Ագիդել
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ағиҙел | |||||
| |||||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||||
| Դաշնային սուբյեկտ | Բաշկորտոստան | ||||
| Հիմնադրված է | 1980 թ. | ||||
| Տվյալ կարգավիճակում | 1991 թվականից | ||||
| ԲԾՄ | 80 մ | ||||
| Պաշտոնական լեզու | բաշկիրերեն և ռուսերեն | ||||
| Բնակչություն | 15645[1] մարդ (2016) | ||||
| Ազգային կազմ | թաթարներ, բաշկիրներ, ռուսներ, մարիներ, ուդմուրտներ և այլք | ||||
| Կրոնական կազմ | սունի մուսուլմաններ, ուղղափառներ և այլն | ||||
| Տեղաբնականուն | ագիդելցի | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+5 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | +7 34731 | ||||
| Փոստային ինդեքսներ | 452920 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | 02, 102 | ||||
| |||||
.png)
Ագիդել (բաշկիրերեն՝ 
Ағиҙел), քաղաք (1991 թվականից) Բաշկորտոստանում։ Տեղակայված է Նեֆտեկամսկ քաղաքից 45 կմ հեռավորության վրա՝ Բելայա և Կամա գետերի միախառնման վայրի մոտ։ Բնակավայրը կոչվել է Բելայա գետի բաշկիրերեն անունով (Ակ-Իդել - «Սպիտակ գետ»)։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ագիդել բնակավայրը՝ որպես գյուղ, հիմնադրվել է 1980 թվականի հունիսին, երբ այդտեղ սկսել է կառուցվել Բաշկիրական ատոմակայանը։ 1991 թվականին ստացել է քաղաքի կարգավիճակ[2]։
1990 թվականին կանաչների ճնշման ներքո ատոմակայանի շինարարությունը դադարեցվեց, ինչի պատճառով տեղի բնակիչներից շատերը կորցրին իրենց աշխատանքը։ 1993 թվականի սեպտեմբերի 2-ին ընդունվեց Բաշկորտոստանի Գերագույն խորհրդի նախագահության № 6-2/408 հրամանագիրը «Ագիդել քաղաքում աշխատատեղերի բացումը խրախուսելու միջոցների մասին», ինչը թույլ տվեց ապահովել քաղաքի կենսունակությունը[3]։
2011 թվականի վերջին Բաշկորտոստանի նախագահ Ռուստեմ Խամիտովի արած հայտարարության համաձայն[4]՝ նախատեսվում էր մինչ «2014 թվական»ը քաղաքում կառուցել բազմադիսցիպլին արդյունաբերական պարկ։ Նախագիծը, որում ներառված էր նաև գետային նավահանգստի վերակառուցումը, նպատակ ուներ նոր թափ հաղորդել քաղաքի զարգացմանը։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Տարեթիվ | Բնակչություն | Տարեթիվ | Բնակչություն |
|---|---|---|---|
| 1989 | 16 067[5] | 2008 | 18 992 |
| 1996 | 19 600[6] | 2009 | 19 139 |
| 1998 | 20 000[6] | 2010 | 16 370 |
| 2000 | 19 800[6] | 2011 | 16 400[6] |
| 2001 | 19 800[6] | 2012 | 16 123 |
| 2002 | 18 721 | 2013 | 15 932 |
| 2003 | 18 700[6] | 2014 | 15 865 |
| 2005 | 18 900[6] | 2015 | 15 749 |
| 2006 | 18 900[6] | 2016 | 15 645 |
| 2007 | 18 900[6] |
- Ազգային կազմ
2010 թվականին անցկացված Համառուսաստանյան մարդահամարի տվյալներով՝ Ագիդել քաղաքի բնակչության 53,6 %-ը թաթարներ են, 22,2 %-ը՝ բաշկիրներ, 16,2 %-ը՝ ռուսներ, 4,3 %-ը՝ մարիներ, 1,5 %-ը՝ ուդմուրտներ, 2,2 %-ը՝ այլ ազգերի ներկայացուցիչներ[7]։
Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքում գործում են № 1, 2 միջնակարգ դպրոցները, գիմնազիա, ինչպես նաև Ուֆայի վառելիքային-էներգետիկ քոլեջի մասնաճյուղն ու «Պրոֆեսիոնալ լիցեյ № 146» գիտակրթական կազմակերպությունը։
Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ագիդել քաղաքից 100 կմ հեռավորության վրա գտնվում է Գորկիի երկաթգծի Յանաուլ երկաթուղային կայարանը, որ տեղակայված է Մոսկվա-Եկատերինբուրգ երկաթուղու վրա։ Ագիդելին ամենամոտ տեղակայված երկաթուղային կայարանը գտնվում է Նեֆտեկամսկում (շուրջ 50 կմ)[8]։ Ագիդելում կա գերատեսչական կայարան, որը ուղևորների չի սպասարկում։
Քաղաքի հարավային կողմում՝ 20 կմ հեռավորության վրա, անցնում է տեխնիկական III կատեգորիայի ասֆալտապատ ավտոճանապարհ, որ բնակավայրը կապում է Ուֆայի, Իժևսկի, Կազանի, Պերմի ու Եկատերինբուրգի հետ։
Գործում է նավահանգիտ, որ Բելայա և Կամա գետերով ելք ունի դեպի Կասպից, Սև և Բալթիկ ծովեր։ Այն կարող է ընդունել մինչև 5000 տոննա ջրատարողությամբ «գետ-ծով» տիպի նավեր։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Предварительная оценка численности населения Республики Башкортостан на 1 января 2016 года по муниципальным образованиям.»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-12-ին։ Վերցված է 2016-03-30
- ↑ Большая Российская энциклопедия: В 30 т. / Председатель науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред С. Л. Кравец. Т. 1. А — Анкетирование. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2005. — 766 с.: ил.: карт.
- ↑ «Новейшая история — Агидель — 450 лет в составе России»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-14-ին։ Վերցված է 2016-03-30
- ↑ В Агидели вместо АЭС построят технопарк. Новость в газете Коммерсантъ
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 Народная энциклопедия «Мой город». Агидель.
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года по Республике Башкортостан
- ↑ «Все электрички России»: Расписание движения поездов по станции Нефтекамск (график 2008/2009) Archived 2010-09-17 at the Wayback Machine.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Город призрак- «МК в Башкортостане»
- город призрак Агидель Archived 2016-08-17 at the Wayback Machine.- Информационный портал
- Агидельцы готовы на крайние меры — Башкирское Спутниковое Телевидение
- Политическое убийство в г. Агидель
- «Агидельцы покидают обжитые дома и вартиры»- Медиахолдинг «Уфа-пресс»
- Жители Агидели хотят покинуть город Archived 2016-03-08 at the Wayback Machine. — Информационное агентство «Башмедиа»
- Меняем Агидель на Дорогино? Archived 2014-09-02 at the Wayback Machine. — сайт газеты «Республика Башкортостан»
- Критическая ситуация в Агидели — Башкирское Спутниковое Телевидение
- Быть или не быть в Агидели атомной электростанции? — Башкирское Спутниковое Телевидение
| ||||||
