ՀԽՍՀ պետական անվտանգության կոմիտե
| ՀԽՍՀ պետական անվտանգության կոմիտե | |
|---|---|
 | |
| Երկիր | ՀԽՍՀ |
| Իրավասություն | ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտե |
| Ստեղծվել է | 18.05.1954 |
| Լուծարվել է (վերափոխվել է) | 4.12.1991 |
ՀԽՍՀ Պետական անվտանգության կոմիտե, պետական կառավարման հանրապետական մարմին՝ ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի ապարատի կառուցվածքում պետական անվտանգության ապահովման բնագավառում։ 1990 թվականի օգոստոսից՝ անկախ Հայաստանի Հանրապետության պետական անվտանգության մարմին[1]։
1954-1977 թվականներին կոչվել է ՀԽՍՀ Մինիստրների խորհրդին առընթեր պետական անվտանգության կոմիտե։ 1978-1990 թվականներին կոչվել է «ՀԽՍՀ Պետական անվտանգության կոմիտե» և աշխատել ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի ապարատի կառուցվածքում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1990 թվականի օգոստոսի 23-ին ընդունվել է Հայաստանի անկախության հռչակագիրը և Հայկական ԽՍՀ ՊԱԿ-ը վերանվանվել է Հայաստանի Հանրապետության ՊԱԿ։ 1991 թվականի դեկտեմբերի 4-ին Հայաստանի Հանրապետության ՊԱԿ-ը վերանվանվել է Ազգային անվտանգության պետական վարչություն (այժմ՝ Հայաստանի ազգային անվտանգության ծառայություն)[1]։
Հայկական ԽՍՀ/Հայաստանի Հանրապետության ՊԱԿ-ի ղեկավարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նախագահներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գեորգի Արտաշեսի Բադամյանց (18.05.1954-21.11.1972), պետական անվտանգության փոխգնդապետ, 1954 թվականից՝ պետական անվտանգության գնդապետ, 1958 թվականից՝ գեներալ-մայոր, 1970 թվականից՝ գեներալ-լեյտենանտ,
- Արկադի Պավլովիչ Ռագոզին (21 նոյեմբերի 1972-24.11.1975), գեներալ-մայոր, 1973 թվականի դեկտեմբերի 17-ից` գեներալ-լեյտենանտ,
- Հրայր Ավանեսի Միքայելյան (24.11.1975-28.06.1978), գեներալ-մայոր,
- Մարիուս Արամի Յուզբաշյան (28.06.1978-25.10.1988), գեներալ-մայոր, 1984 թվականից՝ գեներալ-լեյտենանտ,
- Վալերի Գեորգիի Բադամյանց (25.10.1988-04.12.1991), գեներալ-մայոր,
Նախագահի առաջին տեղակալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բորիս Ալեքսանդրովիչ Գլոտով (1979-08.1981)
- Յակով Իվանովիչ Օլովյաննիկով (08.1981-12. 1987), գնդապետ, 1982 թվականի ապրիլի 30-ից՝ գեներալ-մայոր։
Նախագահի տեղակալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Միխայիլ Իվանի Աղայանց (01.06.1954-8.5.1959), գնդապետ,
- Մարտիրոս Երվանդի Աղեկյան (01.060 1954 -11.1957), գնդապետ,
- Համո Նիկողոսի Խաչատրյան (11.1957-05.1961),
- Մկրտիչ Հովհաննեսի Թարջիմանով (1961-1972), գնդապետ,
- Հրայր Հովհաննեսի Միքայելյան (05.1973-11.1975), գնդապետ, 1975 թվականից՝ գեներալ-մայոր,
- Ա. Մ. Կիրակոսյան (1982)
- Աշոտ Սարուխանի Դադայան (04.1983), գեներալ-մայոր,
- Հուսիկ Սուրենի Հարությունյան (01.1985-06.1988), գնդապետ,
- Վալերի Գեորգիի Բադամյանց (1986-1988), գնդապետ, 1988 թվականից՝ գեներալ-մայոր։
Նախագահի օգնականներ (տեղակալներ) կադրերի գծով, կադրերի բաժնի պետեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Համո Նիկողոսի Խաչատրյան (12.07.1954-11.1957), փոխգնդապետ,
- Հայկազ Սրապիոնի Շահինյան (1957-1969), փոխգնդապետ,
- Նիկոլայ Ջավադի Օհանով,
- Վռամ Տիգրանի Շահբազյան,
