Ատելության խոսքի դեմ օրենսդրությունը Լեհաստանում
Լեհաստանում ատելության խոսքի մասին օրենքները բխում են նրա Սահմանադրությունից և Քրեական օրենսգրքից։ Օրենքներն արգելում են ռասայական, ազգային կամ աղանդավորական ատելություն հրահրող ցանկացած վարքագիծ։ Օրենքները պատժում են նրանց, ովքեր միտումնավոր վիրավորում են հավատացյալների զգացմունքները, օրինակ ՝ խախտելով երկրպագության ծառայությունները կամ ստեղծելով հանրային զրպարտություն։ Դրանք նաև արգելում են հրապարակային արտահայտությունները, որոնք վիրավորում են անձին կամ մի խումբ անձանց ազգային, էթնիկ, ռասայական կամ կրոնական պատկանելության կամ կրոնական պատկանելության բացակայության պատճառով։
Լեհաստանի սահմանադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հոդված 54. Խոսքի ազատության պաշտպանություն[1]։ Սահմանադրության 13-րդ հոդվածի համաձայն ՝ արգելվում են քաղաքական կուսակցությունները և այլ կազմակերպություններ, որոնց ծրագրերը հիմնված են նացիզմի, ֆաշիզմի և կոմունիզմի գործունեության տոտալիտար մեթոդների և եղանակների վրա։ 13-րդ հոդվածը նաև արգելում է ցանկացած ծրագիր կամ գործողություն, որը խրախուսում է ռասայական կամ ազգային ատելությունը։ Հոդված 35-ը ազգային և էթնիկ փոքրամասնություններին իրավունք է տալիս ստեղծել կրթական և մշակութային հաստատություններ, ինչպես նաև կրոնական ինքնությունը պաշտպանելու կոչված հաստատություններ[2]։
Լեհաստանի քրեական օրենսգիրք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
196-րդ հոդվածը սահմանում է, որ ցանկացած անձ, ով մեղավոր է ճանաչվել կրոնական զգացմունքները դիտավորյալ վիրավորելու մեջ ՝ հրապարակայնորեն զրպարտելով պաշտամունքի օբյեկտը կամ վայրը, պատժվում է տուգանքով, ազատության սահմանափակմամբ կամ ազատազրկմամբ ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով։
256-րդ հոդվածը սահմանում է, որ ցանկացած անձ, ով մեղավոր է ճանաչվել ֆաշիստական կամ այլ տոտալիտար պետական համակարգ քարոզելու կամ ազգային, էթնիկական, ռասայական կամ կրոնական տարբերությունների հիման վրա ատելություն հրահրելու կամ որևէ կրոնական դավանանքի բացակայության պատճառով, ենթակա է տուգանքի, ազատության սահմանափակման կամ ազատազրկման ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով։
257-րդ հոդվածը սահմանում է, որ ցանկացած անձ, ով մեղավոր է ճանաչվել ազգային, էթնիկ, ռասայական կամ կրոնական պատկանելության կամ որևէ կրոնական դավանանքի բացակայության պատճառով խմբին կամ որոշակի անձին հրապարակայնորեն վիրավորելու մեջ, պատժվում է տուգանքով, ազատության սահմանափակմամբ կամ ազատազրկմամբ մինչև երեք տարի ժամկետով։
Հեռարձակման մասին օրենք (1992 թվականի դեկտեմբերի 29)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
18-րդ հոդվածի 2-րդ կետում նշվում է, որ հաղորդումները կամ այլ ռադիոհաղորդումները պետք է հարգեն հանրության կրոնական համոզմունքները և հատկապես քրիստոնեական արժեհամակարգը։ 16բ հոդվածի 3-րդ կետն արգելում է խտրական բովանդակության օգտագործումը ՝ ռասայի, սեռի, ազգային պատկանելության, էթնիկ ծագման, կրոնի կամ համոզմունքի, հաշմանդամության, տարիքի կամ սեռական կողմնորոշման հիման վրա։
Առանձին դեպքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2019 թվականի դեկտեմբերի 13-ին ոստիկանությունը ձերբակալել է Յացեկ Միդլարին ՝ «հրեաների նկատմամբ ատելության խոսքի և Հոլոքոստի ժխտման» հատկանիշներով Քրեական օրենսգիրքը խախտելու համար։ Դատախազությունը հրապարակել Է Յացեկի ելույթը, որը հնչել է Վրոցլավում 2017 թվականի նոյեմբերին, որում նա իր լսարանին կոչ է արել «լինել անողոք և արմատական Թալմուդիզմի դեմ պայքարում»[3]։
2010 թվականի մայիսի 4-ին ոստիկանությունը երգչուհի Դոդային, որի իսկական անունը Դորոտա Ռաբչևսկա է, քրեական օրենսգրքի խախտման մեղադրանք է ներկայացրել այն բանի համար, որ 2009 թվականին նա հայտարարել է, որ Աստվածաշունչը «անհավանական է» և գրված է «գինով հարբած և ինչ-որ խոտաբույսեր ծխող մարդկանց կողմից»[4][5]։
