Բյորն Բորգի և Ջոն Մաքինրոյի մրցակցություն
Բյորն Բորգի և Ջոն Մաքինրոյի մրցակցություն, Բյորն Բորգի (Շվեդիա) և Ջոն Մաքինրոյի (ԱՄՆ) միջև համաշխարհային թենիսի առաջատարի տեղի համար անձնական հանդիպումների և մրցակցության պատմություն։ Մրցակիցները միմյանց հանդիպել են 14 անգամ 1978-1981 թվականներին՝ տանելով յոթական հաղթանակ։ 9 անգամ թենիսիստները միմյանց հետ խաղացել են տարբեր մրցաշարերի եզրափակիչներում, այդ թվում՝ 4 անգամ 1980 և 1981 թվականների Մեծ սաղավարտի մրցաշարերի եզրափակիչներում, ևս 3 հանդիպում կայացել է WCT և Գրան պրի պրոֆեսիոնալ տուրերի ամփոփիչ մրցաշարերի շրջանակներում։ Մրցակցության շրջանի մեծ մասում մրցակիցները հերթով գլխավորում էին ATP-ի վարկանիշը (դրա սկզբում որոշ ժամանակ աշխարհի առաջին ռակետ էր նաև Ջիմի Քոնորսը)։ Այս մրցակիցների միջև հանդիպումներից մեկը՝ 1980 թվականի Ուիմբլդոնի մրցաշարի եզրափակիչ հանդիպումը, սպորտի պատմաբանների կողմից դիտվում է որպես թենիսի պատմության ամենամեծ հանդիպումներից մեկը։
Մրցակցության պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ապագա մրցակիցներն առաջին անգամ հանդիպել են 1973 թվականին ԱՄՆ-ի բաց առաջնությունում, որտեղ 14-ամյա Մաքենրոյը գնդակներ մատուցող տղաներից մեկն էր[1]։ Առաջին անգամ, նրանք իրար հետ դուրս են եկել կորտում որպես մրցակիցներ, Բորգն արդեն հասցրել էր լինել աշխարհի առաջին ռակետ՝ 1977 թվականի օգոստոսին այդ դիրքից հեռացնելով Ջիմի Քոնորսին, մրցավարները հանդիպեցին 1973-թվականին ԱՄՆ-ի բաց առաջնությունում, որտեղ 14-ամյա Մաքինրոյը գնդակներ մատուցող տղաներից մեկն էր[2]։ 1978 թվականին նա հասցրել է հաղթել և Ֆրանսիայի բաց առաջնությունում, և Ուիմբլդոնի մրցաշարում, իսկ ԱՄՆ բաց առաջնությունում հասել է եզրափակիչ[3]։ Չնայած դրան, 1978-ի նոյեմբերին Ստոկհոլմի բաց առաջնության կիսաեզրափակչում, իր հայրենիքում, շվեդը երկու սեթում պարտվեց ամերիկացուն, որը դեռ 19 տարեկան չէր։ Սա Բորգի կարիերայում առաջին պարտությունն էր իրենից փոքր մրցակցից[4]։
1979-1981 թվականներին Բորգն ու Մաքինրոյը հանդիպել են ևս 13 անգամ։ Նրանց դիմակայությունը գրավեց մամուլին և հանդիսատեսին՝ որպես երկու արմատապես տարբեր կերպարների պայքար, որոնք լրատվամիջոցներում կոչվում էին «Սառույց ընդդեմ կրակի»։ Եթե շվեդը հայտնի էր նրանով, որ կորտում հազվադեպ էր որևէ զգացմունք դրսևորում, և հանդիսատեսի մոտ վաստակել է «Սառցե մարդ» մականունը (անգլ.՝ Iceman), ապա ամերիկացին, ընդհակառակը, առանձնանում էր պայթյունավտանգ խառնվածքով և խաղի ընթացքում հեշտությամբ անցնում էր էքստազից մինչև ամենախորը հուսահատությանը[5]։ Դատարանում սկանդալներն ու հիստերիաները նրան բերեցին «սուպեր մրցանակ» մականունը (անգլ.՝ Superbrat)[6]: Այնուամենայնիվ, այս երկու խաղացողները արմատապես տարբերվում էին ոչ միայն խաղադաշտում վարքից, այլև խաղաոճից։ Մաքինրոյը ձախլիկ էր՝ մի ձեռքով հետնամասով՝ փակ ռակետով հարված, և հզոր ոլորված ծառայություն, որը նա կատարում էր գրեթե կողքից դեպի ցանցը։ Նա նաև serve-and-volley ոճի ապոլոգետ էր և առաջին իսկ հնարավորության դեպքում փորձում էր դուրս գալ ցանց՝ հաճախ ամբողջ խաղարկություններ անցկացնելով դրա հետ։ Ընդհակառակը, Բորգը աջլիկ էր, նրա հետևի ձեռքը երկու ձեռքով էր, և սիրված ռազմավարությունը հետևի գծից հարվածների երկար փոխանակումն էր։ Շվեդի համբերությունը, ընդհանուր լավ ֆիզիկական պատրաստվածությունը և շարժունակությունն էին պատճառը, որ նա գործնականում գերիշխում էր գրունտային կորտերում՝ ընդհանուր առմամբ վեց անգամ հաղթելով Ֆրանսիայի բաց առաջնությունում[7]։
