Մասնակից:Liana Karapetyan H/Ավազարկղ
| Արամ Խաչատրյան | |
|---|---|
 Հայ կոմպոզիտոր, դիրիժոր, մանկավարժ, հասարակական գործիչ | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Ծնվել է | 1903թ. հունիսի 6 Թիֆլիս |
| Մահացել է | 1978թ. մայիսի 1 |
| Կայք | akhachaturianmuseum.am |
| Ստորագրություն | |
 | |
Արամ Խաչատրյանի ստեղծագործությունները՝ ըստ ժանրերի (ժամանակագրական կարգով)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աշխարհահռչակ կոմպոզիտոր Արամ Խաչատրյանի ստեղծագործությունները իրենց ուրույն տեղն են գրավել համաշխարհային դասական երաժշտության գանձարանում և մեծ ժողովրդայնություն են վայելում ամբողջ աշխարհում:
2013 թվականին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի որոշմամբ «Արամ Խաչատրյանի ձեռագիր նոտաները եւ կինոերաժշտությունը» գրանցվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Աշխարհի հիշողություն» ծրագրի Միջազգային ռեեստրում:
Ստորև ներկայացված են կոմպոզիտորի ստեղծագործությունները՝ ըստ ժանրերի (ժամանակագրական կարգով)[1][2][3][4][5]։
Ստեղծագործություններ սիմֆոնիկ նվագախմբի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
|---|---|
| Պարային սյուիտ | 1933 |
| Առաջին սիմֆոնիա | 1934 |
| Սյուիտ Լոպե դե Վեգայի «Վալենսիայի այրին» կատակերգության երաժշտությունից | 1940 |
| Առաջին սյուիտ «Գայանե» բալետի երաժշտությունից | 1943 |
| Երկրորդ սյուիտ «Գայանե» բալետի երաժշտությունից | 1943 |
| Երրորդ սյուիտ «Գայանե» բալետի երաժշտությունից | 1943 |
| Երկրորդ սիմֆոնիա («Զանգով սիմֆոնիա»), I խմբագրություն | 1943 |
| Երկրորդ սիմֆոնիա («Զանգով սիմֆոնիա»), II խմբագրություն | 1944 |
| Հայկական ԽՍՀ պետական հիմն | 1944 |
| Ռուսական ֆանտազիա | 1944 |
| Սյուիտ Մ.Լերմոնտովի «Դիմակահանդես» դրամայի երաժշտությունից | 1944 |
| Երրորդ սիմֆոնիա (Սիմֆոնիա-պոեմ) | 1947 |
| Ներբող Վ.Ի.Լենինի հիշատակին | 1948 |
| Սյուիտ «Ստալինգրադյան ճակատամարտ» կինոֆիլմի երաժշտությունից | 1949 |
| Հանդիսավոր պոեմ (Տոնական պոեմ) | 1950 |
| Առաջին սյուիտ «Սպարտակ» բալետի երաժշտությունից | 1955 |
| Երկրորդ սյուիտ «Սպարտակ» բալետի երաժշտությունից | 1955 |
| Երրորդ սյուիտ «Սպարտակ» բալետի երաժշտությունից | 1955 |
| Սիմֆոնիկ պատկերներ «Սպարտակ» բալետի երաժշտությունից | 1955 |
| Ողջույնի նախերգանք | 1958 |
| Սյուիտ Բ.Լավրենևի «Լերմոնտով» պիեսի երաժշտությունից | 1959 |
Ստեղծագործություններ մենակատարային գործիքների և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
|---|---|
