Գումեր Կուվատով

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գումեր Կուվատով
 
Կրթություն՝ Կազանի Դաշնային համալսարան
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ
Ծննդյան օր հունիսի 29, 1893(1893-06-29)[1]
Ծննդավայր Զիանչուրինսկի շրջան
Վախճանի օր ապրիլի 6, 1946(1946-04-06)[1] (52 տարեկան)
Վախճանի վայր Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Թաղված Նովոդեվիչյան գերեզմանոց

Գումեր Կուվատով Գալիմովիչ կամ Գումեր Կուվատով Մուհամետգալիմովիչ (բաշկիրերեն՝ Ҡыуатов Ғүмәр Мөхәммәтғалим улы, հունիսի 29, 1893(1893-06-29)[1], Զիանչուրինսկի շրջան - ապրիլի 6, 1946(1946-04-06)[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), բաշկիր քաղաքական գործիչ, Բաշկիրական ազգային շարժման (1917-1921) ակտիվ մասնակից, Բաշկիրական ինքնավար խորհրդային սոցիալիստական հանրապետության պատմության մեջ առաջին Առողջապահության ժողովրդական կոմիսար (1919-1928), հասարակական և քաղաքական գործիչ, վիրաբույժ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուվատով Գումեր Գալիմովիչը ծնվել է 1893 (կամ 1883 )[2] թվականի հունվարի 10-ին Օրենբուրգի նահանգի Օրսկի շրջանի (այժմ՝ Բաշկորտոստանի Զիանչուրինսկի շրջանի Ուտյագուլովո գյուղ) Յուուսերան վոլոստի Կուվատովո-Բիկբերդինո գյուղում[3]։ Սերում է բաշկիրական Կուվատովներ ազնվական ընտանիքից[4]։ Բաշկիր քաղաքական գործիչ Ուսման Կուվատովի (1897-1956) եղբայրն է, բաշկիր լուսավորիչ Մուխամետգալիմ Կուվատովի որդին (1866-1937)։

Կրթություն և գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1912 թվականին Կուվատովն ավարտել է Օրենբուրգի գիմնազիան, իսկ 1917 թվականին սովորել է Կազանի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում․ ստացել է վիրաբույժի դիպլոմ։ Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո Գումեր Կուվատովը դարձել է բաշկիրական ազգային շարժման ակտիվ մասնակից, մասնակցել է III համաբաշկիրական կուրուլտայի (համագումար) աշխատանքներին, որի ընթացքում ընդգրկվել է Բաշկուրդիստանի ինքնավար հանրապետության կառավարման մարմիններում և ընտրվել է խորհրդարանում որպես Փոքր կուրուլտայի անդամ, իսկ նրա եղբայրը՝ Ուսման Կուվատովը, դարձել է Բաշկիրիայի կառավարության անդամ։ Հետո Կուվատովը դարձել է վիրաբույժ և ռազմական հիվանդանոցի պետ։ Համառուսաստանյան Սահմանադիր ժողովի պատգամավոր է ընտրվել․ Ուֆայի ընտրատարածքի ցուցակով թիվ 11 (Բաշկիր-ֆեդերալիստներ)։ 1918 թվականի հունվարի 5-ին մասնակցել է Սահմանադիր ժողովին։ Նա «Համառուսաստանյան Սահմանադիր ժողովի անդամների կոմիտեի»՝ Կոմուչի (Комите́т чле́нов Всеросси́йского Учреди́тельного собра́ния - КОМУЧ) անդամ էր և հանդիպումներին մասնակցում էր բաշկիրական հանրապետականների (ֆեդերալիստներ) անունից[5]։

