Եթովպիայի տնտեսություն
| Վիճակագրություն | |
|---|---|
| ՀՆԱ | 80 561 496 133,917 $[1] |
| ՀՆԱ-ի աճ | 8 ± 0,1 տոկոս[2] |
| ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով | 767 $[3] |
| Գնաճ (ՍԳԻ) | 6,7 ± 0,1 տոկոս[4] |
Եթովպիան թերզարգացած Աֆրիկյան մայրցամաքում գտնվող ագրարային երկիր է, որտեղ կենսապահովման գյուղատնտեսությունը դեռևս մեծ դեր է խաղում տնտեսության մեջ։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1923 թվականի հունիսին երկրում պաշտոնապես արգելվեց ստրկությունը (չնայած ստրկավաճառությունը տեղի էր ունենում մայրաքաղաքից դուրս առնվազն մինչև 1933 թվականը)[5]։
Փոփոխությունների պակասի պատճառով նույնիսկ 1936 թվականին աղի բրիկետները օգտագործվել են որպես կանխիկի փոխարինում (իտալական զորքերի կողմից գրավված Ադիս Աբեբայի եթովպական բանկում, զգալի թվով այդպիսի բրիկետներ են հայտնաբերվել, մուտքագրվել գրանցամատյանում և պահվել ոսկու հետ)[6]։
1935 թվականի հոկտեմբերին սկսվեց իտալական ներխուժումը Եթովպիա, որի ընթացքում 1936 թվականի մայիսի 5-ին իտալական զորքերը գրավեցին երկրի մայրաքաղաքը, իսկ ավելի ուշ գրավեցին երկրի ողջ տարածքը, որը 1936 թվականի հունիսի 1-ին ընդգրկվեց « Իտալական» գաղութի մեջ։ 1941 թվականի հունվարին բրիտանական զորքերը, որոնք հարձակում էին սկսել Սուդանի տարածքից, մտան Եթովպիա։ Հետագայում եթովպական ջոկատների աջակցությամբ նրանք շարունակեցին հարձակումը, 1941 թվականի ապրիլի 6-ին եթովպական ջոկատները գրավեցին Ադիս Աբեբան, 1941 թվականի վերջին իտալական ուժերը դուրս մղվեցին Եթովպիայի տարածքից[7]։
Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եթովպիայում գյուղատնտեսությունը գոյատևման միջոց է ստեղծում բնակչության 85%-ին։ Գյուղատնտեսության համար ավելի բարենպաստ պայմաններ գոյություն ունեն, քան տարածաշրջանի այլ երկրներում։
Արտահանվող հիմնական բերքը սուրճն է, որի արտադրության համար Եթովպիան 2002 թվականին 7-րդ տեղում էր (235 հազար տոննա, համաշխարհային արտադրության 3,2%-ը)։ Աճեցվում են նաև հացահատիկային կուլտուրաներ՝ գարի, եգիպտացորեն, ներքին սպառման և արտահանման համար նախատեսված ցորենի տարբեր տեսակներ, ինչպես նաև բամբակ և շաքարեղեգ։ Բուծվում են ուղտեր (32,6 մլն գլուխ), խոշոր եղջերավոր կենդանիներ (35,5 մլն) և ոչխարներ (11,4 մլն.)։
Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հանքարդյունաբերություն Եթովպիայում օգտակար հանածոների արդյունաբերության ոլորտն թերզարգացած են։ Զարգանում են ոսկու հանքավայրերը, արտադրությունը կազմում է տարեկան մոտ 1 տոննա։ Հայտնաբերվել են երկաթի հանքաքար և ածուխ, սակայն դրանք դեռ չեն մշակվում։ Բացի այդ, Եթովպիայում արդյունահանվում է շափյուղա, օփալ և զմրուխտ։
Արտադրական արդյունաբերությունը թույլ զարգացած է։ Կան ձեռնարկություններ սննդի արդյունաբերության մեջ՝ խմիչքների, դեղամիջոցների, օճառի և այլ ոլորտների արտադրության մեջ։ 1974 թվականի հեղափոխությունից հետո բազմաթիվ խոշոր արդյունաբերական ձեռնարկություններ ազգայնացվեցին, 1990 թվականից հետո պետությունը սահմանափակեց իր դերը տնտեսության մեջ և ձգտում էր ներգրավել օտարերկրյա ներդրումներ, որոնցից կախված է մշակող արդյունաբերության զարգացումը։
Էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2019 թվականին, ըստ ՄԱԿ-ի տվյալների[8] և ԵՏՀ ԵԱՏՀ[9] հանածո վառելիքի արտադրությունը կազմում է 59 361 հազար տ. Ընդհանուր մատակարարումը կազմում է 65 739 հազ. Էլեկտրակայաններում և ջեռուցման կայանքներում փոխակերպման վրա ծախսվել է 2000 մատ։ Տեղադրված հզորությունը - զուտ էլեկտրակայաններ՝ 4300 ՄՎտ, այդ թվում՝ հանածո վառելիք այրող ջերմային էլեկտրակայաններ (ՋԷԿ) - 3.3 %, վերականգնվող էներգիայի աղբյուրներ (ՎԷ)՝ 96.7 %: Էլեկտրաէներգիայի համախառն արտադրությունը՝ 15 149 մլն կՎտժ, այդ թվում՝ ՋԷԿ՝ 0.2 % ՀԷՑ – 99,8 %: Էլեկտրաէներգիայի վերջնական սպառումը` 10 995 մլն կՎտժ, որից` արդյունաբերությունը` 27.9 %, կենցաղային սպառողներ՝ 45,4 %, առևտրային հատված և հասարակական ձեռնարկություններ՝ 26,6 %: Էներգաարդյունավետության ցուցանիշները 2019 թվականին՝ մեկ շնչին ընկնող համախառն ներքին արդյունքի սպառումը գնողունակության համարժեքությամբ (անվանական գներով)՝ 2752 ԱՄՆ դոլար, մեկ շնչի հաշվով (համախառն) էլեկտրաէներգիայի սպառումը՝ 115 կՎտժ, բնակչության մեկ շնչի հաշվով էլեկտրաէներգիայի սպառումը՝ 52 կՎտժ։ Էլեկտրակայանների տեղադրված զուտ հզորության օգտագործման ժամերի քանակը՝ 3506 ժամ
Ծառայություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բացի մեծածախ և մանրածախ առևտրից, տրանսպորտից և կապից, սպասարկման ոլորտը գրեթե ամբողջությամբ բաղկացած է զբոսաշրջությունից։ Զարգացած 1960-ականներին, զբոսաշրջության արդյունաբերությունը զգալիորեն անկում ապրեց 1970-ական և 1980-ական թվականներին կոմունիստական ռեժիմի և բռնապետության պայմաններում։ Վերականգման գործընթացը սկսվեց 1990-ականներին, սակայն աճը սահմանափակվեց համապատասխան հյուրանոցների և այլ ենթակառուցվածքների բացակայության պատճառով՝ չնայած փոքր և միջին հյուրանոցների և ռեստորանների շինարարության բումին։ 2002 թվականին երկիր է մուտք գործել ավելի քան 156 000 զբոսաշրջիկ, որոնցից շատերը արտասահմանից են եկել[10][11]։
Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օդանավակայաններ
- ընդհանուր - 57 (2013)
- կոշտ ծածկով - 17
- առանց կոշտ ծածկույթի — 40[12]
Երկաթուղիներ
- ընդհանուր - 681 կմ[12]
Երկաթուղին միացնում է Ադիս Աբեբա և Ջիբութի քաղաքները՝ ստեղծելով կապ Եթովպիայի և Ջիբութիի միջև։
Ավտոմոբիլային ճանապարհներ
- ընդհանուր - 44 359 կմ (2007 թվականներ)
- կոշտ մակերեսով – 6064 կմ
- առանց կոշտ ծածկույթի - 38 295 կմ[12]
Հաղորդակցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հեռախոսներ
- սովորական - 820 հազար
- բջջային - 30,5 միլիոն (2014 թվական)[12]
Համացանց
- Ինտերնետ տիրույթ՝ .et
- Համացանցի օգտատերերի ընդհանուր թիվը՝ 1,6 միլիոն մարդ (2014 թվական)[12]
Մակրոէկոնոմիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Տարի | ՀՆԱ (մլն. դոլար) | Գնաճ (տոկոս) |
|---|---|---|
| 1980 թ | 7.085 | 12.4 |
| 1985 թ | 9.409 | 18.4 |
| 1990 թ | 12.083 | 5.2 |
| 1995 թ | 8.088 | 13.4 |
| 2000 թ | 7.842 | 6.2 |
| 2006թ | 12.788 | 10.8 |
| 2015թ | 57.56 | 10.3 |
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016
- ↑ В. С-в. "Рабство отменено" // журнал "Вокруг света", № 2, 1934. стр.23-26
- ↑ А. Генкина. Каменная, поваренная, незаменимая... // журнал "Вокруг света", № 8, 1978. стр.44-50
- ↑ Эфиопия // Большая Советская Энциклопедия / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. Т.30. М., «Советская энциклопедия», 1978. стр.312-319
- ↑ «Energy Statistics Database». UNdata. A world of information (անգլերեն). Апрель-Май 2022 года.
- ↑ «Энергетика Эфиопии». EES EAEC. Мировая энергетика (ռուսերեն). 22.05.2022. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ О стране: Эфиопия
- ↑ Удастся ли Эфиопии стать региональным лидером? | zviazda.by
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 «The World Factbook: Ethiopia» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 11-ին.