| Կոնցերտ դաշնամուրի և նվագախմբի համար (նվիրված է՝ Լև Օբորինին) | 1936 |
| Կոնցերտ ջութակի և նվագախմբի համար (նվիրված է՝ Դ.Օյստրախին) | 1940 |
| Կոնցերտ թավջութակի և նվագախմբի համար (նվիրված է՝ Ս.Կնուշևիցկուն) | 1946 |
| Կոնցերտ-ռապսոդիա ջութակի և նվագախմբի համար (նվիրված է՝ Լ.Կոգանին) | 1961 |
| Կոնցերտ-ռապսոդիա թավջութակի և նվագախմբի համար (նվիրված է՝ Մ. Ռոստրոպովիչին) | 1963 |
| Կոնցերտ-ռապսոդիա դաշնամուրի և նվագախմբի համար | 1968 |
Բալետներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
|---|---|
| «Երջանկություն» բալետ
Բալետ երեք գործողությամբ (հինգ պատկեր, վերջաբանով) Լիբրետո՝ Գ. Հովհաննիսյանի (Կիմիկ) Բեմադրությունը՝ Երևանի Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի պետական թատրոնի |
1939 |
| «Գայանե» բալետ
Բալետ չորս գործողությամբ (հինգ պատկեր, վերջաբանով) Լիբրետո՝ Կ.Դերժավինի (հիմնական խմբագրություն) Բեմադրությունը՝ Լենինգրադի Ս. Մ. Կիրովի անվան օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոնի |
1942 |
| «Սպարտակ» բալետ
Բալետ չորս գործողությամբ (ինը պատկեր) Լիբրետո՝ Ն.Վոլկովի Բեմադրությունը՝ Լենինգրադի Ս.Մ.Կիրովի անվան օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոնի |
1956 |
Ստեղծագործություններ կամերային անսամբլների համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
| Կվարտետ երկու ջութակի, ալտի և թավջութակի համար | 1931 |
| Տրիո կլարնետի (B), ջութակի և դաշնամուրի համար | 1932 |
Ստեղծագործություններ դաշնամուրի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
| Պոեմ (նվիրված Գիլանին) | 1925 |
| Վալս-էտյուդ | 1926 |
| Վալս կապրիս | 1926 |
| Պար | 1926 |
| Պոեմ (նվիրված՝ Յ. Սուխարևսկուն) | 1927 |
| Վարիացիաներ «Սոլվեյգ» թեմայով | 1928 |
| Յոթ ռեչիտատիվ և ֆուգա | 1928, 1966 |
| Քայլերգ №3 | 1929 |
| Բուդյոնովկա (մասսայական պար) | 1932 |
| Տոկկատ | 1932 |
| Պար № 3 | 1933 |
| Կոնցերտ դաշնամուրի և նվագախմբի համար, փոխադրում երկու դաշնամուրի համար | 1936 |
| Խորեոգրաֆիկ վալս | 1944 |
| Սյուիտ երկու դաշնամուրի համար` 1. Օստինատո, 2. Ռոմանս, 3. Ֆանտաստիկական վալս | 1945 |
| Սյուիտ «Դիմակահանդես»՝ 1. Վալս, 2. Նոկտյուրն, 3. Մազուրկա, 4. Ռոմանս, 5. Գալոպ (դաշնամուրային փոխադրությունը՝ Ալեքսանդր Դոլուխանյանի) | 1945 |
| Մանկական ալբոմ № 1
1. Անդանտինո (1926), 2. Այսօր զբոսնելը արգելված է, 3. Լյադոն լուրջ հիվանդ է (2-3 –ը նվիրված են որդուն՝ Կարենին), 4. Ծննդյան օրը, 5.Էտյուդ, 6. Երաժշտական պատկեր, 7. Հեծելազոր, 8. Ինվենցիա (ադաջո «Գայանե» բալետից, փոխադրություն դաշնամուրի համար, 1942), 9. Ընդօրինակություն ժողովրդականին, 10. Ֆուգա (1929) (9-10-ը նվիրված է դստերը՝ Նունեին): |
