Ակնային հերպես զոստեր
| Ակնային հերպես զոստեր Herpes zoster ophthalmicus | |
|---|---|
.png) | |
| Հիվանդության ախտանշաններ | ցան ճակատի շրջանում, կոպերի այտուց, ակնային ցավ, կարմրություն, տեսողության վատացում |
| Վնասում է | աչք |
| Բժշկական մասնագիտություն | ակնաբուժություն |
| ՀՄԴ-9 | 053.20 և 053.2 |
| ՀՄԴ-10 | B02.3 |
| Ռիսկի գործոններ | թույլ իմուն համակարգ, նյարդային գերլարվածություն, մեծ տարիք |
| Բարդություններ | տեսողության կորուստ, քրոնիկ ցավ |
 Herpes zoster ophthalmicus Վիքիպահեստում | |
Ակնային հերպես զոստեր, հայտնի է նաև որպես ակնային զոստեր, հանդիսանում է գոտևորող որքինի ակնային տարբերակը[1]։ Ախտանշանները հիմնականում ներառում են ցան ճակատի շրջանում և կոպերի այտուց[1]։ Հնարավոր է լինեն նաև ակնային ցավ, աչքի կարմրություն ը լուսազգայունություն[1]։ Մինչև ցանի հայտնվելը հնարավոր է այրոցի զգացում ճակատի շրջանում և ջերմություն[1][2]։ Բարդությունները ներառում են տեսողության կորուստ, բարձր ներակնային ճնշում, քրոնիկ ցավ[1][3]։
Հիվանդության հիմքում ընկած է վարիցելլա զոստեր վիրուսի վերաակտիվացումը եռվորյակ նյարդի ակնային ճյուղում[3]։ Ռիսկի գործոններից են՝ ցածր իմունիտետը, սթրեսը, մեծ տարիքը[3]։ Ախտորոշումը հիմնված է ախտանշանների վրա[1]։
Բուժումն իրականացվում է հակավիրուսային դեղորայքով, օրինակ՝ ացիկլովիրով[1]։ Ստերոիդ, ինչպես նաև միդրիատիկ ակնային կաթիլներ նույնպես կարող են օգտագործվել[1]։ Կանխարգելման համար 50 տարեկանից բարձր անձանց խորհուրդ է տրվում պատվաստվել[1]։ Գոտևորող որքինն ախտահարում է Միացիալ Նահանգների բնակչության կեսին, իսկ նրանց 10%–25% ունի նաև ակնային դրսևորումներ[2][3]։
Ախտանշաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մաշկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- նախահերպետիկ նևրալգիա
- ցան, որը պապուլյար ցանավորումից անցնում է վեզիկուլյարի, ապա պուստուլաների հետո կեղևի։ Ավելի հաճախ ախտահարվում է դիմային նյարդը, քան քթաթարթչայինը կամ արցունքայինը[4]։
- Հատչինսոնի նշան, քթի ծայրի մաշկի ընդգրկումն է, որ խոսում է քթաթարթչային նյարդի ներգրավման մասին։ Հատչինսոնի նշանի առկայությունը մեծացնում է ակնային ախտահարման հավանականությունը։
- Տարածված տեղակայում իմունոդեֆիցիտով հիվանդների մոտ[5]։
Եղջերենի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Էպիթելիալ․ կետային էպիթելիալ էրոզիաներ և կեղծ էևոզիաներ։ Հաճախ լինում են առաջային ստրոմալ ինֆիլտրատներ։ Հիմնականում հայտնվում է ցանավորումից 2 կամ 3 օր անց, վերանում է 2-3 շաբաթում։ Հանդիպում է հաճախ։
- Ստրոմալ
- Նումուլյար կերատիտ․ լինում են առաջային ստրոմալ գրանուլյար կուտակումներով։ Հայտնվում է ցանավորումից 10 օր անց։ Հանդիպում է ոչ հաճախ։
- Նեկրոզացնող ինտերստիցիալ կերատիտ․ Բնորոշ են ստրոմալ ինֆիլտրատները, եղջերենու բարակումը և հնարավոր թափածակումը։ Հանդիպում է ցանի առաջացումից հետո 3 ամսից մի քանի տարվա ընթացքում։ Հանդիպում է հազվադեպ։