Չնայած Բորգը մնաց աշխարհի առաջին ռակետը 1979 և 1980 թվականների մեծ մասում, նրանց դիմակայությունը Մաքինրոյի հետ հավասար էր[2], նրանց միջև 14 պաշտոնական հանդիպումներից յուրաքանչյուրը շահել է 7-ական, և նույնիսկ սեթերի հաշիվը նրանց վերջին հանդիպումից առաջ՝ 1981 թվականի ԱՄՆ բաց առաջնության եզրափակչում, հավասար էր՝ 20:20[6]։ Նրանց ամենահայտնի հանդիպումը 1980 թվականի Ուիմբլդոնի մրցաշարի եզրափակիչն էր՝ նրանց առաջին հանդիպումը Մեծ սաղավարտի մրցաշարերում։ Այս մրցաշարում Բորգը ցանվեց 1-ին համարի տակ, իսկ Մաքինրոյը՝ 2-րդ[4]։ Հանդիպումը տևել է 5 Սեթ, այդ թվում՝ ռեկորդային թայ-բրեյքը չորրորդում։ Այս թայ-բրեյքի ընթացքում, որը տևել է 22 րոպե, Բորգը, որը սեթերում 2:1 հաշվով է վարել, չի իրացրել 5 հանդիպում, և Մաքինրոյը հաղթանակի է հասել 18-16 հաշվով՝ հավասարեցնելով հանդիպման հաշիվը։ Այնուամենայնիվ, շվեդին հաջողվեց հաղթել հինգերորդ Սեթը 8-6 հաշվով՝ ամբողջ սեթի համար մրցակցին տալով ընդամենը երեք խաղարկություն իր մատուցման ժամանակ և հինգերորդ անգամ անընդմեջ դառնալով Ուիմբլդոնի մրցաշարի չեմպիոն[6]։ Այս հանդիպումը սպորտային պատմաբանները անվանում են ամենամեծերից մեկը[6][8] (կամ նույնիսկ ամենամեծը[9]) թենիսի պատմության մեջ։ 1980 թվականի Մասթերսի մրցաշարում Մաքինրոյի դեմ մեկ այլ խաղում Բորգը երկրորդ Սեթի թայ-բրեյքում կորցրեց իր անփոփոխ սառնասրտությունը աշտարակի մրցավարի վիճահարույց որոշումից հետո, որը չեղյալ հայտարարեց գծի վրա գտնվող դատավորի վճիռը իր օգտին։ Երբ նրա առարկությունները անտեսվեցին, շվեդը հրաժարվեց շարունակել խաղը, պատժվեց երկու տուգանային միավորով (ինչը իր մրցակցին տվեց սեթբոլ) և վերադարձավ խաղադաշտ միայն որակազրկման սպառնալիքով։ Նա պարտվեց թայ-բրեյքում, բայց հաղթեց երրորդ սեթում և նրա հետ ամբողջ հանդիպումը։
1981 թվականի ԱՄՆ-ի բաց առաջնության եզրափակչում Մաքինրոյի հետ 14-րդ հանդիպումը Բորգի համար դարձավ պրոֆեսիոնալ կարիերայի վերջին հանդիպումներից մեկը։ Չնայած նա ընդամենը 25 տարեկան էր, արդեն նույն տարվա աշնանը, Ավստրալիայում ցուցահանդեսային շրջագայության ընթացքում, նա Մաքինրոյին և Վիտաս Գերուլայտիսին տեղեկացրեց, որ նախատեսում է ավարտել ելույթները[4]։ Շվեդը վերջնականապես բաժանվել է պրոֆեսիոնալ շրջագայությունից 1983 թվականի սկզբին՝ ոչ լրիվ 27 տարեկանում[1]։
Պաշտոնական հանդիպումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
|
| № | Տարի | Մրցաշար | Ծածկույթ | Կլոր | Հաղթող | Խաղի հաշիվը | Բորգ | Մաքինրոյ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 1978 | Ստոկհոլմ, Շվեդիա | Հարդ(i) | 1/2 եզրափակիչ | Մաքինրոյ | 6-3, 6-4 | 0 | 1 |
| 2. | 1979 | Ռիչմոնդ, ԱՄՆ | Գորգ(i) | 1/2 եզրափակիչ | Բորգ | 4-6, 7-6, 6-3 | 1 | 1 |
