Բրուսոնեթիա թղթյա
| Բրուսոնեթիա թղթյա | |
 Բրուսոնեթիա թղթյա | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Վարդածաղկավորներ (Rosales) |
| Ընտանիք | Թթազգիներ (Moraceae) |
| Տրիբա | Moreae |
| Ցեղ | Բրուսոնեթիա (Broussonetia) |
| Տեսակ | Բրուսոնեթիա թղթյա (B. papyrifera) |
| Միջազգային անվանում | |
| Broussonetia papyrifera | |
| Կարգավիճակ | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ | |
Բրուսոնեթիա թղթյա (լատին․՝ Broussonetia papyrifera (L.) L. Heri), թթազգիներ ընտանիքի, բրուսոնեթիա ցեղի բույս։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տերևաթափ ծառեր են՝ 10 —16 մ բարձրությամբ, կամ ուժեղ թփակալած թփեր են' ձվաձև սաղարթով։ ճյուղերը հաստ են, մազմզուկապատ։ Երիտասարդ ճյուղերի կեղևը մոխրականաչավուն է կամ ձիթագույն, ավելի ուշ՝ գորշավուն։ Տերևները ձվաձև են կամ 3 բլթականի, ձգված գագաթով և սրտանման հիմքով, 7—20 սմ երկարությամբ և 5 սմ լայնությամբ, մանր ատամնաեզր, երբեմն՝ կրկնակի սղոցաեզր, մազմզուկապատ, վերևի կողմից կոշտ-խորդուբորդ, ներքևից՝ մազմզուկապատ (երբեմն միայն ջղերի ուղղությամբ), 3 — 10 սմ երկարությամբ տերևակոթունով։ ԱռԷջային ծաղիկների (կատվիկներ) երկարությունը հասնում է 6 —8 սմ-ի, վարսանդային ծաղիկները գլխիկներ) ունեն 2 սմ տրամագիծ։ Պտուղը գունդ է՝ 2—3 սմ տրամագծով։ Ծաղկում է մայիսին, պտուղները հասունանում են սեպտեմբերին:
Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնական պայմաններում տարածված է Ճապոնիայում և Կորեայում։ Հայաստանում տարածված է միայն ցածրադիր, տաք շրջաններում։ Մինչև 1965 թ. Իջևանի շրջանի Այգեհովիտ գյուղի մոտ գտնվող տնկարանում աճում էր բրուսոնեթիայի 30 տարեկան մեկ ծառ՝ 15 մ բարձրությամբ և 60 սմ բնի տրամագծով։ Բունը ուղիղ էր և սլացիկ, մինչև 5 մ բարձրության վրա ազատ էր ճյուղերից։ Ամեն տարի առատորեն ծաղկում և պտղաբերում էր։ Ցավոք, Աղստաֆա—Իջևան երկաթգծի շինարարության ընթացքում այդ եզակի ծառատեսակը հատվեց։ Ներկայումս բրուսոնեթիայի խոշոր ծառեր են հանդիպում Իջևանում, Բագրատաշենում և Երևանում։ հետաքրքրական է, որ այս բույսը որպես ծառ աճում է ծովի մակերևույթից մինչև 1000 մ բարձրության վրա։ Ավելի բարձր հիպսոմետրական նիշերում վերածվում է թփի, այնուամենայնիվ դարձյալ ծաղկում է և պտղաբերում։
Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հողի նկատմամբ պահանջկոտ չէ, բավականին երաշտադիմացկուն է։ Երիտասարդ ճյուղերի կեղևը և բնափայտի ֆլոեմը օգտագործվում է բարձրորակ թուղթ ստանալու համար[1]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Հարությունյան Լ․ Վ․, Հարությունյան Ս․ Լ․, Հայաստանի դենդրոֆլորան, հ. 1, Երևան, «Լույս հրատարակչություն», 1985, էջ 166։
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բրուսոնեթիա թղթյա» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բրուսոնեթիա թղթյա» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||
