Գաբրիել Երանյան

Գաբրիել Երանյան;
Ծնվել է	հուլիսի 12, 1827
Ծննդավայր	Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն
Մահացել է	հոկտեմբերի 13, 1862 (35 տարեկան)
Մահվան վայր	Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն
Մասնագիտություն	կոմպոզիտոր

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Երանյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Գաբրիել Երանյան (հուլիսի 12, 1827(1827-07-12)^[1], Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն - հոկտեմբերի 13, 1862(1862-10-13), Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն), հայ երաժշտագետ, կոմպոզիտոր։

Կենսագրություն

Ծնվել է Կ. Պոլսում։ Կրթությունն ստացել է Մայր վարժարանում, աշակերտելով երաժշտագետ Արիստակես Հովհաննիսյանին։ Բացի հայկական խազերից, սովորել է նաև եվրոպական նոտաները և ունեցել ստեղծագործական-մանկավարժական բեղուն գործունեություն։ Իր ուսուցչի՝ Արիս Հովհաննիսյանի հետ 1857-1858 թվականներին հրատարակել է «Քնար հայկական» հանդեսը, որը երաժշտական առաջին պարբերականն էր հայ իրականության մեջ և որտեղ ազգային երգերը ձայնագրվում էին եվրոպական նոտաներով^[2]^[3]։ Պարբերականը կարճ կյանք է ունեցել։ Իր աշակերտներից Նիկողայոս Թաշճյանի հետ 1861 թվականին վերահրատարակել է այն «Քնար արևելյան» անունով, բայց հնարավորություն չի ունեցել հարատևելու և 1862 թվականին փակել է։ Նույն թվականին հիմնադրել է նույնանուն երաժշտական ընկերությունը, խմբագրակազմում ներգրավել է Տիգրան Չուխաջյանին և իտալացի Կ. Ֆոսքինիին։

Դասավանդել է Խասգյուղի վարժարանում և ազգային որբանոցի դպրոցում։ Տիրապետելով նոր հայկական ձայնագրությանը՝ ուսումնասիրել է նաև եվրոպական երաժշտության տեսությունը։

Որպես երաժշտության ուսուցիչ աշխատել է Խասգյուղ թաղամասի հայկական դպրոցում և ազգային հիվանդանոցի որբանոցում, աճեցնելով շատ աշակերտներ։ Հեղինակել է ազգային, հայրենասիրական երգեր, ինչպես հայտնի «Կիլիկիան», «Հայաստան, երկիր դրախտավայր», «Արիք, Հայկազունք», «Հայ ապրինք, եղբայրք» և այլն, որոնք լայնորեն տարածվել են ոչ միայն արևմտահայ, այլև արևելահայ իրականությունում, շնորհիվ Քրիստափոր Կարա-Մուրզայի երգչախմբի։ Դրանցից «Հայաստանը» հետագայում Արմենակ Շահմուրադյանի կատարմամբ և Կոմիտասի դաշնամուրային ընկերակցությամբ ձայնագրվել է, դարձել հայ ժողովրդի ամենասիրելի երգերից մեկը։ Նույնքան ժողովրդականություն է վայելում և «Կիլիկիան»^[4]։

Ստեղծագործություններ

«Հայաստան՝ երկիր դրախտավայր»
«Կիլիկիա»
«Արիք, Հայկազունք»
«Հայ ապրինք, եղբայրք»

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Հայաստանի գրադարանների համահավաք գրացուցակ
↑ «Վիեննայի մենաստանի մամուլի շտեմարան- ՔՆԱՐ ՀԱՅԿԱԿԱՆ». Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 10-ին.
↑ «Համահայկական թվանշային գրադարան».
↑ Գառնիկ Ստեփանյան (1973). Կենսագրական բառարան, հատոր Ա. Երևան: «Սովետական գրող». էջ 307.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է «Հայ երաժշտության հանրագիտարանից», որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[_9fb27df52e6e9f7d-1] 1,0 ^1,1 Հայաստանի գրադարանների համահավաք գրացուցակ

[2] «Վիեննայի մենաստանի մամուլի շտեմարան- ՔՆԱՐ ՀԱՅԿԱԿԱՆ». Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 10-ին.

[3] «Համահայկական թվանշային գրադարան».

[4] Գառնիկ Ստեփանյան (1973). Կենսագրական բառարան, հատոր Ա. Երևան: «Սովետական գրող». էջ 307.

[1]

[2]

[3]

[4]