2010 թվականի մարտի 8-ին ոստիկանությունը Լեհական Behemoth Բլեք-դեթ-մետալ խմբի վոկալիստ և կիթառահար Ադամ Դարսկուն քրեական օրենսգրքի խախտման մեղադրանք է ներկայացրել։ Մեղադրանքն առաջացել է 2007-ի սեպտեմբերին Գդինում Behemoth-ի ելույթի պատճառով, որի ընթացքում Դարսկին, իբր, կաթոլիկ եկեղեցին անվանել է «մոլորակի ամենամահաբեր պաշտամունքը» և պատռել Աստվածաշնչի օրինակը[6]։
2006 թվականի օգոստոսի 28-ին ոստիկանությունը ձերբակալել է Լեշեկ Բուբելին ՝ հակասեմական գրականություն հրապարակելու միջոցով Քրեական օրենսգրքի 257-րդ հոդվածը խախտելու համար։ 2006 թվականի դեկտեմբերի 7-ին իշխանությունները Բուբելին հոգեբուժարան ուղարկեցին։
2006 թվականի ապրիլի 14-ին Յան Կարսկու ասոցիացիան բողոք է ներկայացրել այն մասին, որ կաթոլիկ ռադիոկայանի հաղորդումը վարկաբեկել է հրեա ժողովրդին և խախտել քրեական օրենսգրքի 257-րդ հոդվածը։ Դատախազությունը հրաժարվել է հետաքննել այս գործը։
2006-ի փետրվարին ընթերցողները բողոքեցին Machina ամսագրի համարից, որում երգչուհի Մադոննայի կերպարը դրված էր Հիսուսի հետ Մարիամ Աստվածածնի պատկերի վրա։ Դատախազությունը հրաժարվել է հետաքննել այս գործը։
2005 թվականի հոկտեմբերի 28-ին նահանգային դատարանը Լեշեկ Բուբելին մեղավոր է ճանաչել հակասեմական գրականություն հրապարակելու միջոցով Քրեական օրենսգրքի 257-րդ հոդվածը խախտելու մեջ։ Դատարանը Բուբելին դատապարտել է տուգանքով։
2001 թվականի դեկտեմբերին Լեհական ընտանիքների լիգայի անդամները բողոքել են, որ Նեզնալսկայի «կիրք» կոչվող գեղարվեստական ստեղծագործությունը քրեական օրենսգրքի 196-րդ հոդվածի խախտում է։ 2003 թվականի հուլիսին Գդանսկի նահանգային դատարանը մեղավոր է ճանաչել Նեզնալսկային։ Դատարանը նրան դատապարտեց կիսամյակային «ազատության սահմանափակման», պարտավորեցրեց կատարել հանրային աշխատանքներ և պարտավորեցրեց վճարել բոլոր դատական ծախսերը։ 2004 թվականի ապրիլի 28-ին Գդանսկի շրջանային դատարանը չեղյալ հայտարարեց նախորդ վճիռը։
2001 թվականի հոկտեմբերին Կրակովի դատախազը բողոքներ է ստացել այն մասին, որ «Դոգմա» ֆիլմը խախտել է քրեական օրենսգրքի 196-րդ հոդվածը։ Դատախազը հրաժարվել է հարուցել այս գործը։
1994 թվականի օգոստոսին Պոզնանի շրջանային դատախազությունը բողոքներ է ստացել Wprost ամսագրի դեմ, որի շապիկին պատկերված են եղել Մարիամ Աստվածածինը և Հիսուսը ՝ հակագազերով։ Դատախազը հրաժարվել է հարուցել այս գործը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «The Constitution of the Republic of Poland». 1997 թ․ ապրիլի 2. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ Venice Commission (2008). «Analysis of the Domestic Law Concerning Blasphemy, Religious Insult and Inciting Religious Hatred in Albania, Austria, Belgium, Denmark, France, Greece, Ireland, Netherlands, Poland, Romania, Turkey, United Kingdom on the Basis of Replies to a Questionnaire» (PDF). Council of Europe. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2010 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ Tilles, Daniel (2020 թ․ փետրվարի 19). «Polish far-right leader indicted for antisemitic hate speech and Holocaust denial». notesfrompoland.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 15-ին.
- ↑ Day, Matthew (2010 թ․ մայիսի 5). «Pop star claims Bible written by drunks». Daily Telegraph. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 16-ին.
- ↑ «Polish pop singer charged over Bible remarks». CalcuttaTube. 2010 թ․ մայիսի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 16-ին.
- ↑ «Adam Darski». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.