Մասնակից:Լյուցիֆեր Աստվածատրյան/Ավազարկղ 25
Գեորգյան ճարտարապետություն (անգլ.՝ Georgian architecture), անգլախոս երկրներում տարածված գեորգյան դարաշրջանին բնորոշ ճարտարապետության անվանումը, որն ընդգրկում է գրեթե ամբողջ 18-րդ դարը: Այս եզրույթն օգտագործվում է որպես 18-րդ դարի անգլիական ճարտարապետության ընդհանուր անվանում, ճիշտ այնպես, ինչպես 19-րդ դարի էկլեկտիկական ճարտարապետության ամբողջ բազմազանությունը ներկայացվում է «Վիկտորիանական ճարտարապետություն» եզրույթով[1]:
Սահմանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գեորգյան դարաշրջանում գերիշխող ուղղությունը պալադականությունն էր: Այս եզրույթը համապատասխանում է եվրոպական ճարտարապետության դասականությանը և կրում է հունահռոմեական ճարտարապետական և մշակութային հատկանիշներ: Տեռասե շինությունները բաղկացած են նվազագույն դեկորով աղյուսե տներից: Նախընտրելի են հստակ երկրաչափական գծերը: Անգլիայում եվրոպական ռոկոկոյին համապատասխանել են արիստոկրատների մոլուցք հեռավոր արևելյան (շինուազրի) կամ միջնադարյան (նեոգոթիկա) ճարտարապետության էկզոտիկ ձևերը[2]։
Ոճի առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գեորգիականության առանձնահատկություններին է շենքի նախագծման ընթացքում դրա սիմետրիկ դասավորությունը: Այս ոճի տների ճակատները կազմված են հարթ կարմիր (Մեծ Բրիտանիայում) կամ բազմագույն աղյուսներից (ԱՄՆ-ում և Կանադայում) և գաջից սպիտակ զարդերից: Զարդանախշը սովորաբար պատրաստվում է բարդ կամարների և պիլաստերի տեսքով: Մուտքի դռները ներկված են տարբեր գույներով և վերին մասում ունեն լույս փոխանցող բացվող պատուհաններ: Շենքերը բոլոր կողմերից շրջապատված են գետնախարսխով[3]:
Էվոլյուցիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հանովերյան տոհմի՝ բրիտանական գահին միանալը չի նշանավորվել անգլիական հասարակության ճաշակի հեղափոխությամբ և ճարտարապետական պարադիգմի կտրուկ փոփոխությամբ: Իրականում Աննա թագուհու և Գեորգ I-ի օրոք կառուցված ճարտարապետական աշխատանքների միջև տարբերությունը նվազագույն է, և դրանցում դիտավորյալ չկա բարոկկո շքեղ ոճը, որը ճարտարապետներ Ջոն Վանբրյուն և Նիկոլաս Հոքսմուրը կիրառել են պալատներ նախագծելիս (երբեմն օգտագործում են «անգլիական բարոկկո» տերմինը): Վրացական ճարտարապետության ձևավորման վրա ազդել է նաև հոլանդական ճարտարապետության ազգային ոճը, որը Անգլիա է եկել Վիլհելմ III Օրանացու օրոք[4]:
18-րդ դարի երկրորդ կեսը նշանավորվել է խոշոր քաղաքաշինական ձեռնարկություններով, որի ընթացքում ձևավորվել է Մեծ Բրիտանիայի հիմնական քաղաքների` Լոնդոնի, Էդինբուրգի, Դուբլինի և Բաթ հանգստավայրի ժամանակակից տեսքը: Լոնդոնի գեորգյան թաղամասերը (օրինակ՝ Բլումսբերին) բնութագրվում են քառակուսի և արիստոկրատ հողատերերի անունները կրող հրապարակներով: Այս ոճի զարգացման գագաթնակետը շոտլանդացի Ռոբերտ Ադամի աշխատանքն է, որը լայն ճանաչում է գտել ամբողջ Եվրոպայում։ Նուրբ է հատկապես դրա ներքին հարդարումը: Գեորգյան ճարտարապետությունը անգլիական թագի արտասահմանյան տիրապետություններում դարձել է գաղութային ոճի հիմքը։ Դրա հիման վրա Միացյալ Նահանգներում հետագայում ձևավորվել է այսպես կոչված «ֆեդերալիստական ոճը»: 19-րդ դարի սկզբին գեորգյան ոճը փոխարինվել է ռեգենտսիստական ոճով[5][6]:
Ականավոր ներկայացուցիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Քոլին Քեմբել
- Ռիչարդ Բեյլ
- Լորդ Բերլինգթոն
- Ուիլիամ Քենթ
- Թոմաս Արչեր
- Ջակոմո Լեոնի
- Ջոն Սոուն
- Ջոն Նեշ
- Ջոն Վուդ
- Ուիլիամ Ուիլիամս
- Ռոբռտ Սմայրք
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ A phrase used by John Summerson, distinguishing among commercial buildings, Summerson, 252
- ↑ correspondence in The Guardian
- ↑ Summerson, 49–51; The Center for Palladian Studies in America, Inc., "Palladio and Patternbooks in Colonial America." Արխիվացված 2009-12-23 Wayback Machine
- ↑ Reiff, Daniel D. (2001). Houses from Books. University Park, Pa.: Penn State University Press. ISBN 9780271019437. Վերցված է 28 February 2017-ին.
- ↑ Elizabeth McKellar, Professor of Architectural and Design History at the Open University. «You Didn't Know it was Neo-Georgian».
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑ «New Book Neo-Georgian Architecture 1880-1970: A Reappraisal by Julian Holder and Elizabeth». lutyenstrust.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Kammerlohr «Epochen der Kunst», Bd.4 Oldenbourg Schlbuchverlag GmbH, München/Wien 1997. ISBN 3-486-87524-8.