Ընկերքավորներ
| Ընկերքավորներ | |
| |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Տիպ/Բաժին | Քորդավորներ (Chordata) |
| Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
| Դաս | Կաթնասուն (Mammalia) |
| Ենթադաս | Գազաններ (Theria) |
| Ինֆրադաս | Ընկերքավորներ (Placentalia) |
| Կարգ | †Therapsida |
| Ինֆրակարգ | Ընկերքավորներ (Eucynodontia) Owen, 1837 |
Ընկերքավորներ կամ բարձրակարգ կաթնասուններ (լատ.՝ Eutheria, Huxley, 1880, εὖ - «լիովին», «ամբողջովին» և θήρ - «գիշատիչ», «կենդանիներ», լատ.՝ Placentalia, placenta - «բլիթ») կենդանածին կաթնասունների ենթադաս։ Բնորոշ են ավելի բարձր կազմակերպվածությամբ և էկոլոգիա-մորֆոլոգիական բազմազանությամբ։
Ընկերքավորները ձվածին կաթնասուններից և պարկավորներից տարբերվում են հետևյալ առանձնահատկություններով.
- խիստ զարգացած են գլխուղեղի մեծ կիսագնդերը,
- սաղմնային զարգացման ընթացքում գոյանում է ընկերքը,
- մարմնի ջերմաստիճանը բարձր է և կայուն։
Տարածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ընկերքավորները կաթնասունների ամենազարգացած և բազմազան խումբն են[1]։ Տարածված են բոլոր մայրցամաքներում և հարմարվել են տարբեր կենսապայմանների։ Ընդգրկում են անհետացած 14 և ժամանակակից 17 կարգեր՝ մոտ 3700 տեսակներով։
Դասակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներկայումս ընկերքավորները կաթնասունների ամենազարգացած և բազմազան խումբն են։
Ընկերքավորները բաժանվում են 4 ենթակարգի մեջ։
|
- Afrotheria. կաթնասունների կարգ։ Հնագույն ներկայացուցիչները համեմատաբար փոքր են եղել, իսկ այժմ ցամաքային ամենախոշոր կենդանիներն են։ Տեսակին պատկանում են՝ Tubulidentata, Hyracoidea, Sirenia, Կնճիթավորներ (Proboscidea), Macroscelidea և Afrosoricida։
- Exafroplacentalia (Notolegia).
Դասեր որոնք չունեն հստակ դասակարգում.
- † Acristatherium - կաթնասուն կենդանի, ապրել են կավճի դարաշրջանում 125-123 միլիոն տարի առաջ, Չինաստանի տարածքում։
- † Carodnia - կաթնասուն կենդանի, ապրել է մոտ 57-55 միլիոն տարի Արգենտինայի տարածքում։
- † Deccanolestes - բրածո կաթնասունների տեսակ[2].
- † Deltatherium
- † Eomaia
- † Eozhelestes
- † Horolodectes
- † Juramaia
- † Paleotomus
- † Paranyctoides
- † Prokennalestes
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Archibald JD, Averianov AO, Ekdale EG (November 2001)։ «Late Cretaceous relatives of rabbits, rodents, and other extant eutherian mammals»։ Nature 414 (6859): 62–5։ PMID 11689942։ doi:10.1038/35102048
- ↑ J. R. Wible, G. W. Rougier, M. J. Novacek and R. J. Asher. 2007. Cretaceous eutherians and Laurasian origin for placental mammals near the K/T boundary. Nature 447:1003-1006.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Murphy W. J., E. Eizirik, W. E. Johnson, Y. P. Zhang, O. A. Ryder, S. J. O’Brien, 2001a. Molecular phylogenetics and the origins of placental mammals Nature 409։614-618. [1]
- Ulfur Arnason, et al. Mammalian mitogenomic relationships and the root of the eutherian tree. Proceedings of the National Academy of Science 99։ 8151-8156. [2] Archived 2008-05-17 at the Wayback Machine.
- Jan Ole Kriegs, Gennady Churakov, Jerzy Jurka, Jürgen Brosius, and Jürgen Schmitz (2007) Evolutionary history of 7SL RNA-derived SINEs in Supraprimates. Trends in Genetics 23 (4)։ 158—161 [3] (PDF version [4] Archived 2007-08-03 at the Wayback Machine.)
- Goodman, M., Czelusniak, J., Page, S. & Meireles։ Where DNA Sequences Place Homo sapiens in a Phylogenetic Classification of Primates.
- McKenna, Bell։ Classification of Mammal։ Above the Species Level
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Evolution of the mammalian placenta revealed by phylogenetic analysis Archived 2013-08-26 at the Wayback Machine. (անգլ.)
- Կենդանիների նախնիները, որոնք ապրել են մոտ 16 մլն տարի
- 29 կաթնասունների գենոմների համեմատությունը
- Ֆիլոգենետիկ տեսակներ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 108)։ 
|
| ||||||||||
