Էրիկ Ադամսոն

Էրիկ Ադամսոն; էստ․՝ Adamson-Eric
Ծնվել է	օգոստոսի 18, 1902
Ծննդավայր	Տարտու, Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 2, 1968 (66 տարեկան)
Մահվան վայր	Տալլին, Էստոնական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	Էստոնիա և ԽՍՀՄ
Կրթություն	Հյուգո Տրեֆների գիմնազիա
Մասնագիտություն	նկարիչ
Ոճ	էքսպրեսիոնիզմ
Պարգևներ	Merited Art Worker of Estonian SSR?
Կայք	adamson-eric.ekm.ee/ru/

Էրիկ Ադամսոն (էստ․՝ Adamson-Eric, իսկական անունը` Էրիկ Կառլ Հուգո Ադամսոն, շվեդ.՝ Erich Carl Hugo Adamson;օգոստոսի 18, 1902(1902-08-18)^[1]^[2], Տարտու, Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 2, 1968(1968-12-02)^[1], Տալլին, Էստոնական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), էստոնացի նկարիչ, արվեստի և մշակույթի գործիչ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1902 թվականի օգոստոսի 18-ին Տարտու քաղաքում, բազմազավակ ընտանիքում։ Նախնական կրթությունն ստացել է տանը։ Հետագայում սովորելել է Ալեքսանդրովյան գիմնազիայում, ապա նաև Հյուգո Տրեֆների գիմնազիայում։ 1920-1923 թվականներին նա՝ որպես ազատ ունկնդիր, հաճախել է Տարտուի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետի դասախոսություններին։ Բացի այդ, Պալլաս գեղարվեստի դպրոցի աշակերտների ցուցակում կար նաև նրա անունը։ 1923 թվականին Ադամսոնը մեկնել է արտասահման և ընդունվել Բեռլին-Շառլոտենբուրգի գեղարվեստաարդյունաբերական դպրոց^[3]։ Էրիկը՝ որպես նկարիչ, վերջնականապես ձևավորվել է 1924-1927 թվականներին Փարիզում ուսում ստանալուց հետո։ Նա ուսանել է մի շարք մասնավոր ակադեմիաներում, այդ թվում նաև Կոլարոսի, Ռանսոնի և Մոնպառնասի ակադեմիաներում, որտեղ դասավանդում էին Ռոժե Բիսերը, Ժորժ Բրաքը, Անդրե Լոթը և ուրիշ վարպետներ^[4]։

Ցուցահանդեսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անհատական

1929-1930 թթ. (24.11-07.01) ցուցահանդես Տալլինում՝ Էստոնիայի գեղարվեստական թանգարանում։ Էքսպոզիցիայի ցանկում 17 աշխատանք էր ներկայացված (գեղանկարների կողքին ցուցադրված էին տեքստիլ աշխատանքներ, որոնք գործվել էին Տալլինի կանանց արհեստագործական դպրոցում)։
1934 թ. (15.09.-08.10) ցուցահանդես՝ նվիրված Տալլինի մշակույթի տան բացմանը։
1936 թ. (24.10.-04.11) ցուցահանդեսներ Սթրինբերգի և Հելսինկի պատկերասրահներում։ Ցուցահանդեսների ցանկում 1929-1936 թվականների աշխատանքներից 42-ն էին ներկայացված։ Հրատարակվել է կատալոգ (նախաբանի հեղինակներ՝ Հելսինկի համալսարանի դոցենտ Լյուդվիգ Վեններվիրտա և Տարտուի համալսարանի պրոֆեսոր Ստեն Կառլինգ)։ Ֆիննական կառավարությունը 1935 թվականին գնեց «Ձմեռային Տալլին» նկարը։
1938 թ. (12.02.-20.02) ցուցահանդես Տալլինի արվեստի տանը։ Ցուցադրվել է 148 աշխատանք, հրատարակվել է կատալոգ (նախաբանի հեղինակ` (ՏՀ պրոֆեսոր Ստեն Կարլինգ)։
1939 թ. (06.05.-18.05) անհատական ցուցահանդես Ստոկհոլմի նկարիչների տանը (Stockholm Konstnärshuset): Ցուցադրված էին 64 աշխատանք` գեղանկար, տեքստիլ, ճենապակի, կաշվից աշխատանքներ։
1962 թ. անհատական ցուցահանդես Տալլինի մշակույթի տանը (օգոստոսին) և Մոսկվայում (սեպտեմբերին)։ Ցուցադրվել է ավելի քան 900 աշխատանք, հրատարակվել է կատալոգ (նախաբանի հեղինակ՝ Լեո Սոնպյաե, կազմող՝ Վիլմա Ռեյնհոլմ)։
1967 թ. անհատական ցուցահանդես Տարտուի գեղարվեստի թանգարանում (նոյեմբեր-դեկտեմբեր), ցուցադրված էր ավելի քան 500 աշխատանք։
1968 թ. անհատական լայնածավալ ցուցահանդես Կաունասում։
1972 թ. «Էրիկ Ադամսոնի՝ նախկինում չցուցադրված գեղանկարները» ցուցահանդես Էստոնական ԽՍՀ-ի գեղանկարվեստի պետական թանգարանում՝ Կադրիորգի ամրոցում։ Ցուցահանդեսը նվիրված էր նկարչի 70-ամյակին։ Հրատարակվել է կատալոգ (կազմող՝ Հիլյա Լյատի), ցուցակում՝ ավելի քան 70 աշխատանք։
1977 թ. «Էրիկ Ադամսոն-75» ցուցահանդես՝ նվիրված նկարչի 75-ամյակին։ Այն տեղի ունեցավ Կադրիորգի ամրոցում։ Հրատարակվեց պատկերազարդ գրքույկ (կազմող՝ Հիլյա Լյատի)՝ 74 աշխատանքների ցուցակով։
1982 թ. ցուցահանդես ԷԳԹ-ի մասնաճյուղում՝ կիրառական արվեստի թանգարանում։
1984 թ. (17.10.1984-06.1985) «Էրիկ Ադամսոնի գորգերի էսքիզներ» ցուցահանդես, որի կազմակերպիչը Յուլլե Կրուսն էր։
1985 թ. (17.06.-27.04.1986) «Էրիկ Ադամսոնի դեկորատիվ գեղանկարչություն» ցուցահանդես, որի կազմակերպիչը Պիրետ Սելբերգն էր։
1986 թ. (14.05.-28.09) «Էրիկ Ադամսոնը և էստոնական գեղանկարչությունը» ցուցահանդես, որի կազմակերպիչը Յուրի Հեյնն էր։
1988 թ. (2.12.-23.04.1989) «Էրիկ Ադամսոնի 1934 թվականի Հունաստանի տեսարանները» ցուցահանդես, որի կազմակերպիչը Անե Լյուգասն էր։
1989 թ. (25.10.1989-07.01.1990) «Էրիկ Ադամսոնը և էստոնական դիմանկարչությունը» ցուցահանդես, որի կազմակերպիչը Անե Լյուգասն էր։
1990 թ. (12.12.1990-10.02.1991) «Չորս տասնամյակի ընթացքում Էրիկ Ադամսոնի նատյուրմորտները» ցուցահանդես, կազմակերպիչը Յուլլե Կրուսն էր։
1991 թ. (01.06.-01.09) «Էրիկ Ադամսոնի ստեղծագործությունները» ցուցահանդես Ֆինլանդիայի Հեյնոլա քաղաքում, կազմակերպիչները Անե Լյուգասը և Յուլլե Կրուսն էին։
1993 թ. հոկտեմբերի 15-ին Էրիկ Ադամսոնի թանգարանը կրկին բաց էր։ Նոր հիմնական էքսպոզիցիան նախապատրաստել էին Կերստի Կոլը և Յուլե Կրուսը։
1993 թ. (15.10.-14.11) «Էրիկ Ադամսոնի տեքստիլ աշխատանքները» ցուցահանդես, կազմակերպիչ՝ Յուլե Կրուս։
1994 թ. (15.09.-11.12) «Էրիկ Ադամսոնի քիչ հայտնի աշխատանքները ԱՄՆ-ից, Շվեդիայից և Էստոնիայից», կազմակերպիչներ՝ Կեստի Կոլ և Յուլե Կրուս։
1997 թ. (10.07.-21.09) Էրիկ Ադամսոնի 95-ամյակին նվիրված ցուցահանդես՝ «Ծաղիկները պատուհանի վրա», կազմակերպիչ՝ Յուլե Կրուս։
1997 թ. (03.10.-30.11) «Ծաղիկները պատուհանի վրա / Kukkia ikkunalaudalla / Blommor pa fönsterbrädet» ցուցահանդես Ֆինլանդիայում՝ Լովիյսայի քաղաքային թանգարանում, կազմակերպիչ՝ Յուլե Կրուս։
1998 թ. (02.12.1998-24.01.1999) ցուցահանդես «Էրիկ Ադամսոնի թանգարանի 15-ամյակը», կազմակերպիչներ՝ Կերստի Կոլ և Յուլե Կրուս։
2002 թ. (16.08.-01.12) ցուցահանդես «Էրիկ Ադամսոն՝ 100», որը նվիրված էր նկարչի 100-ամյակին, կազմակերպիչներ՝ Կերստի Կոլ, Յուլե Կրուս և Հաննո Սուանս։
2003 թ. (10.04.-6.06) «Էրիկ Ադամսոն՝ 100» ցուցահանդես Ֆինլանդիայում՝ Պորվուի թանգարանում։