1947 |
| Վալս Մ. Լերմոնտովի «Դիմակահանդես» դրամայի երաժշտությունից (դաշնամուրային փոխադրությունը՝ հեղինակի) | 1952 |
| Սոնատինա | 1958 |
| Սոնատ դաշնամուրի համար (նվիրված է Ն.Մյասկովսկու հիշատակին) | 1961 |
| «Բալլադ հայրենիքի մասին» մենակատարի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար փոխադրված դաշնամուրի և մենակատարի համար (փոխադրությունը՝ հեղինակի) | 1961 |
| Մանկական ալբոմ № 2
1. Պարան ցատկելը, 2. Երեկոյան հեքիաթ, 3. Արևելյան պար, 4. Բարսիկը ճոճանակի վրա, 5. Թամբուր նվագել, 6. Երկու զվարճալի մորաքույրները վիճել են, 7. Սգո թափոր, 8. Ռիթմիկ մարմնամարզություն, 9. Տոկկատա, 10. Ֆուգա (1928) |
1965 |
Ստեղծագործություններ ջութակի և դաշնամուրի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
| Պար Nº 1 (ջութակի և դաշնամուրի համար, նվիրված է՝ Ա.Գաբրիելյանին) | 1926 |
| Ալեգրետտո | 1929 |
| Երգ-պոեմ (աշուղների պատվին) | 1929 |
| Սոնատ | 1932 |
| Նոկտյուրն Մ. Լերմոնտովի «Դիմակահանդես» դրամայի երաժշտությունից | 1941 |
| Կոնցերտ ջութակի և նվագախմբի համար փոխադրված ջութակի
ու դաշնամուրի համար (փոխադրությունը՝ հեղինակի) |
1941 |
| Կոնցերտ – ռապսոդիա ջութակի և նվագախմբի համար փոխադրված ջութակի ու դաշնամուրի համար (փոխադրությունը՝ հեղինակի) | 1961 |
| Սոնատ-մենանվագ սոլո | 1975 |
Ստեղծագործություններ թավջութակի ու դաշնամուրի և սոլո թավջութակի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
|---|---|
| Թափառող աշուղի երգը | 1925 |
| Էլեգիա | 1925 |
| Պիես | 1926 |
| Երազ | 1927 |
| Կոնցերտ թավջութակի և նվագախմբի համար փոխադրված թավջութակի
ու դաշնամուրի համար (փոխադրությունը՝ հեղինակի) |
1946 |
| Կոնցերտ-ռապսոդիա թավջութակի և նվագախմբի համար փոխադրված թավջութակի ու դաշնամուրի համար (փոխադրությունը՝ հեղինակի) | 1963 |
| Սոնատ թավջութակի համար (սոլո) | 1974 |
Ստեղծագործություններ տարբեր գործիքների համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
|---|---|
| Մնջախաղ (հոբոյի և դաշնամուրի համար) | 1927 |
| Սյուիտ ալտի և դաշնամուրի համար | 1929 |
| Մասսայական պար (բայանի համար) | 1932 |
| Երգ-սոնատ ալտի համար, սոլո | 1976 |
Ստեղծագործություններ փողային նվագախմբի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
|---|---|
| Երթի քայլերգ Nº 1 (գործիքավորումը՝ Ն. Իվանով-Ռադկևիչի) | 1929 |
| Երթի քայլերգ Nº 2 | 1930 |
