Գումեր Կուվատով

	Գումեր Կուվատով
Կրթություն՝	Կազանի Դաշնային համալսարան
Մասնագիտություն՝	քաղաքական գործիչ
Ծննդյան օր	հունիսի 29, 1893
Ծննդավայր	Զիանչուրինսկի շրջան
Վախճանի օր	ապրիլի 6, 1946 (52 տարեկան)
Վախճանի վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Թաղված	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց

Գումեր Կուվատով Գալիմովիչ կամ Գումեր Կուվատով Մուհամետգալիմովիչ (բաշկիրերեն՝ Ҡыуатов Ғүмәр Мөхәммәтғалим улы, հունիսի 29, 1893(1893-06-29)^[1], Զիանչուրինսկի շրջան - ապրիլի 6, 1946(1946-04-06)^[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), բաշկիր քաղաքական գործիչ, Բաշկիրական ազգային շարժման (1917-1921) ակտիվ մասնակից, Բաշկիրական ինքնավար խորհրդային սոցիալիստական հանրապետության պատմության մեջ առաջին Առողջապահության ժողովրդական կոմիսար (1919-1928), հասարակական և քաղաքական գործիչ, վիրաբույժ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուվատով Գումեր Գալիմովիչը ծնվել է 1893 (կամ 1883 )^[2] թվականի հունվարի 10-ին Օրենբուրգի նահանգի Օրսկի շրջանի (այժմ՝ Բաշկորտոստանի Զիանչուրինսկի շրջանի Ուտյագուլովո գյուղ) Յուուսերան վոլոստի Կուվատովո-Բիկբերդինո գյուղում^[3]։ Սերում է բաշկիրական Կուվատովներ ազնվական ընտանիքից^[4]։ Բաշկիր քաղաքական գործիչ Ուսման Կուվատովի (1897-1956) եղբայրն է, բաշկիր լուսավորիչ Մուխամետգալիմ Կուվատովի որդին (1866-1937)։

Կրթություն և գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1912 թվականին Կուվատովն ավարտել է Օրենբուրգի գիմնազիան, իսկ 1917 թվականին սովորել է Կազանի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում․ ստացել է վիրաբույժի դիպլոմ։ Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո Գումեր Կուվատովը դարձել է բաշկիրական ազգային շարժման ակտիվ մասնակից, մասնակցել է III համաբաշկիրական կուրուլտայի (համագումար) աշխատանքներին, որի ընթացքում ընդգրկվել է Բաշկուրդիստանի ինքնավար հանրապետության կառավարման մարմիններում և ընտրվել է խորհրդարանում որպես Փոքր կուրուլտայի անդամ, իսկ նրա եղբայրը՝ Ուսման Կուվատովը, դարձել է Բաշկիրիայի կառավարության անդամ։ Հետո Կուվատովը դարձել է վիրաբույժ և ռազմական հիվանդանոցի պետ։ Համառուսաստանյան Սահմանադիր ժողովի պատգամավոր է ընտրվել․ Ուֆայի ընտրատարածքի ցուցակով թիվ 11 (Բաշկիր-ֆեդերալիստներ)։ 1918 թվականի հունվարի 5-ին մասնակցել է Սահմանադիր ժողովին։ Նա «Համառուսաստանյան Սահմանադիր ժողովի անդամների կոմիտեի»՝ Կոմուչի (Комите́т чле́нов Всеросси́йского Учреди́тельного собра́ния - КОМУЧ) անդամ էր և հանդիպումներին մասնակցում էր բաշկիրական հանրապետականների (ֆեդերալիստներ) անունից^[5]։

Առողջապահության ժողկոմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1919 թվականի մայիսի 23-ի ԲաշՌևկոմի որոշմամբ՝ Կուվատով Գումեր Գալիմովիչը նշանակվել է ԲԻԽՍՀ-ի պատմության մեջ առաջին Առողջապահության ժողովրդական կոմիսար և այդ պաշտոնում է եղել մինչև 1928 թվականը։ Առաջին իսկ օրերից նա ակտիվորեն լծվել է հանրապետությունում բժշկական և կանխարգելիչ աշխատանքների կազմակերպման գործին, ինչպես նաև պայքարել համաճարակների (տիֆ, խոլերա և այլն) և 1921-1922 թվականների սովի դեմ։ Նրա նախաձեռնությամբ բնակչության շրջանում սկսվել է սանիտարական և կրթական աշխատանք տարվել անձնական հիգիենայի, համաճարակի դեմ պայքարի և այլ թեմաների շուրջ՝ դասախոսություններ կարդալով, բաշխելով թռուցիկներ, բրոշյուրներ և պաստառներ ինչպես ռուսերեն, այնպես էլ բաշկիրերեն լեզուներով^[6]։ Հետագայում Գումեր Գալիմովիչը, զբաղեցնելով Առողջապահության ժողովրդական կոմիսարի պաշտոնը, մեծ դեր խաղաց իր կոմիսարիատի ապարատի ստեղծման և ամրապնդման, բժշկական ցանցի զարգացման, բժշկական անձնակազմի վերապատրաստման և կրթության, հանրապետությունում մայրության և մանկության պաշտպանության համակարգի կազմակերպման գործում, ինչպես նաև ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Ուֆայի աչքի հիվանդությունների ինստիտուտի ստեղծման և ձևավորման գործում՝ այն օտարերկրյա ֆիրմաների սարքավորումներով և բժշկական գործիքներով հագեցնելով^[7]^[2]։

