Լադոյի տուն
![]() | |
![]() |
Լադոյի տուն, շենք Վիբորգում։ Կառուցվել է 18-րդ դարի վերջին և հայտնի է դարձել նրանով, որ այդտեղ են բնակվել կոմպոզիտորներ Միխայիլ Գլինկան և Էմիլ Սիվորին։ Վիբորգի կենտրոնում` Պրոգոնայա և Պոդգորնայա փողոցների անկյունում գտնվող ռուսական կլասիցիզմի ոճով կառուցված երկհարկանի առանձնատունը ներառված է ճարտարապետական հուշարձանների ցանկում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անկյունային հողատարածքում գտնվող փոքրիկ քարե երկհարկանի տունը «գավառական գողտրիկ կլասիցիզմի» օրինակ է, որը Վիբորգում անվանել են «Եկատերինա II-ի ոճ»։ Վիբորգի այդ շենքերի մեծ մասը ժամանակի ընթացքում վերակառուցվել կամ քանդվել են, և 18-րդ դարի վերջերից շենքը դարձել է պահպանված բնակելի շենքի հազվագյուտ օրինակ։ Երկրորդ հարկում գտնվող ճակատի կլորացված անկյունը աչքի է ընկնում ճաղապատ պատշգամբով, որի մի մասը կառուցվել է 1785 թվականին և դրա վրա դրոշմված են առաջին սեփականատիրոջ «HVL» (Հենրիխ Վիլհելմ Լադո) անվան սկզբնատառերը։ Պատշգամբի տակ գտնվում է գլխավոր մուտքը։
19-րդ դարի սկզբին տունը պատկանել է իտալացի Ջիովանի Մոտտիին, ով ունեցել է հայտնի հյուրանոց և ռեստորան։ Հյուրերի սենյակները գտնվել են երկրորդ հարկում, իսկ առաջին հարկի տարածքը զբաղեցրել է ռեստորանը, որտեղ միշտ եղել են թարմ վիբորգյան ոլորաբլիթներ։ 1829 թվականի հունիսին դեպի Իմատրա ջրվեժ գնալու և վերադարձի ճանապարհին բանաստեղծ և հրատարակիչ Անտոն Դելվիգն իր կնոջ հետ, կոմպոզիտոր Միխայիլ Գլինկան, բանաստեղծ Ալեքսանդր Յակովլևիչ Ռիմսկի-Կորսակովը, Աննա Կերնը, գրող և քննադատ Oրեստ Սոմովը կանգ են առել Մոտտի հյուրանոցում։ Ալեքսանդր Պուշկինի մերձավոր ծանոթների և ընկերների խումբը հյուրանոցի սեփականատիրոջ դստեր ուղեկցությամբ ուսումնասիրել են քաղաքի տեսարժան վայրերը։
Աննա Կերնի հուշագրությունների շնորհիվ հայտնի դարձան այդ ժամանակվա քաղաքի կյանքի որոշ ուշագրավ մանրամասներ, մասնավորապես հետևյալը.
![]() |
Ամռան գիշերները չքնելու սովորություն ունենալով, ես այդ գիշեր նույնպես նստել էի պատուհանի մոտ՝ հիանալով ծովախորշի տեսարանով, լսելով նրա հանդարտ ալիքների ծփանքը և երբեմն սարսռալով քաղաքային պահակի հանգստացնող բացականչություններից, որը երբեմն բղավում էր հենց պատուհանի տակ` «Քնեք բարի քաղաքացիներ, ես ձեզ չեմ արթնացնի[1]։ | ![]() |
Ջրվեժ գնալու ճանապարհին Միխայիլ Գլինկան գրել է ֆիննական ժողովրդական երգեր, որոնցից մեկը հիմք է հանդիսացել «Ֆիննական ֆանտազիայի», իսկ մյուսը՝ «Ռուսլան և Լյուդմիլա» օպերայից Ֆիննա բալլադներ[2]։
1834 թվականին Ջnովաննի Մոտտիի մահից հետո նրա կինը՝ Սառա Մոտտին, շարունակել է ամուսնու գործը։ Հյուրանոցը վերջին անգամ հիշատակվել է ուղեցույցում 1862 թվականին[3]։
1893 թվականին ֆինն կոմպոզիտոր Էմիլ Սիվորին Վիբորգում հիմնել է եկեղեցական երաժշտական դպրոց, որտեղ դասավանդել են երգեհոնային նվագակցություն, երգչախմբային երգ ու դիրիժորություն։ Մոտտի նախկին հյուրանոցում տեղակայված երաժշտական դպրոցը, ի վերջո, դարձել է ամենամեծը Ֆինլանդիայում և 1910 թվականին ստացել է Ժողովրդական կոնսերվատորիայի կարգավիճակ, իսկ Սիվորիի երաժշտական կրթության ծրագիրը երկրում ճանաչվել է լավագույնը[4]։ Առաջին հարկում տեղակայված են եղել դասասենյակները, իսկ երկրորդում՝ Սիվորի ընտանիքի բնակելի սենյակները։
Խորհրդա-ֆիննական պատերազմների (1939-1944) հետևանքով երաժշտական դպրոցը փակվել է։ Հետպատերազմյան շրջանում շենքի ճակատային մասում տեղադրվել է Միխայիլ Գլինկային նվիրված հուշատախտակ։ Շենքում հաջորդաբար տեղակայվել են տարբեր ուսումնական հաստատություններ, որոնցից վերջինը (2017 թվականից) Պուշկինի անվան Լենինգրադի պետական համալսարանի տնտեսական անվտանգության ինստիտուտն է։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Гусаров А. Ю. Выборг. Прошлое и настоящее средневекового города. Путеводитель. — СПб.: Паритет, 2017. — 320 с. — ISBN 978-5-93437-434-2.
- Неувонен П., Пёюхья Т., Мустонен Т. Выборг. Архитектурный путеводитель / Пер. Л. Кудрявцевой. — 2-е изд. — Выборг: «СН», 2008. — 160 с. — ISBN 5-900096-06-8