Վյաչեսլավ Չեռնովոլ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վյաչեսլավ Չեռնովոլ
 
Կուսակցություն՝ Ուկրաինայի ժողովրդական շարժում
Կրթություն՝ Կիևի համալսարանի ժուռնալիստիկայի ինստիտուտ և Դանիլո Հալիցկու անվան Լվովի ազգային բժշկական համալսարան
Մասնագիտություն՝ լրագրող, իրավապաշտպան և քաղաքական գործիչ
Դավանանք Ուկրաինայի ինքնավար ուղղափառ եկեղեցի
Ծննդյան օր դեկտեմբերի 24, 1937(1937-12-24)[1]
Ծննդավայր Երկի, Կատերինոպոլի շրջան, Կիևի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1]
Վախճանի օր մարտի 25, 1999(1999-03-25)[2] (61 տարեկան)
Վախճանի վայր Իվանկով, Բորիսպոլի շրջան, Կիևի մարզ, Ուկրաինա[1]
Թաղված Բայկովո գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն  ԽՍՀՄ և  Ուկրաինա[1]
Ամուսին Ատենա Պաշկո և Olena Antoniv?
Զավակներ Անդրեյ Չերնովոլ և Տարաս Չորնովիլ
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ
Ուկրաինայի հերոս, Պետության շքանշան Իշխան Յարոսլավ Իմաստունի 5-րդ աստիճանի շքանշան
և Շևչենկոյի անվան Ուկրայինայի ազգային մրցանակ

Վյաչեսլավ Մաքսիմովիչ Չեռնովոլ (ուկրաիներեն՝ В'ячеслав Максимович Чорновіл, դեկտեմբերի 24, 1937(1937-12-24)[1], Երկի, Կատերինոպոլի շրջան, Կիևի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1] - մարտի 25, 1999(1999-03-25)[2], Իվանկով, Բորիսպոլի շրջան, Կիևի մարզ, Ուկրաինա[1]), ուկրաինացի քաղաքական գործիչ, ԽՍՀՄ ժամանակների այլախոհ, լրագրող, հրապարակախոս և գրականագետ։ 1980-ականների վերջի - 1990-ականների ուկրաինական ազգային դեմոկրատական շարժման առաջնորդներից և Ուկրաինայի ժողովրդական ռուխի հիմնադիրներից։ Ուկրաինայի հերոս (2000)։ Նիկոլաս Տոմալինի անվան միջազգային լրագրողական մրցանակի դափնեկիր (1975)։ 1990 թվականի հուլիսի 16-ին Ուկրաինայի պետական ինքնիշխանության հռչակագրի և 1991 թվականի օգոստոսի 24-ին Ուկրաինայի անկախության հռչակման ակտի նախաձեռնող։

Այլ գործիչների հետ միասին Չեռնովոլն Ուկրաինայում սկսել է վաթսունականների ու այլախոհների շարժումը։ «Ուկրաինական տեղեկագիր» ընդհատակյա ուկրաիներեն ամսագրի հիմնադիր և գլխավոր խմբագիր։ Ուկրաինայի Հելսինկյան խմբի անդամ։ Ուկրաինայի Հելսինկյան միության ստեղծման նախաձեռնողներից։ Մի քանի անգամ բանտարկվել է «հակախորհրդային քարոզչության» համար (1967-1969, 1972-1979, 1980-1988), գտնվել է մորդովական խիստ ռեժիմի ճամբարներում և աքսորում։ Ընդհանուր առմամբ գերության մեջ անցկացրել է 17 տարի։ 1990-1992 թվականներին եղել է Լվովի մարզային խորհրդի ղեկավար, 1990 թվականի մարտից՝ Ուկրաինայի ժողովրդական պատգամավոր։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1937 թվականի դեկտեմբերի 24-ին Կիևի մարզի (այժմ՝ Չերկասիի մարզ) Զվենիգորոդի շրջանի Երկի գյուղում, գյուղական ուսուցիչների ընտանիքում։

Հայրը՝ Մաքսիմ Իոսիֆովիչը, սերել է Չորնովիլովների հնագույն կազակական տոհմից։ Չնայած գյուղական վայրերում նրանք մեծ նշանակություն չեն տվել տոհմաբանությանը, ընտանիքի պատմական հիշողությունը հասել է մի քանի սերունդների՝ մինչև կազակների վերջնական ստրկության ժամանակները, երբ ապստամբ Ստրատին Չոռնովիլը թողել է ստրկացված Վիլխովեց գյուղը և անցնելով կյանքի ճանապարհ, որը շատ նման էր Միկոլա Ջերային Նեչույ-Լևիցկիի պատմվածքից՝ բնակություն է հաստատել ազատ Յուրկովկայում (երկու գյուղերն էլ Շևչենկոյի Զվենիգորոդի շրջանում)։

