օտար առարկաներ։ Որոշ առողջապահական կենտրոններ այնպիսի երկրներում, ինչպիսին է Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունը, սկսել են մասնագիտանալ հեշտոցային խուղակների վիրաբուժական վերականգման գործում[1][2]։ Այն կարող է կապված լինել նաև հիստերէկտոմիայի[3], քաղցկեղի վիրահատությունների, ճառագայթային թերապիայի և կոնի բիոպսիայի (արգանդի վզիկի բիոպսիա) հետ։
Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Միզապարկ-հեշտոցային խուղակները սովորաբար վերականգնվում են տրանսվագինալ կամ լապարոսկոպիկ եղանակով, թեև հիվանդները, ովքեր անցել են բազմաթիվ տրանսվագինալ պրոցեդուրաներ, երբեմն փորձում են վերջնական խուղակը վերականգնել որովայնի մեծ կտրվածքի կամ լապարոտոմիայի միջոցով։
ՄՀԽ-ի վերականգնման լապարոսկոպիկ (նվազագույն ինվազիվ) մոտեցումը դարձել է ավելի տարածված՝ շնորհիվ դրա ավելի մեծ վիզուալացման, հաջողության բարձր մակարդակի և բարդությունների ցածր մակարդակի[4]։
Վիրահատական բուժման հնարավոր բարդությունները
Վիրահատական բուժման հնարավոր բարդությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Խուղակի կրկնվող ձևավորում[5]
- Միզածորանի, հաստ աղիքների կամ բարակ աղիքների վնասվածք
- Հեշտոցային կարճացում
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչև 19-րդ դարը ՄՀԽ-ով տառապող կանայք խիստ դատվում էին և մերժվում հասարակության կողմից։ Ամբողջ 19-րդ դարում ՄՀԽ-ի բուժումը սահմանափակ էր, քանի որ գինեկոլոգիայի պրակտիկան ընկալվում էր որպես տաբու։ Բժիշկներն այս ժամանակ գրեթե ամբողջությամբ արական սեռի ներկայացուցիչներ էին, և մերկ կնոջը նայելը, նույնիսկ բժշկական նպատակներով, դիտվում էր որպես 19-րդ դարի արժեքներից տարբերվող[6]։
Այս ժամանակի ամենահայտնի գինեկոլոգ վիրաբույժներից մեկը դոկտոր Ջ. Մարիոն Սիմսն էր, ով 1800-ականների կեսերին մշակեց ՄՀԽ-ի բուժման հաջող տեխնիկա, որի համար նրան ողջունում էին որպես գինեկոլոգիայի առաջամարտիկ[7]։
Ամերիկայի հարավում սև ստրկացած կանայք հատկապես հակված էին ՄՀԽ-ին, քանի որ նրանց մերժում էին տրամադրել համապատասխան սննդանյութեր և բժշկական օգնություն։ Սիմսը այս կանանց վարում էր առանց անզգայացման, ինչը չէր բացահայտվել, երբ նա սկսեց իր փորձերը, և որը Սիմսը դեռ մանկության տարիներին վարանում էր օգտագործել[8]։ Եթերային անզգայացումը հրապարակայնորեն ցուցադրվել է Բոստոնում 1846 թվականին, Սիմսի փորձերը սկսելուց մեկ տարի անց։ Սիմսը չուներ սպիտակամորթ կին հիվանդ, մինչև որ եթերը հասանելի չդարձրեց նրանց, թեև նա հրապարակայնորեն նշեց, որ երբեք չի դիմել անզգայացնող միջոցների, քանի որ հավատում էր. որ ցավը չի արդարացնում ռիսկերը[8]։ Սիմսի մանրամասն ուսումնասիրությունը նույնիսկ քննարկում է սպիտակամորթ կնոջ դեպքը, ով երեք վիրահատության է ենթարկվել՝ բոլորն էլ առանց անզգայացման[8]։ Համարվում էր, որ ընդունելի է նրանց վիրահատել առանց անզգայացման, քանի որ, Սիմսի պնդմամբ, աֆրոամերիկացի կանայք բնականաբար ավելի բարձր ցավի հանդուրժողականություն ունեն[9]։
ՄՀԽ պրոցեդուրաների բուժման գործընթացը դեռ դժվար է։ Վիրահատությունից հաջող վերականգնում ունենալու համար այն պետք է հաջող լինի առաջին փորձից[10]։ Սիմսի գործողությունները աֆրոամերիկացի ստրկացած կանանց վրա ցույց են տալիս ընթացակարգի վտանգավոր բնույթը[11]։ Դեռևս հստակ ցուցումներ չեն եղել, թե ինչպես պատշաճ կերպով վերականգնվել պրոցեդուրայից, բացի նշանակված հակաբիոտիկներից[10]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Bhatia J (2010 թ․ հունվարի 8). «Rape epidemic fuels fistula cases in the Democratic Republic of Congo». Conversations for a Better World. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 28-ին.
- ↑ Nordland R (2006 թ․ նոյեմբերի 12). «Congo: More Vicious Than Rape». Newsweek.
- ↑ Kochakarn W, Pummangura W (2007 թ․ հոկտեմբեր). «A new dimension in vesicovaginal fistula management: an 8-year experience at Ramathibodi hospital». Asian Journal of Surgery. 30 (4): 267–71. doi:10.1016/S1015-9584(08)60037-8. PMID 17962130.
- ↑ Miklos JR (2010 թ․ հոկտեմբերի 20). «Fistula Repair Overview». Bladder - Vaginal Fistula Surgeons. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
- ↑ Miklos JR, Sobolewski C, Lucente V (1999). «Laparoscopic management of recurrent vesicovaginal fistula» (PDF). International Urogynecology Journal and Pelvic Floor Dysfunction. 10 (2): 116–7. doi:10.1007/s001920050029. PMID 10384974. S2CID 21633111. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ օգոստոսի 6-ին.
- ↑ Ojanuga D (1993 թ․ մարտ). «The medical ethics of the 'father of gynaecology', Dr J Marion Sims». Journal of Medical Ethics. 19 (1): 28–31. doi:10.1136/jme.19.1.28. PMC 1376165. PMID 8459435.
- ↑ Wall LL (2006 թ․ հունիս). «The medical ethics of Dr J. Marion Sims: a fresh look at the historical record». Journal of Medical Ethics. 32 (6): 346–50. doi:10.1136/jme.2005.012559. PMC 2563360. PMID 16731734.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Wall LL (2006 թ․ հունիս). «The medical ethics of Dr J. Marion Sims: a fresh look at the historical record». Journal of Medical Ethics. 32 (6): 346–50. doi:10.1136/jme.2005.012559. PMC 2563360. PMID 16731734.
- ↑ Spettel S, White MD (2011 թ․ հունիս). «The portrayal of J. Marion Sims' controversial surgical legacy». The Journal of Urology. 185 (6): 2424–7. doi:10.1016/j.juro.2011.01.077. PMID 21511295.
- ↑ 10,0 10,1 Stamatakos, M., Sargedi, C., Stasinou, T., & Kontzoglou, K. (2014). Vesicovaginal Fistula: Diagnosis and Management. The Indian Journal of Surgery, 76(2), 131–136. http://doi.org/10.1007/s12262-012-0787-y
- ↑ Wall LL (2006 թ․ հունիս). «The medical ethics of Dr J. Marion Sims: a fresh look at the historical record». Journal of Medical Ethics. 32 (6): 346–50. doi:10.1136/jme.2005.012559. PMC 2563360. PMID 16731734.