| Պարերգ (հայկական երգի թեմաներով) | 1932 |
| Քայլերգ Nº 3 (Ուզբեկական քայլերգ) | 1932 |
| Պար (հայկական երգի թեմաներով) | 1932 |
| «Հայրենական պատերազմի հերոսներին» (Քայլերգ) | 1942 |
| Մոսկվայի կարմիր դրոշի շքանշանակիր ոստիկանական քայլերգ | 1973 |
| «Հանդիսավոր ֆանֆարա» 32 շեփորների և 12 թմբուկների համար (Հայրենական Մեծ Պատերազմի 30-ամյակին նվիրված) | 1975 |
Ստեղծագործություններ մենակատարների, երգչախմբի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
|---|---|
| «Պոեմ Ստալինի մասին» (սիմֆոնիկ նվագախմբի և երգչախմբի համար) | 1938 |
| 3 արիա՝ 1. Պոեմ, 2. Լեգենդ, 3. Ներբող (բարձր ձայնի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար, նվիրված է՝ Նինա Մակարովային) | 1946 |
| «Ուրախության ներբող» (բալլադ մենակատարի, երգչախմբի, ջութակահարների անսամբլի, տավղահարների անսամբլի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար) | 1956 |
| «Բալլադ հայրենիքի մասին» (մենակատարի /բաս/ և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար) | 1961 |
| «Հերոսների հիշատակին». Կանտատ սոպրանոյի, արական երգչախմբի և նվագախմբի համար (նվիրված` Հունգարիայի ժողովրդական բանակին, խոսքեր՝ Գարայ Գաբոր) | 1976 |
Երաժշտություն թատերական ներկայացումների համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
|---|---|
| «Բաղդասար ախպար» (ըստ Հ.Պարոնյանի պիեսի) | 1927 |
| «Խաթաբալա» (ըստ Գ.Սունդուկյանի պիեսի) | 1928 |
| «Ատամնաբույժն արևելյան» (ըստ Հ.Պարոնյանի պիեսի) | 1928 |
| «Պատվի գործ» (ըստ Ի.Միկիտենկոյի պիեսի) | 1931 |
| «Մակբեթ» (ըստ Վ.Շեքսպիրի ողբերգության՝ թարգմանված հայերեն) | 1933 |
| «Ավերված օջախը» (ըստ Գ.Սունդուկյանի պիեսի) | 1935 |
| «Մեծ օրը» (ըստ Վ.Կիրշոնի պիեսի) | 1937 |
| «Բաքու» (ըստ Ն.Նիկիտինի պիեսի) | 1937 |
| «Վալենսիայի այրին» (ըստ Լոպե դե Վեգայի կատակերգության) | 1940 |
| «Դիմակահանդես» (ըստ Մ.Լերմոնտովի դրամայի) | 1941 |
| «Կրեմլի զանգերը» (ըստ Ն.Պոգոդինի պիեսի) | 1942 |
| «Խորագնաց հետախուզություն» (ըստ Ա.Կրոնի պիեսի) | 1943 |
| «Վերջին օրը» (ըստ Վ.Շկվարինի պիեսի) | 1945 |
| «Հարավային հանգույց» (ըստ Ա.Պերվենցևի պիեսի) | 1947 |
| «Հեքիաթ ճշմարտության մասին» (ըստ Մ.Ալիգերի պիեսի, երաժշտությունը՝ Ն.Մակարովայի հետ համատեղ) | 1947 |
| «Իլյա Գոլովին» (ըստ Ս.Միխալկովի պիեսի) | 1949 |
| «Գարնանային հեղեղ» (ըստ Յու.Չեպուրինի պիեսի, երաժշտությունը՝ Ն.Մակարովայի հետ համատեղ) | 1953 |
| «Պահապան հրեշտակը Նեբրասկիից» (ըստ Ա.Յակոբսոնի պիեսի) | 1953 |
| «Լերմոնտով» (ըստ Բ.Լավրենևի պիեսի) | 1954 |