| 3. | 1979 | Նոր Օռլեան, ԱՄՆ | Գորգ(i) | 1/2 եզրափակիչ | Մաքինրոյ | 5-7, 6-1, 7-6 | 1 | 2 |
| 4. | 1979 | Ռոտերդամ, Նիդերլանդներ | Գորգ(i) | Եզրափակիչ | Բորգ | 6-4, 6-2 | 2 | 2 |
| 5. | 1979 | WCT ամփոփիչ մրցաշար, Դալլաս, ԱՄՆ | Գորգ(i) | Եզրափակիչ | Մաքինրոյ | 7-5, 4-6, 6-2, 7-6 | 2 | 3 |
| 6. | 1979 | Տորոնտո, Կանադա | Հարդ | Եզրափակիչ | Բորգ | 6-3, 6-3 | 3 | 3 |
| 7. | 1979 | Մասթերս, Նյու Յորք, ԱՄՆ | Գորգ(i) | 1/2 եզրափակիչ | Բորգ | 6-7, 6-3, 7-6 | 4 | 3 |
| 8. | 1980 | Ուիմբլդոնի մրցաշար | Խոտ | Եզրափակիչ | Բորգ | 1-6, 7-5, 6-3, 6-7, 8-6 | 5 | 3 |
| 9. | 1980 | ԱՄՆ բաց առաջնություն | Հարդ | Եզրափակիչ | Մաքինրոյ | 7-6, 6-1, 6-7, 5-7, 6-4 | 5 | 4 |
| 10. | 1980 | Ստոկհոլմ | Գորգ(i) | Եզրափակիչ | Բորգ | 6-3, 6-4 | 6 | 4 |
| 11. | 1980 | Մասթերս, Նյու Յորք | Գորգ(i) | Եզրափակիչ | Բորգ | 6-4, 6-7, 7-6 | 7 | 4 |
| 12. | 1981 | Միլան, Իտալիա | Գորգ(i) | Եզրափակիչ | Մաքինրոյ | 7-6, 6-4 | 7 | 5 |
| 13. | 1981 | Ուիմբլդոնի մրցաշար | Խոտ | Եզրափակիչ | Մաքինրոյ | 4-6, 7-6, 7-6, 6-4 | 7 | 6 |
| 14. | 1981 | ԱՄՆ բաց առաջնություն | Հարդ | Եզրափակիչ | Մաքինրոյ | 4-6, 6-2, 6-4, 6-3 | 7 | 7 |
ATR-ի առաջին ռակետը մրցակցության ժամանակաշրջանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տվյալները տրամադրվում են ATP Media Guide-ի միջոցով[10]
| Ամսաթվերը | Վարկանիշի առաջատար |
|---|---|
| Մինչև 1979 թվականի ապրիլի 8-ը | Ջիմի Քոնորս |
| 1979 թվականի ապրիլի 9-մայիսի 20 | Բյորն Բորգ |
| 1979 թվականի մայիսի 21-հուլիսի 8 | Ջիմի Քոնորս |
| 1979 թվականի հուլիսի 9- 1980 մարտի 2 | Բյորն Բորգ |
| 1980 թվականի մարտի 3-մարտի 23 | Ջոն Մաքինրոյ |
| 1980 մարտի 24- օգոստոսի 10 | Բյորն Բորգ |
| 1980 թվականի օգոստոսի 11-օգոստոսի 17 | Ջոն Մաքինրոյ |
| 1981թվականի օգոստոսի 18, 1980-հուլիսի 5 | Բյորն Բորգ |
| 1981թվականի հուլիսի 6-հուլիսի 19 | Ջոն Մաքինրոյ |
| 1981թվականի հուլիսի 20-օգոստոսի 2 | Բյորն Բորգ |
| 1981 թվականի օգոստոսի 3 | Ջոն Մաքինրոյ |
Ոչ պաշտոնական հանդիպումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ինչպես մրցակցության հիմնական ժամանակահատվածում, այնպես էլ դրա ավարտին Բորգը և Մաքինրոյը բազմիցս հանդիպել են միմյանց հետ ցուցահանդեսային մրցումներում։ Այսպիսով, 1981 թվականի փետրվարին Նրանք Սիդնեյում անցկացրեցին 3 ցուցահանդեսային հանդիպումների շարք՝ 1,1 միլիոն դոլար մրցանակային ֆոնդով, որը շվեդը հաղթեց 2:1 հաշվով՝ վստահ հաղթելով առաջին երկու հանդիպումներում, իսկ երրորդում զիջելով հաշվով 1:6, 6:1, 6:7, 4:6[11]։ 1984 թվականի սեպտեմբերին, Բորգի պրոֆեսիոնալ խաղային կարիերան ավարտելուց մեկուկես տարի անց, շվեդն ու ամերիկացին հանդիպեցին Սիրաքյուսում կայացած ցուցահանդեսային խաղում, որով սկսվեց Մաքենրոյի ցուցադրական շրջագայությունը Tennis over America-ում[1]։ 1985 թվականի նոյեմբերին Մաքինրոյն ու Բորգը ԱՄՆ-ում անցկացրեցին 6 ցուցահանդեսային հանդիպումների շարք 6 տարբեր քաղաքներում։ Տուրի վճարները կազմել են մոտ 1,5 մլն դոլար։ 4 խաղում հաղթած Մաքինրոյը ստացել է մոտ 0,5 միլիոն դոլար, Բորգը՝ այդ գումարի կեսը[12]։