Առողջապահության ժողկոմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1919 թվականի մայիսի 23-ի ԲաշՌևկոմի որոշմամբ՝ Կուվատով Գումեր Գալիմովիչը նշանակվել է ԲԻԽՍՀ-ի պատմության մեջ առաջին Առողջապահության ժողովրդական կոմիսար և այդ պաշտոնում է եղել մինչև 1928 թվականը։ Առաջին իսկ օրերից նա ակտիվորեն լծվել է հանրապետությունում բժշկական և կանխարգելիչ աշխատանքների կազմակերպման գործին, ինչպես նաև պայքարել համաճարակների (տիֆ, խոլերա և այլն) և 1921-1922 թվականների սովի դեմ։ Նրա նախաձեռնությամբ բնակչության շրջանում սկսվել է սանիտարական և կրթական աշխատանք տարվել անձնական հիգիենայի, համաճարակի դեմ պայքարի և այլ թեմաների շուրջ՝ դասախոսություններ կարդալով, բաշխելով թռուցիկներ, բրոշյուրներ և պաստառներ ինչպես ռուսերեն, այնպես էլ բաշկիրերեն լեզուներով[6]։ Հետագայում Գումեր Գալիմովիչը, զբաղեցնելով Առողջապահության ժողովրդական կոմիսարի պաշտոնը, մեծ դեր խաղաց իր կոմիսարիատի ապարատի ստեղծման և ամրապնդման, բժշկական ցանցի զարգացման, բժշկական անձնակազմի վերապատրաստման և կրթության, հանրապետությունում մայրության և մանկության պաշտպանության համակարգի կազմակերպման գործում, ինչպես նաև ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Ուֆայի աչքի հիվանդությունների ինստիտուտի ստեղծման և ձևավորման գործում՝ այն օտարերկրյա ֆիրմաների սարքավորումներով և բժշկական գործիքներով հագեցնելով[2][7]։

Բժշկական պատասխանատու պաշտոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1928 թվականին Կուվատովը նշանակվել է Համառուսաստանյան կենտրոնական գործադիր կոմիտեի Նախագահության ԲԻԽՍՀ կառավարության լիազոր ներկայացուցիչ։ 1930 թվականին ընդունվել է Կոմունիստական ակադեմիային առընթեր Յա․ Մ․ Սվերդլովի անվան Բարձր նյարդային գործունեության ինստիտուտի ասպիրանտուրան Մոսկվայում։ 1931-1932 թվականներին Կուվատով Գումերը նշանակվել է «Կարմիր պրոֆեսորների ինստիտուտի» (Կենտկոմի հատուկ ԲՈՒՀ՝ համալսարաններում կուսակցության բարձրագույն գաղափարական կադրերի և հասարակական գիտություններ դասավանդողների վերապատրաստման համար) փոխտնօրեն։ Այնուհետև, երկար ժամանակ նա զբաղեցրել է պատասխանատու պաշտոններ Բարձրագույն նյարդային գործունեության ինստիտուտում և Փորձարարական բժշկության համամիութենական ինստիտուտում։ Կուվատովը հրապարակել է նաև մի շարք գիտական հոդվածներ բարձր նյարդային գործունեության մասին։

Խիստ նկատողություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լենինգրադի շրջկոմը 1938 թվականի հունվարի 25-ին Կուվատովին զեմստվոյի նախագահի պաշտոնում ընտրելու կապակցությամբ նրա ազնվական ծագման գործի քննության արդյունքում պարզել է նրա հարազատ եղբոր՝ Բաշկիրիայի կառավարության հակահեղափոխական նախկին անդամ լինելը և այդ փաստը գաղտնի պահելը, որի համար Կուվատովը խիստ նկատողություն է ստացել։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրենական մեծ պատերազմի սկիզբով պրոֆեսոր Կուվատովը եղել է խորհրդային բանակի շարքերում՝ Մոսկվայի մարզի ռազմական հիվանդանոցներում պատասխանատու պաշտոններ վարելով։ 1942 թվականից՝ մարզային հիվանդանոցային բազայի ղեկավարն է եղել։ 1945 թվականին Գումեր Գալիմովիչը նշանակվել է Մոսկվայի մարզի ֆիզիոթերապիայի հիվանդանոցի գլխավոր բժիշկ։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուվատով Գումեր Գալիմովիչը մահացել է 1946 թվականի հունիսի 6-ին Մոսկվայում և թաղվել է Նովոդևիչյան գերեզմանատանը։

Ի հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գումեր Կուվատովի անունով են կոչվել․

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 http://bashenc.online/ru/articles/86131/
  2. 2,0 2,1 «Российская Офтальмология Онлайн». eyepress.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 19-ին.
  3. Башкортостан. Краткая энциклопедия. Уфа, 1996. С. 350—351
  4. А. Я. Ильясова. «Особенности формирования ДВОРЯНСКОГО СОСЛОВИЯ из БАШКИР» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 19-ին.
  5. Гумер Мухамедгалимович Куватов
  6. Нарком(չաշխատող հղում)
  7. Здравоохранение Башкортостана/2001 год. № 1-2,с.60

Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]