| «Մակբեթ» (ըստ Վ.Շեքսպիրի ողբերգության) | 1955 |
| «Լիր արքա» (ըստ Վ. Շեքսպիրի ողբերգության) | 1958 |
Կինոերաժշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
|---|---|
| «Պեպո» (ռեժիսոր՝ Հ.Բեկ-Նազարյան, «Հայֆիլմ») | 1935 |
| «Զանգեզուր» (ռեժիսոր՝ Հ.Բեկ-Նազարյան, «Հայֆիլմ») | 1938 |
| «Այգի» (ռեժիսոր՝ Ն.Դոստալ, «Տաջիկֆիլմ») | 1939 |
| «Սալավաթ Յուլաև» (ռեժիսոր՝ Յա. Պրոտազանով, «Սոյուզդետֆիլմ» | 1941 |
| «Մարդ Nº 217» (ռեժիսոր՝ Մ.Ռոմմ, «Մոսֆիլմ» և Տաշքենդի ստուդիա) | 1945 |
| «Ռուսական հարց» (ռեժիսոր՝ Մ.Ռոմմ, «Մոսֆիլմ») | 1948 |
| «Վլադիմիր Իլյիչ Լենին» (ռեժիսորներ՝ Բ.Բելյաև, Մ.Ռոմմ) | 1949 |
| «Ստալինգրադյան ճակատամարտ» (ռեժիսոր՝ Վ.Պետրով, «Մոսֆիլմ») | 1949 |
| «Նրանք հայրենիք ունեն» (ռեժիսորներ՝ Ա.Ֆայնցիմմեր և Վ.Լեգոշին) | 1950 |
| «Գաղտնի առաքելություն» (ռեժիսոր՝ Մ.Ռոմմ, «Մոսֆիլմ») | 1950 |
| «Ծովակալ Ուշակով» (ռեժիսոր՝ Մ.Ռոմմ, «Մոսֆիլմ») | 1953 |
| «Նավերը գրավում են բաստիոնները» (ռեժիսոր՝ Մ.Ռոմմ, “Մոսֆիլմ”) | 1953 |
| «Սալտանատ» (ռեժիսոր՝ Վ.Պրոնին, «Մոսֆիլմ») | 1955 |
| «Անմահության խարույկը» (ռեժիսոր՝ Ն.Նարոդիցկի, Կիևի կինոստուդիա) | 1956 |
| «Օթելլո» (ռեժիսոր՝ Ս.Յուտկևիչ, «Մոսֆիլմ») | 1956 |
| «Մենամարտ» (ռեժիսոր՝ Վ.Պետրով, «Մոսֆիլմ») | 1957 |
| «Խաղաղության ահազանգ» (ռեժիսոր՝ Ի.Կոպալին,
Վավերագրական ֆիլմերի կենտրոնական ստուդիա) |
1962 |
| «Կոմպոզիտոր Արամ Խաչատրյան» (ռեժիսոր՝ Մ.Տավրոգ) | 1964 |
Վոկալ ստեղծագործություններ (այբբենական կարգով)[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | |
|---|---|
| «Ախ, որտե՞ղ է նա» (հայերեն) | 1957 |
| «Այսօր մենք ուրախ ենք» | 1963 |
| «Այու-Դագ» | ա/թ |
| «Անձրևի տակ» | 1937 |
| «Ավիաքայլերգ» | ա/թ |
| «Արշավի երգ» | 1953 |
| «Բալթիկ ծով» | 1941 |
| «Բալլադ հայրենիքի մասին» | 1961 |
| «Բարեկամության վալս» | 1951 |
| «Գարնանային կառնավալ» | 1956 |
| «Գոգոլի բուլվարում» | 1935 |
| «Գործարանային-հաստոցային» | ա/թ |
| «Գվարդիական քայլերգ» | 1942 |
| «Դաշտային երգ» | 1931 |
| «Դիֆիրամբ» | 1946 |
| «Եղիր պատրաստ» | ա/թ |
| «Երաժշտական պամֆլետ» | 1951 |
| «Երգ» | 1952 |
| «Երգ աղջկա մասին» | 1950 |
| «Երգ Երևանի մասին» | 1948 |
| «Երգ ժողովուրդների բարեկամության մասին» | 1968 |
| «Երգ Կարմիր Բանակի Մասին» (Դ.Շոստակովիչի հետ համատեղ) | 1943 |
| «Երգ սահմանապահի Մասին» | 1938 |
| «Երգ ուռենու մասին» («Օթելլո» կ/ֆ-ից) | 1956 |
| «Երգիծական երգ» | 1950 |
| «Երդում երկրին» | 1951 |
| «Երկրի պաշտպանների երգ» | 1950 |