- Յու.Գ. Ղազարյան (1987 թվական)։
Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ղեկավարություն (նախագահ, տեղակալներ, ՊԱԿ-ի անդամներ, կուսակցական կոմիտե),
- Քարտուղարություն,
- Նախագահին կից տեսչություն,
- 1-ին բաժին (հետախուզություն),
- 2-րդ բաժին (հակհետախուզություն),
- 4-րդ բաժին (գաղտնի-քաղաքական),
- 5-րդ բաժին (տնտեսագիտական),
- 7-րդ բաժին (արտաքին հսկողություն),
- 8-րդ բաժին (գաղտնագրում-վերծանում),
- 2-րդ հատուկ բաժին, կամ հատուկ բաժին (օպերատիվ տեխնիկայի կիրառում),
- 3-րդ հատուկ բաժին կամ հատուկ բաժին (գաղտնագրման միջոցների, օպերատիվ նպատակներով փաստաթղթերի պատրաստում, փաստաթղթերի և ձեռագրերի փորձաքննություն),
- 4-րդ հատուկ բաժին կամ հատուկ բաժին (ռադիոհակհետախուզություն),
- 5-րդ հատուկ բաժին կամ հատուկ բաժին (օպերատիվ սարքավորումների պատրաստում),
- «С» բաժին (կառավարական կապեր),
- Քննչական բաժին,
- Հաշվառման և արխիվային բաժին,
- Բանտային բաժին,
- Կադրերի բաժին,
- Հավաքագրման բաժին,
- Օժանդակ ստորաբաժանումներ։
Այնուհետև տեղի են ունեցել հետևյալ փոփոխությունները՝
- 1955 թվականին ստեղծվել է 6-րդ հատուկ բաժինը (հեռագրական և փոստային նամակագրության դիտարկում),
- 1959 թվականի ապրիլին տեսչությունը վերափոխվել է նախագահի օգնականի ապարատի,
- 1959 թվականին լուծարվել է բանտային բաժինը, 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ, 5-րդ և 6-րդ հատուկ բաժինների (հատուկ բաժիններ) հիման վրա ստեղծվել է օպերատիվ-տեխնիկական բաժինը, «С» բաժինը վերափոխվել է կառավարական կապի բաժին,
- 1960 թվականի մարտին լուծարվել են 4-րդ և 5-րդ բաժինները՝ գործառույթները փոխանցվել են 2-րդ բաժնին,
- 1966 թվականին Հաշվապահական հաշվառման և արխիվային բաժինը վերանվանվել է 10-րդ բաժին,
- 1967 թվականին ստեղծվել է 5-րդ բաժինը (գաղափարական դիվերսիայի դեմ պայքար), վերականգնվել է նախագահին կից տեսչությունը,
- 1970 թվականին տեսչությունը վերափոխվել է տեսչական բաժնի,
- 1981 թվականին ստեղծվել է 4-րդ բաժինը (տրանսպորտի և կապի օբյեկտներին հակահետախուզական ապահովում),
- 1982-ին ստեղծվել է 6-րդ բաժինը (տնտեսության հակահետախուզական ապահովում),
- 1983 թվականի սեպտեմբերին ստեղծվել է 3-րդ բաժինը (ՆԳՆ հակահետախուզական ապահովում),
- 1989 թվականին 5-րդ բաժինը վերափոխվել է «Զ» բաժնի (սահմանադրական կարգի պահպանություն),
- 1990 թվականին 3-րդ բաժինը վերափոխվել է «ՕՊ» բաժնի (կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի)։
1991 թվականին ՊԱԿ-ի կառուցվածքն այսպիսի տեսք է ունեցել՝
- Ղեկավարություն (նախագահ, նախագահի տեղակալներ, կուսակցության կոմիտե),
- Քարտուղարություն,
- 1-ին բաժին (հետախուզություն),
- 2-րդ բաժին (հակհետախուզություն),
- 4-րդ բաժին (տրանսպորտային և կապի օբյեկտների հակահետախուզական ապահովում),
- 6-րդ բաժին (տնտեսության հակահետախուզական ապահովում),
- 7-րդ բաժին (արտաքին դիտարկում),
- 8-րդ բաժին (գաղտնագրում-վերծանում),
- 10-րդ բաժին (հաշվապահական և արխիվային),
- «Զ» բաժին (սահմանադրական կարգի պահպանություն),
- «ՕՊ» բաժին (կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքար),
- Օպերատիվ և տեխնիկական բաժին,
- Կառավարական կապի բաժին,
- Քննչական բաժին,
- Տեսչական բաժին,
- Կադրերի բաժին,
- Հավաքագրման բաժին,
- Օժանդակ ստորաբաժանումներ։