Մանդուռա հանգիստ գերեզմանոց
| Մանդուռա հանգիստ | |
|---|---|
| Տեսակ | Գերեզմանատուն |
| Վայր | Խրխափոր, Շահումյանի շրջան |
| Երկիր |  Արցախի Հանրապետություն |
| Կազմված է | Խաչքարեր, ուղղանկյուն տապանաքարեր, Մանդուռ եկեղեցի |
| Մասն է | Հին Խրխափոր գյուղատեղի |
| Առաջին հիշատակում | 11-րդ դար |
| Ազգային կազմ | Հայեր |
| Կրոնական կազմ | Հայ առաքելական եկեղեցի |
| Կարգավիճակ | Ոչնչացված |
Մանդուռա հանգիստ, հայկական ավերված գերեզմանոց Արցախի Հանրապետության Շահումյանի շրջանի Խրխափոր գյուղի և Հին Խրխափոր գյուղատեղիի միջև[1][2][3]։ 1992 թվականից գերեզմանոցի տարածքը գտնվում է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո[1][4]։
Աշխարհագրական դիրք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մանդուռա հանգիստ գերեզմանոցը գտնվում է անտառապատ լեռներով շրջապատված ձորակում՝ Խրխափոր գյուղից 2,5 կմ հեռու դեպի հարավ՝ Գյուլիստան-Խրխափոր ճանապարհի աջ կողմում։ Հին Խրխափոր գյուղատեղիից հեռու է 0․4 կմ[1][3]։
Պատմություն և նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մանդուռա հանգիստ գերեզմանոցը թվագրվում է 11-ից 13-րդ դարերով։ Հայտնի է, որ գերեզմանոցի տարածքի մեծ մասն ավերվել է Խորհրդային Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից կառուցվող ճանապարհի և ջրամբարի շինարարության ժամանակ։ 1980-ական թվականների սկզբին հուշարձանագետ Սամվել Կարապետյանի կողմից իրականացված ուսումնասիրությունների ժամանակ գերեզմանոցի տարածքում հայտնաբերվել են մի շարք խաչքարեր և ուղղանկյունաձև տապանաքարեր։ Հայտնաբերված խաչքարերից մեկը ստորին մասում փորագրված է եղել երկու կանանց պատկերներ, որոնցից մեկի ձեռքին եղել է կուժ։ Նրանց կողքին պահպանվել է հայերեն արձանագրություն[1][2][3][5]։
Գերեզմանոցի տարածքում է գտնվել նաև Մանդուռ անունով հայտնի եկեղեցին։ Այն միանավ շինություն էր 6,50x4,40 մ չափերով։ Կառուցվել է 1252 թվականին։ Եկեղեցին կառուցվել է անմշակ և կոպտատաշ քարերով ու կրաշաղախով։ Միակ սրբատաշ քարը եղել է արևմտյան մուտքի բարավորը։ Եկեղեցին ավերվել է 1985-1986 թվականներին[1][3]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Սամվել Կարապետյան, Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հիմնադրամ, «Մռավականք», «Հայաստանի պատմություն» գրքաշար, Երևան, 2019 թվական։
- ↑ 2,0 2,1 Ղահրամանյան Կ․, «Օջախի գիրք․ նշխարներ», հատոր Ա․, Երևան, 2002 թվական։
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Կարապետյան Ս․, «Խրխափորի ձորահովտում գտնվող պատմաճարտարապետական հուշարձանները և դրանց նորահայտ արձանագրությունները», «ՊԲՀ», 1984, №2:
- ↑ Հակոբ Ղահրամանյան, «Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի», Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թվական։
- ↑ Ղահրամանյան Կ․, Միջնադարյան մի նորահայտ հուշարձան, «ԼՀԳ», 1978 թվական։