Խմբակային

1928 թ. մայիսին Բլոմկվիստի պատկերասրահում՝ Օսլոյում, Քրիստիան Թեդերի և Էդուարդ Վիյրալտի հետ հանդես են եկել «Փարիզյան էստոնացի նկարիչների խումբ» անվամբ։
1928 թ. (29.06.-12.07) Տալլինում՝ Վենեյի փողոցում, կայացել է Էրիկ Ադամսոնի, Քրիստիան Թեդերի և Էդուարդ Վիյրալտի ցուցահանդեսը։ Այս ցուցահանդեսը կայացել է նաև Պյառնուում, որտեղ մասնակիցներին միացել է Անտոն Ստարկոփը։
1929 թ. (09.02.-03.03) Հելսինկիում Էստոնիայի արվեստի ցուցահանդես։ «Ս. Բարբարուսի դիմանկարը» (1928) ընդգրկվել է Ատենումի հավաքածուում։
1929 թ. (02.04.-23.04) Լյուբեկում Էստոնական արվեստի ցուցահանդես։
1929 թ. (04.05.-18.05) Փարիզում էստոնական արվեստի ցուցահանդես։ Էրիկ Ադամսոնը կազմակերպիչներից մեկն էր, բայց մասնակցել է նաև որպես նկարիչ։ Ցուցահանդեսի ժամանակ Լյուքսեմբուրգի թանգարանի համար գնվել է «Հոր դիմանկարը» (1928), որը հիմա պատկանում է Փարիզի Ժորժ Պամպիդու կենտրոնի հավաքածուին։
1929 թ. (15.08.-20.09) Կիլեում։
1929 թ. (06.10.-3.11) Կյունիգսբերգում։
1930 թ. (09.03.-23.03) ցուցահանդես Տարտուում՝ «Պալլաս» արվեստի դպրոցում՝ Քրիստիան Թեդերի հետ (ցուցադրանմուշների ցանկում Էրիկ Ադամսոնի գեղանկարներից 39 աշխատանք կար)։
1930 թ. (04.01.-19.01) Բեռլինում։
1930 թ. (15.03.-30.03) Քյոլնում։
1930 թ. (10.05.-25.05) Կոպենհագենում։
1935 թ. Էստոնական արվեստի ցուցահանդես Մոսկվայում, Էրիկ Ադամսոնը ցուցահանդեսի կոմիսարն էր։ Ցուցահանդեսի ժամանակ նրա «Հոր դիմանկար II»-ը (1930—1932) ձեռք է բերվել Մոսկվայի նոր արևմտյան արվեստի թանգարանի հավաքածուի համար։ 1971 թվականին այն փոխանցել են Էստոնիայի գեղանկարվեստի թանգարանին։
1937 թ. մայիսի 26-ին Փարիզում բացվել է համաշխարհային ցուցահանդես, Բալթյան տաղավարն սկսել է աշխատել միայն հունիսի 17-ից։ Էրիկ Ադամսոնը գորգերի, ճենապակու և կերամիկայի համար արժանացել է երկու պատվավոր դիպլոմների։ Նա մասնակցել է նաև ցուցահանդեսի ձևավորմանը։
1938 թ. Բեռլինի կիրառական արվեստի միջազգային ցուցահանդեսում նա կաշվից աշխատանքների համար արժանացել է պատվավոր մեդալի։
1839 թ. (18.02.-28.02) Հռոմում։
1939 թ. (24.03.-10.04) Բուդապեշտում։
1939 թ. (20.05.-07.06) Անտվերպենում ցուցահանդեսից գնվել է նրա «Էստոնացի աղջիկ» նկարը։
1939 թ. Տալլինի արվեստի տանը սեպտեմբերի 8-ից 18-ը գեղանկարչության ցուցահանդես (այսպես կոչված՝ վեց նկարիչների ցուցահանդես), որի ժամանակ հանդես են եկել Էրիկ Ադամսոնը, Ալեքսանդր Բերգման-Վարդին, Յան Գրյունբերգը, Կաարել Լիյմանդը, Կարլ Պերսիմագին, Քրիստիան Թեդերը։
1940 թ. (21.01.-05.02) Տարտուում նկարիչների այն նույն խմբի ցուցահանդեսը, որը Տալլինի «Պալլաս» շենքում էր։
1943 թ. մասնակցել է Մոսկվայում ցուցահանդեսի կազմակերպմանը, որը նվիրված էր Յուրիևի գիշերային ապստամբության 600-ամյակին (Հանս Կրուզի և ուրիշների հետ)։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրը՝ Յան Ադամսոնը, հագուստ էր վաճառում։

