Բոբի Սենդս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բոբի Սենդս
անգլ.՝ Bobby Sands
Դիմանկար
Ծնվել էմարտի 9, 1954(1954-03-09)[1][2][3][…]
ԾննդավայրRathcoole, Անտրիմ, Հյուսիսային Իռլանդիա, Միացյալ Թագավորություն[4]
Մահացել էմայիսի 5, 1981(1981-05-05)[5][2][3][…] (27 տարեկան)
Մահվան վայրHM Prison Maze, Դաուն շրջան, Հյուսիսային Իռլանդիա, Միացյալ Թագավորություն[5]
ԳերեզմանMilltown Cemetery[6]
Քաղաքացիություն Իռլանդիա և  Միացյալ Թագավորություն
Մայրենի լեզուանգլերեն
ԿրոնՀռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ
Զբաղեցրած պաշտոններՄիացյալ Թագավորության 48-րդ գումարման պառլամենտի անդամ
ԿուսակցությունAnti H-Block?[7]
Կայքbobbysandstrust.com
 Bobby Sands Վիքիպահեստում

Բոբի Սենդս (Robert Gerard Sands, անգլ.՝ Bobby Sands, իռլանդերեն՝ Roibeárd Gearóid Ó Seachnasaigh[8], մարտի 9, 1954(1954-03-09)[1][2][3][…], Rathcoole, Անտրիմ, Հյուսիսային Իռլանդիա, Միացյալ Թագավորություն[4] - մայիսի 5, 1981(1981-05-05)[5][2][3][…], HM Prison Maze, Դաուն շրջան, Հյուսիսային Իռլանդիա, Միացյալ Թագավորություն[5]), իռլանդացի ակտիվիստ, Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանի պատգամավոր, 1981 թվականի իռլանդական հացադուլի կազմակերպիչ և զոհ[9][10]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոբերտ Ջերարդ Սենդսը ծնվել է կաթոլիկների ընտանիքում[11][12] Նյութաունաբիում և ապրել է այնտեղ մինչև 1960 թվականը[13], երբ ընտանիքը տեղափոխվել է Ռատկուլ[13]։ 1972 թվականի հունիսին նրանք ևս մեկ անգամ Օլսթերի են տեղափոխվել լոյալիստների պատճառով[14]։ 1972 թվականին Բոբին համալրել է Իռլանդական հանրապետական բանակի շարքերը[15]։ Նույն թվականի հոկտեմբերին նա ձերբակալվել է։ Նրա տնից հայտնաբերվել է 4 ատրճանակ, և նա դատապարտվել է 5 տարվա ազատազրկման[16]։ 1976 թվականին բանտից դուրս գալով՝ նա շարունակում է իր գործունեությունը Իռլանդական հանրապետական բանակում։ Մեղադրվել է Balmoral Furniture Company պայթեցման մեջ մասնակցություն մեջ, բայց դատավորը բավարար ապացույցներ չլինելու պատճառով չի բավարարել մեղադրանքը[17]։ Այնուհետև նա ներգրավված է եղել փոխհրաձգություն մեջ, որի վայրից նրան չի հաջողվել փախչել[18], արդյունքում 1977 թվականին դատարանը որոշել է դատապարտել նրան 14 տարվա ազատազրկման Մեյզ բանտում[19]։ Սենդսի փաստաբան Փեթ Ֆինուքեյնին ևս հետագայում սպանել են լոյալիստները։ Հետագայում վերացվել է Special Category Status-ը, ինչի շնորհիվ Իռլանդական հանրապետական բանակի անդամները համարվում էին սովորական հանցագործներ, դա հանգեցրել է բազմաթիվ բողոքի ակցիաների և հացադուլների կազմակերպման։ Սենդսը ակցիաների ակտիվ մասնակիցներից էր[20]։ Գտնվելով ազատազրկման մեջ՝ նա գրում էր հոդվածներ և բանաստեղծություններ (Skylark Sing Your Lonely Song[21], One Day in My Life)[22]։

1981 թվականի ապրիլին սրտի կաթվածից մահանում է իռլանդական Ֆերմանա և Հարավային Թիրոն շրջաններից ընտրված հանրապետականների պատգամավոր Ֆրենկ Մագուայրը։ Սկսվում է ընտրարշավը, որի արդյունքում 1981 թվականի ապրիլի 9-ին Բոբի Սենդսը ստանալով 30 493 ձայն՝ դառնում է ամենաերիտասարդ պատգամավորը[23]։ Սենդսի ընտրվելուց հետո Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանը ընդունում է օրինագիծ, ըստ որի արգելվում է մեկ տարուց ավել ազատազրկում կրող անձանց առաջադրվել որպես պատգամավորի թեկնածու[24][25]։

Հացադուլը սկսելուց 66 օր անց ամբողջովին հյուծված Բոբին մահանում է բանտի հոսպիտալում[26]։ Նրա մահվան լուրը առաջացրել են ընդվզումներ, երկու անձ զոհվել են Բելֆաստի հյուսիսում ազգայնականների ջարդերի ժամանակ[27][28]։ Սենդսի հուղարկավորությանը ներկա էին մոտ 100 000 մարդ[29]։