Բժշկական պատասխանատու պաշտոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1928 թվականին Կուվատովը նշանակվել է Համառուսաստանյան կենտրոնական գործադիր կոմիտեի Նախագահության ԲԻԽՍՀ կառավարության լիազոր ներկայացուցիչ։ 1930 թվականին ընդունվել է Կոմունիստական ակադեմիային առընթեր Յա․ Մ․ Սվերդլովի անվան Բարձր նյարդային գործունեության ինստիտուտի ասպիրանտուրան Մոսկվայում։ 1931-1932 թվականներին Կուվատով Գումերը նշանակվել է «Կարմիր պրոֆեսորների ինստիտուտի» (Կենտկոմի հատուկ ԲՈՒՀ՝ համալսարաններում կուսակցության բարձրագույն գաղափարական կադրերի և հասարակական գիտություններ դասավանդողների վերապատրաստման համար) փոխտնօրեն։ Այնուհետև, երկար ժամանակ նա զբաղեցրել է պատասխանատու պաշտոններ Բարձրագույն նյարդային գործունեության ինստիտուտում և Փորձարարական բժշկության համամիութենական ինստիտուտում։ Կուվատովը հրապարակել է նաև մի շարք գիտական հոդվածներ բարձր նյարդային գործունեության մասին։

Խիստ նկատողություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լենինգրադի շրջկոմը 1938 թվականի հունվարի 25-ին Կուվատովին զեմստվոյի նախագահի պաշտոնում ընտրելու կապակցությամբ նրա ազնվական ծագման գործի քննության արդյունքում պարզել է նրա հարազատ եղբոր՝ Բաշկիրիայի կառավարության հակահեղափոխական նախկին անդամ լինելը և այդ փաստը գաղտնի պահելը, որի համար Կուվատովը խիստ նկատողություն է ստացել։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրենական մեծ պատերազմի սկիզբով պրոֆեսոր Կուվատովը եղել է խորհրդային բանակի շարքերում՝ Մոսկվայի մարզի ռազմական հիվանդանոցներում պատասխանատու պաշտոններ վարելով։ 1942 թվականից՝ մարզային հիվանդանոցային բազայի ղեկավարն է եղել։ 1945 թվականին Գումեր Գալիմովիչը նշանակվել է Մոսկվայի մարզի ֆիզիոթերապիայի հիվանդանոցի գլխավոր բժիշկ։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուվատով Գումեր Գալիմովիչը մահացել է 1946 թվականի հունիսի 6-ին Մոսկվայում և թաղվել է Նովոդևիչյան գերեզմանատանը։

Ի հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գումեր Կուվատովի անունով են կոչվել․

Բաշկորտոստանի մայրաքաղաքի հանրապետական կլինիկական հիվանդանոց
Ուֆա քաղաքի Կալինինի շրջանում փողոց

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 http://bashenc.online/ru/articles/86131/
↑ ^2,0 ^2,1 «Российская Офтальмология Онлайн»։ eyepress.ru (ռուսերեն)։ Վերցված է 2021-04-19
↑ Башкортостан. Краткая энциклопедия. Уфа, 1996. С. 350—351
↑ А. Я. Ильясова։ «Особенности формирования ДВОРЯНСКОГО СОСЛОВИЯ из БАШКИР»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-14-ին։ Վերցված է 2021-04-19
↑ Гумер Мухамедгалимович Куватов
↑ Нарком(չաշխատող հղում)
↑ Здравоохранение Башкортостана/2001 год. № 1-2,с.60

Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Гумер Мухамедгалимович Куватов

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Գումեր Կուվատով կատեգորիայում։

[_03d8f4b8bfd9a063-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 http://bashenc.online/ru/articles/86131/

[:0-2] 2,0 ^2,1 «Российская Офтальмология Онлайн»։ eyepress.ru (ռուսերեն)։ Վերցված է 2021-04-19

[3] Башкортостан. Краткая энциклопедия. Уфа, 1996. С. 350—351

[4] А. Я. Ильясова։ «Особенности формирования ДВОРЯНСКОГО СОСЛОВИЯ из БАШКИР»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-14-ին։ Վերցված է 2021-04-19

[5] Гумер Мухамедгалимович Куватов

[6] Нарком(չաշխատող հղում)

[7] Здравоохранение Башкортостана/2001 год. № 1-2,с.60

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]