Լևուլոզ
| Լևուլոզ | |
|---|---|
| Քիմիական հատկություններ | |
| Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա) |
Լևուլոզ, ֆրուկտոզ, պտղաշաքար կամ մրգաշաքար, C6H12O6, մոնոսախարիդների խմբի ածխաջուր, գլյուկոզի իզոմեր։
Քիմիական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղցր համով անգույն բյուրեղներ են, հալացման ջերմաստիճանը՝ 102— 104°C։ Շաքար, որը չի բյուրեղանում։ Լավ է լուծվում ջրում։ Պարունակվում է բույսերում (հատկապես մրգերում), սովորաբար գլյուկոզի հետ։ Կազմում է մեղրի հիմնական մասը (50%)։ Քիչ քանակությամբ Լևուլոզ կա կենդանի օրգանիզմների արյան մեջ և լյարդում։ Օրգանիզմում առաջացնում է մոնոֆոսֆորային և դիֆոսֆորային էսթերներ, որոնք ածխաջրային փոխանակման կարևոր միջանկյալ նյութեր են։ Բևեռացած լույսի հարթությունը պտտում է ձախ (տեսակարար պատումը՝ —93°)։ Ստացվում է սախարոզը և ինուլինը հիդրոլիզելով, ինչպես նաև D - գլյուկոզի վրա ալկալիներ ազդելով։ Մոտավորապես 2,5-3 անգամ քաղցր է գլյուկոզից և 1,5 անգամ՝ եղեգնաշաքարից։ Կիրառվում է սննդի արդյունաբերության և բժշկության մեջ։
Բժշկության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շաքարախտի դեպքում ավելի հեշտ են յուրացվում օրգանիզմի կողմից, քան դեքստրոզը (խաղողաշաքարը) և եղեգնաշաքարը։ Միաժամանակ լևուլոզը հազվադեպ է հանդիպում արյան մեջ։ Օրգանիզմի նյութափոխանակության արդյունքում լևուլոզը վերածվում է դեքստրոզի՝ արյան բաղադրության մաս հանդիսացող շաքարի։ Սակայն սննդային արժեքով դեքստրոզն ու լևուլոզը տարբերվում են. դեքստրոզը առավել կարևոր նշանակություն ունի շնչառական գործընթացում, իսկ լևուլոզը՝ հյուսվածքների։
Մեղվապահության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լևուլոզը ավելի անկայուն շաքար է, քան դեքստրոզը։ Մեղուներին ձմռանը կերակրելու համար մեղվապահները եղեգաշաքարից շաքարաջուր են պատրաստում, ավելացնելով թթու։ Պատրաստման ընթացքում նախնական թափանցիկ լուծույթը աստիճանաբար դեղին խեժի գույն է ստանում։ Այդ դեղին գունավորումը առաջանում է եռման ջերմաստիճանի ազդեցությամբ լևուլոզի մանրագույն մասնիկների քայքայման արդյունքում։ Որոշ մեղվապահներ նախորդ տարիների մեղրը պահելուց, նկատել են, որ տարին տարվա վրա մեղրի գույնը մգանում է։ Այդ գունափոխությունը տեղի է ունենում լույսի ազդեցությամբ լևուլոզի աստիճանական քայքայման արդյունքում։
Հետաքրքրական է, որ կալիֆորնիական սպիտակ եղեսպակի (շալֆեյ) մեղրը շատ բաց գույն ունի. ջրի նման զուլալ է։ Այն սովորական պայմաններում հազվադեպ է շաքարակալում։ Բայց հնանալով կորցնում է լևուլոզի որոշ քանակ և աստիճանաբար սկսում է բյուրեղանալ։ Ժամանակի ընթացքում բյուրեղները մեծանում են։ Օրինակ, 10 տարվա վաղեմության եղեսպակի մեղրի մեջ բյուրեղները մանր են ու ցրված և ընդամենը պղտոր են ցույց տալիս մեղրը, իսկ 30 տարվա ընթացքում եղեսպակի մեղրի մեջ առաջացած բյուրեղները այնքան են խոշորանում, որ ծավալի 1/3 -ն են կազմում։
Այսպիսով, լևուլոզը շաքար է, որը սովորաբար կանխում է մեղրի շաքարակալումը։ Լևուլոզի շնորհիվ մեղրը ավելի հոտավետ ու համեղ է լինում[1]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ левулоза-как-пищевой-продукт|http://uley-duplo.ru/content/(չաշխատող հղում)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 593)։ 
|
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Լևուլոզ կատեգորիայում։ |