Այն բանից հետո, երբ 1990-ական թվականներին Մաքենրոյն ավարտեց իր պրոֆեսիոնալ կարիերան, Նրա մրցակցությունը Բորգի հետ վերսկսվեց վետերանների տուրում, որի շրջանակներում նրանք բազմիցս հանդիպել էին տարբեր երկրների մրցաշարերում[13]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բորգ / Մաքինրոյ
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Roy S. Johnson (1984-09-13). «McEnroe Says the Game Misses Borg». The New York Times (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2015-05-24-ին. Վերցված է 2021-06-15-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Romanos, 2010, էջ 3
- ↑ Joel Drucker (2020-11-12). «#TBT, 1978 Stockholm: When Borg met McEnroe for the first time». Tennis.com (անգլերեն). Վերցված է 2021-06-15-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Romanos, 2010, էջ 4
- ↑ Romanos, 2010, էջեր 1—2
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Alessandro Mastroluca (2017-09-19). «Bjorn Borg vs John McEnroe, the greatest rivalry ever». Tennis World (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018-05-21-ին. Վերցված է 2021-06-15-ին.
- ↑ Romanos, 2010, էջ 2
- ↑ Steve Tignor (2018-07-23). «Top 10 Wimbledon Memories, No. 2: Borg d. McEnroe, 1980 final». Tennis.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-05-17-ին. Վերցված է 2021-06-15-ին.
Flink S. Ranking the Greatest Matches of All Time // The Greatest Tennis Matches of All Time. — Kindle Edition. — New Chapter Press, 2012. — ISBN 978-0942257939 - ↑ Tom Ward (2020-07-10). «Why A Millennial Says Borg-McEnroe Final Remains The Greatest». ATP (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021-03-01-ին. Վերցված է 2021-06-16-ին.
- ↑ FedEx ATP Rankings: History of ATP World No. 1 // ATP Tour Media Guide. — ATP, 2021. — С. 107.
- ↑ «McEnroe Salvages Victory Over Borg in Series Finale». The New York Times (անգլերեն). 1981-02-22. Արխիվացված օրիգինալից 2020-04-18-ին. Վերցված է 2021-06-15-ին.
- ↑ John Feinstein (1985-11-23). «Borg vs. McEnroe: Series of Exhibitions Revives Great Rivalry». Orlando Sentinel (անգլերեն). Վերցված է 2021-06-15-ին.
- ↑ Romanos, 2010, էջ 18
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Matthew Cronin Epic: John McEnroe, Björn Borg, and the Greatest Tennis Season Ever. — Wiley, 2011. — ISBN 9780470190623
- Malcolm Folley Borg Versus McEnroe. — Headline, 2014. — ISBN 978-1-4722-2580-1
- Joseph Romanos Fire and Ice: John McEnroe vs Bjorn Borg // Great Sporting Rivals. — ReadHowYouWant, 2010. — С. 1—21. — ISBN 0-908988-40-0
- Stephen Tignor High Strung: Bjorn Borg, John McEnroe, and the Untold Story of Tennis's Fiercest Rivalry. — Harper & Collins, 2012. — ISBN 9780062009852
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Bjorn Borg vs John McEnroe». ATP (անգլերեն).