- Դիսկաձև կերատիտ (դիսկաձև էնդոթելիտ)․ Եղջերենու այտուց, Դեսցեմենտյան շերտի ծալքեր,առաջային խցիկում միջին չափի բորբոքային ռեակցիա, կերատիկ պրեցիպիտատներ։ Հանդիսանում է քրոնիկ վիճակ։ Հանդիպում է ցանի առաջացումից հետո 3 ամսից մի քանի տարվա ընթացքում։ Հանդիպում է ոչ հաճախ։
- Նեյրոտրոֆիկ․ Եղջերենու նյարդի վնասումը բերում է մշտական էպիթելիալ դեֆեկտի:Բնորոշ է եղջերենու բարակումը, հնարավոր պերֆորացիան։ Եղջերենին դառնում է ավելի զգայուն սնկային կամ բակտերիալ կերատիտի նկատմամբ։ Լինում է քրոնիկ, հանդիպում է բավականին ուշ և հազվադեպ։
- Լորձային սկավառակ․ մոխրագույն արտափքումներ եղջերենու վնասված հատվածից վեր։ Լինում է քրոնիկ, հանդիպում է ցանի առաջացումից հետո 3 ամսից մի քանի տարվա ընթացքում[5]։
Ծիածանաթաղանթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջային ուվեիտներ(ծիածանաբորբեր) առաջանում են 40–50% դեպքերում մաշկային ցանի առաջացումից հետո 2 շաբաթվա ընթացքում։ Դասական հերպես զոստեր կերատիտն առաջացնում է միջին ծանրության ուվեիտ, հատկապես եթե Հատչինսոնի նշանը դրական է։
Հատկություններ[4]․
Այս ոչ–գրանուլեմատոզ իրիդոցիկլիտին բնորոշ են․
- փոքր կերատիկ պրեցիպիտատներ
- միջին աստիճանի բորբոքային, նստվածքային պղտորում
- Երբեմն արյունային հիպոպիոն
Հերպես զոստեր կապակցված ուվեիտները հազվադեպ կարող են բարդանալ ծիածանաթաղանթի ատրոֆիայով և երկրորդային գլաուկոմայով։ Կատարակտի առաջացումը կարող է հանդիպել ուշ փուլերում։
Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բուժումը հիմնականում հակավիրուսային դեղորայքով է, ինչպիսին են ացիկլովիրի կամ վալացիկլովիրի դեղահաբերը[1]։ Այս երկու դեղամիջոցի արդյունավերության տարբերությունը դեռևս մինչև վերջ պարզված չէ[6]։Հակավիրուսային ակնային կաթիլների արդյունավետությունն ապացուցված չէ[2]։ Վերոնշյալ դեղորայքի կիրառումը կբերեն լավագույն արդյունքի, եթե սկսվի օգտագործվել ցանի առաջացումից 3 օրվա ընթացքում[3]։
Միդրիատիկ դեղորայքը կանխարգելում է ծիածանաթաղանթի բբային եզրի կպումների(սինեխիաների) առաջացումը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 "Herpes Zoster Ophthalmicus - Eye Disorders". Merck Manuals Professional Edition. Retrieved 21 December 2019.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 "Herpetic Corneal Infections: Herpes Zoster Ophthalmicus". www.aao.org. Retrieved 21 December 2019.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Shaikh S, Ta CN (November 2002). "Evaluation and management of herpes zoster ophthalmicus". American Family Physician. 66 (9): 1723–30. PMID 12449270.
- ↑ 4,0 4,1 Khurana AK (2008). Comprehensive Ophthalmology. ISBN 9781905740789.
- ↑ 5,0 5,1 Denniston AK, Murray PI (2009-06-11). Oxford Handbook of Ophthalmology. ISBN 9780199552641.
- ↑ Schuster AK, Harder BC, Schlichtenbrede FC, Jarczok MN, Tesarz J (November 2016). Cochrane Eyes and Vision Group (ed.). "Valacyclovir versus acyclovir for the treatment of herpes zoster ophthalmicus in immunocompetent patients". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 11: CD011503. doi:10.1002/14651858.CD011503.pub2. PMC 6464932. PMID 27841441.