Մայրը՝ Ակուլինա Խարիտոնովնա Տերեշչենկոն, սերել է շաքարի արտադրությամբ զբաղվող և բարերար Տերեշչենկոների հայտնի ընտանիքի ճյուղերից մեկից։ Վյաչեսլավը, նրա ավագ եղբայր Բորիսը և նրանց կրտսեր քույրը՝ Վալենտինան, իրենց մանկությունն ու պատանեկությունն անցկացրել են Օլխովկայում։ Այժմ Օլխովկայում Չորնովիլների ընտանիքից ոչ ոք չի մնացել, միայն որոշ տեղանուններ են հիշեցնում հին սերունդներին՝ Չորնովիլի անկյունն ու Չորնովիլովյան անտառը։

Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1946 թվականին Չեռնովոլն ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Օլխովեց գյուղ և միանգամից ընդունվել դպրոցի երկրորդ դասարան։ 1955 թվականին ավարտել է դպրոցը և ընդունվել Կիևի Տարաս Շևչենկոյի անվան պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ։ Երկրորդ կուրսում տեղափոխվել է ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ, այդ տարիներին եղել է կոմերիտական կազմակերպիչ։

Վաղ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1958 թվականին Չեռնովոլի մոտ ի հայտ են եկել առաջին խնդիրները՝ կապված իր քաղաքական հայացքների հետ, և նա ստիպված է եղել մեկ տարով մեկնել Ժդանով՝ դոմնային վառարան կառուցելու համար։ Այդ ժամանակ արդեն տպագրվել է տարբեր թերթերում։ 1960 թվականին գերազանցությամբ ավարտել է համալսարանը՝ պաշտպանելով «Բորիս Գրինչենկոյի հրապարակախոսությունը» դիպլոմային աշխատանքը։

1960 թվականի հուլիսից մինչև 1963 թվականի մայիսը Վյաչեսլավ Չեռնովոլն աշխատել է Լվովի հեռուստատեսային ստուդիայում՝ սկզբում որպես խմբագիր, այնուհետև՝ երիտասարդական հաղորդումների ավագ խմբագիր։ Սկսել է հանդես գալ որպես գրաքննադատ՝ ուսումնասիրելով Տարաս Շևչենկոյի, Վլադիմիր Սամիլենկոյի, Բորիս Գրինչենկոյի ստեղծագործությունները։

1963 թվականի մայիսին տեղափոխվել է Կիև՝ շարունակելու իր գիտական աշխատանքը ուկրաինական գրականության պատմության վերաբերյալ։ Այդ ժամանակվանից մինչև 1964 թվականի սեպտեմբեր աշխատել է Կիևի հիդրոէլեկտրակայանի շինարարությունում և բնակվել Վիշգորոդում։ 1964 թվականին հանձնել է թեկնածուական մինիմումները, անցել Կիևի մանկավարժական ինստիտուտի ասպիրանտուրայի մրցույթը, բայց քաղաքական համոզմունքների պատճառով նրան թույլ չեն տվել սովորել։ Դա խոչընդոտ է հանդիսացել Գրինչենկոյի լրագրողական ստեղծագործության և հասարակական գործունեության վերաբերյալ գրեթե ավարտված ատենախոսության պաշտպանության համար։ 1964 թվականին նա պաշտպանել է թեկնածուական թեզը և աշխատանքի անցել «Երիտասարդ գվարդիա» թերթում։

Այլախոհական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չեռնովիլը Իվան Սվետլիչնիի, Իվան Ձյուբայի, Եվգենի Սվերտսյուկի, Վասիլ Ստուսի, Իգոր և Իրինա Կալինեցների, Ա. Գորսկայայի, Նիկոլա Պլախոտնյուկի, Լեոնիդ Տանյուկի, Գալինա Սևրուկի և մյուսների հետ Ուկրաինայում սկսել է վաթսունականների ազգային-ազատագրական շարժումը։ Վյաչեսլավ Չեռնովոլն այդ շարժման ամենահայտնի կազմակերպիչներից և ակտիվիստներից է եղել, 1960-1970-ական թվականներին նա դեմ է եղել խորհրդային ռեժիմին, պաշտպանել է Ուկրաինայի վերածնունդը, նրա լեզուն, մշակույթը, հոգևոր արժեքները և պետական ինքնիշխանությունը։ Ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Կիևի ստեղծագործական երիտասարդության ակումբի (ՍԵԱ) գործունեությանը։