| «Երջանկության գորգ» | 1950 |
| «Երրորդ փոխառությունը» | ա/թ |
| «Զուլֆիայի երգը» («Այգի» կ/ֆ-ից) | 1939 |
| «Ընկեր Հասան» | 1931 |
| «Իմ հայրենիք» | 1950 |
| «Ի՞նչ են երազում երեխաները» (խոսք՝ Վ.Վիննիկովի) | 1949 |
| «Ի՞նչ են երազում երեխաները» (խոսք՝ Պ.Գրադովի) | 1949 |
| «Իրանի դուստրերը» | 1939 |
| «Ինքնաթիռ» | ա/թ |
| «Լեգենդ» | 1946 |
| «Լենինի երեխաները» | 1935 |
| «Խաղաղության քայլերգ» | 1962 |
| «Խաղային երգ» | 1931 |
| «Կապիտան Գաստելլոն» | 1941 |
| «Կարմիր նավատորմային քայլերգ» | 1933 |
| «Կոմերիտականը» | 1931 |
| «Կոմերիտականն և կոմերիտուհին» | 1931 |
| «Կոմերիտական երգ» | 1948 |
| «Կոմերիտական հանքափորի երգը» | 1931 |
| «Կորեական պարտիզանական Երգ» | 1952 |
| «Հայկական խնջույքի երգ» | 1948 |
| Հայկական ԽՍՀ պետական հիմն (տեքստ՝ հայերեն, հեղինակ՝ Սարմեն) | 1944 |
| «Հայրենասիրական երգ» | ա/թ |
| «Հանդիպում պոետի հետ» | 1948 |
| «Հասկը սկսել է հասկակալել» | 1932 |
| «Հզոր Ուրալը» | 1942 |
| «Ձեզ, արաբ ընկերներ» | 1964 |
| «Մարտի, կամարադոս» | 1936 |
| «Մենք կհաղթենք» | 1939 |
| «Մեր ապագան» | 1931 |
| «Մեր մարգագետնում» | 1931 |
| «Նախանձելի ժամանակ ենք ապրում, ընկերներ» | ա/թ |
| «Նինայի ռոմանսը» (Մ.Լերմոնտովի «Դիմակահանդես» դրամայից) | 1941 |
| «Նոր երգ» | 1931 |
| «Պաշտպանության հարվածամարտիկի կարմիրբանակային արշավի երգը...» | 1932 |
| «Պեպոյի երգը» («Պեպո» կ/ֆ-ից) | 1934 |
| «Պիոներուհի Օլյան» | 1933 |
| «Պիոներական թմբուկ» | 1933 |
| «Պոեմ» | 1946 |
| «Ջավուզ իդիմ» | 1931 |
| «Ռուս նավատորմի երգը» («Նավերը գրավում են բաստիոնները» կ/ֆ-ից) | 1953 |
| «Սիրելի աչքերի լույսը» | 1962 |
| «Սրտի երգ» | 1949 |
| «Սևծովյան նավատորմի երգը» | 1931 |
| «Վաղը՝ դպրոց» | 1943 |
| «Ուրալոչկա» | 1943 |
| «Ուրալցիները շատ լավ են կռվում» | 1942 |
| «Փառք մեր հայրենիքին» | 1943 |
| «Քեզ եմ սպասում» | 1943 |
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Собрание сочинений в двадцати четырех томах. Издательство «Музыка». 1983.
- ↑ Персон Д․М․ (1979). А․Хачатурян․ Ното–библиографический справочник. Москва: Всесоюзное издательство «Советский композитор».
- ↑ Арутюнов Д. А. (2003). Арам Хачатурян. Жизнь и творчество (+CD). Слово/Slovo.
- ↑ Арам Хачатурян։ Страницы жизни и творчества (из бесед с Г․․М․Шнеерсоном). Москва: Всесоюзное издательство «Советский композитор». 1982.
- ↑ Юзефович В. (1990). Арам Хачатурян: Монография. Москва: Всесоюзное издательство «Советский композитор».