Իռլանդական հացադուլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1981 թվականի մարտի 1-ին Սենդսը սկսել է Իռլանդական հացադուլը, որին հետո սկսել են միանալ նաև այլ բանտարկյալներ։ Նրանք ներկայացրել էին հետևյալ 5 պահանջները․

  1. բանտային համազգեստ չկրելու իրավունք,
  2. բանտային աշխատանք չկատարելու իրավունք,
  3. այլ բանտարկյալների հետ շփվելու ազատություն, ինչպես նաև կրթական և ժամանցային գործունեություն կազմակերպելու իրավունք,
  4. շաբաթական մեկ այցելության, մեկ նամակի և մեկ ծանրոց ստանալու իրավունք,
  5. համաներման իրավունք[30]։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոբիի հարազատ քույրը նույնպես հայտնի քաղաքական գործիչ և ակտիվիստ է։

Բոբին ամուսնացել է Ջերալդին Նոադի (Geraldine Noade) հետ, իսկ 1973 թվականի մայիսի 8-ին ծնվել է նրանց որդին՝ Ջերարդը[31]։

Բոբիի քույրերից մեկը նույնպես իր ամուսնու հետ մասնակցել է իռլանդական հանրապետականների շարժմանը[32]։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2008 թվականին Սթիվ Մակքուինը նկարահանել է «Քաղց» ֆիմը Իռլանդական հացադուլի իրադարձություների մասին, որտեղ գլխավոր հերոսը Բոբի Սենդսն է, նրա դերը մարմնավորում է Մայքլ Ֆասբենդերը։ Ֆիլմն 2008 թվականին Կաննի կինոփառատոնում արժանացել է «Ոսկե տեսախցիկ» մրցանակի[33]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1981 թվականի իռլանդական հացադուլ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Bobby Sands – Born 60 years ago — An Phoblacht, 0014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Krupanski M. Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Discogs — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Bobby Sands MP
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Republican Roll of Honour — An Phoblacht.
  6. ↑ Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  7. ↑ 1981: Hunger striker elected MP — BBC, 1981.
  8. ↑ «Legacy of Cage Eleven». Nuzhound.com. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 26-ին.
  9. ↑ «Hunger Strike 1980-82». BBC News. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 26-ին.
  10. ↑ «CAIN: Politics: Elections: Westminster By-election (NI) Thursday 9 April 1981». Cain.ulst.ac.uk. 1981 թ․ ապրիլի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 26-ին.
  11. ↑ Feehan, Bobby Sands and the Tragedy of Northern Ireland, p. 17
  12. ↑ Sands, Writings from Prison
  13. ↑ 13,0 13,1 O’Hearn, Bobby Sands: Nothing but an Unfinished Song
  14. ↑ O’Hearn, Nothing but an unfinished song: Bobby Sands, ch. 1
  15. ↑ Geraghty, The Irish War, p. 68-70
  16. ↑ Morrison, Cain Biography Արխիվացված 2006-12-07 Wayback Machine (Cain.ulst.ac.uk), s. 'intro'
  17. ↑ Price, Keep On Running (WalesOnline.co.uk) p. 1
  18. ↑ English, Armed Struggle: The History of the IRA, p. 196—198
  19. ↑ «Terrorism Knowledge Base Article on Bobby Sands». Tkb.org. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 26-ին.
  20. ↑ Taylo, Provos, The IRA and Sinn Féin, p. 251—252
  21. ↑ 1989, Mercier Press, ISBN 0-85342-726-7
  22. ↑ 2001, Mercier Press, ISBN 1-85635-349-4)
  23. ↑ BBC News, 1981: Hunger striker elected MP Արխիվացված 2008-03-07 Wayback Machine (April 1981)
  24. ↑ Julian Haviland, «Bill to stop criminal candidates», The Times, 13 June 1981, p. 2.
  25. ↑ Gay, Disqualification for membership of the House of Commons (October 2004)
  26. ↑ O’Keeffe, «Suicide and Self-Starvation Suicide and Self-starvation Արխիվացված 2020-04-02 Wayback Machine», Vol. 59, No. 229 (Jul., 1984), pp. 349—363
  27. ↑ Malcolm Sutton. «An Index of Deaths from Conflict in Ireland». CAIN. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  28. ↑ «A Chronology of the Conflict - 1981». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  29. ↑ «University of Ulster CAIN archive». Cain.ulst.ac.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 26-ին.
  30. ↑ Taylor, Provos The IRA & Sinn Féin, p. 229—234
  31. ↑ David Beresford Ten Men Dead: The Story of the 1981 Irish Hunger Strike. — London, 1987.
  32. ↑ Toolis, «McKevitt’s inglorious career Արխիվացված 2009-10-09 Wayback Machine
  33. ↑ Thorpe, Vanessa (2008 թ․ մայիսի 11). «Anger as new film of IRA hero Bobby Sands screens at Cannes». The Observer. London. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 14-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բոբի_Սենդս&oldid=9511833» էջից