Մայրը՝ Աննա Ադամսոնը, դաստիարակել է չորս երեխաներին։

Կինը Մերի Ադամսոնն է։ Ամուսնացել են 1936 թվականի հունվարի 2-ին Տալլինում։

Էրիկ Ադամսոնի թանգարանը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1983 թվականի դեկտեմբերի 2-ին Տալլինի Լյուհիկե Յալգ փողոցի վրա բացեցին Էրիկ Ադամսոնի թանգարանը։ Նկարչի այրին՝ տեքստիլի պրոֆեսոր Մերի Ադամսոնը, Էստոնիայի նկարչության թանգարանին նվիրել է նկարչի աշխատանքներից 1000-ից ավելին՝ պայմանով, որ դրանք պիտի պահպանվեն և ցուցադրվեն այդ շենքում՝ ամբողջական հավաքածուով։ 1992-1993 թվականներին թանգարանը այցելուների համար փակվել է՝ ԷՆԹ-ի գծանկարների ֆոնդի պահպանման պատճառով։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Eesti biograafiline andmebaas ISIK (эст.)
↑ ^2,0 ^2,1 Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online (գերմ.) / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
↑ Adamson-Eric Արխիվացված 2017-04-12 Wayback Machine Eesti biograafilises andmebaasis ISIK
↑ «Биография Адамсона-Эрика» (ռուսերեն). Музей Адамсона-Эрика. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 17-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[_912124ff2ca4b030-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Eesti biograafiline andmebaas ISIK (эст.)

[_ea0a54ddbe15cc7c-2] 2,0 ^2,1 Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online (գերմ.) / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL

[3] Adamson-Eric Արխիվացված 2017-04-12 Wayback Machine Eesti biograafilises andmebaasis ISIK

[4] «Биография Адамсона-Эрика» (ռուսերեն). Музей Адамсона-Эрика. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 17-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]