1965 թվականի սեպտեմբերի 4-ին Վյաչեսլավ Չեռնովոլը, Վասիլի Ստուսը և Իվան Ձյուբան ելույթ են ունեցել «Ուկրաինա» կինոթատրոնում Սերգեյ Փարաջանովի «Մոռացված նախնիների ստվերները» ֆիլմի պրեմիերայի ընթացքում՝ բողոքելով ուկրաինացի հակախորհրդային մտավորականության՝ այսպես կոչված «վաթսունականներ»-ի ձերբակալությունների դեմ։ Դրա համար Չեռնովոլը հեռացվել է «Երիտասարդ գվարդիա»-ից, որից հետո աշխատանքի է ընդունվել «Ընթերցողի ընկեր» թերթում՝ որպես գրական աշխատող։ 1967 թվականի նոյեմբերին նա առաջին անգամ դատապարտվել է վեց տարվա ազատազրկման խիստ ռեժիմի գաղութում։ Ձերբակալման պատճառ է դարձել վաթսունականների մասին նրա «Խելքից պատուհաս» գիրքը։ 1969 թվականին վաղաժամկետ ազատ արձակվելուց հետո նա վաստակել է տարբեր աշխատանքներ կատարելով՝ աշխատել է որպես դիտորդ Անդրկարպատների օդերևութաբանական կայանում, որպես հողափոր հնագիտական արշավախմբում, Օդեսայի մարզում հնագույն Տիրի պեղումների ժամանակ և որպես բեռնակիր Լվովի երկաթուղային կայարանում։ 1970 թվականից հրատարակել է ընդհատակյա «Ուկրաինական տեղեկագիր» ամսագիրը, որի համար 1972 թվականին դատապարտվել է երկրորդ անգամ՝ վեց տարի խիստ ռեժիմի գաղութում և երեք տարի աքսորում։ Պատիժը կրել է Մորդովիայում և Յակուտիայում։ 1978 թվականին ազատ է արձակվել։ 1979 թվականի մայիսի 22-ին Չեռնովոլը դարձել է Ուկրաինայի Հելսինկյան խմբի անդամ։ 1980 թվականի մայիսին նա երրորդ անգամ է ձերբակալվել և հինգ տարով աքսորվել է Յակուտիա։ Այնուամենայնիվ, արդեն 1983 թվականին Չեռնովոլը ազատ է արձակվել, թեև առանց Ուկրաինական ԽՍՀ մեկնելու իրավունքի, որտեղ նա վերադարձել է միայն 1985 թվականին։

Քաղաքական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1988 թվականին Չեռնովոլին փորձել են զրկել խորհրդային քաղաքացիությունից, սակայն նա կոչ է արել աշխարհի բոլոր երկրներին չընդունել իրեն։ Նույն թվականին մյուս այլախոհների հետ ստեղծել է Ուկրաինայի Հելսինկյան միությունը, որը խորհրդային իշխանությանը քաղաքական հակադրության առաջին փորձն է եղել։

1989 թվականի սեպտեմբերի 8-10-ը Չեռնովոլի մասնակցությամբ ստեղծվել է «Ուկրաինայի ժողովրդական ռուխը Վերակառուցման համար» (հետագայում՝ Ուկրաինայի ժողովրդական ռուխ)։

1990 թվականի մարտի 30-ին ընտրվել է Ուկրաինայի ժողովրդական պատգամավոր՝ 7 հավակնորդների մասնակցության պայմաններում ստանալով ձայների 68,6%-ը (միամանդատ ընտրատարածքում)։ 1990 թվականի ապրիլին ընտրվել է նաև Լվովի մարզային խորհրդի ղեկավար։ Օգոստոսյան հեղաշրջումից և ՈւԿԿ-ի արգելքից հետո նա դարձել է տարածաշրջանի փաստացի առաջնորդը, երբ մարզային խորհուրդը դարձել է իշխանության միակ մարմնավորումը տարածաշրջանում[3]։

1991 թվականի հոկտեմբերին Մեծ կազակական ռադայում ընտրվել է ուկրաինական կազակների հետման։ 1991 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Ուկրաինայի առաջին նախագահական ընտրություններում զբաղեցրել է երկրորդ տեղը՝ հավաքելով 7 420 727 ձայն (23,27%)։ 1992 թվականի փետրվարի 28-ից մինչև մարտի 1-ը տեղի է ունեցել ՈՒԺՌ-ի Համաուկրաինական երրորդ համաժողովը, որի միջոցով կանխվել է կուսակցության պառակտումը, որը հասունացել է մի կողմից Վյաչեսլավ Չեռնովոլի, մյուս կողմից Իվան Դրաչի ու Միխայիլ Գորինյայի միջև առճակատման հետ կապված։ Բոլոր երեք գործիչները ընտրվել են ՈՒԺՌ-ի համանախագահներ։ 1992 թվականի դեկտեմբերին ՈՒԺՌ-ի չորրորդ համաուկրաինական համաժողովում Չեռնովոլն ընտրվել է կուսակցության միանձնյա ղեկավար։ Նրա քաղաքականությունից դժգոհողները լքել են կուսակցությունը և ստեղծել «Ուկրաինայի համաժողովրդական ռուխ»-ը, որի քաղաքական գործունեությունը շուտով ի չիք է դարձել։ 1994 թվականի մարտին Վյաչեսլավ Չեռնովոլը երկրորդ անգամ ընտրվել է Ուկրաինայի ժողովրդական պատգամավոր (62,52% ձայն՝ 15 հավակնորդով)։ 1994 թվականի հուլիսի 14-ին գրանցվել է «Время-Time» թերթը[4]։ 1995 թվականից մինչև մահը եղել է Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովում (ԵԽԽՎ) Ուկրաինայի պատվիրակության անդամ։ 1998 թվականի մարտի 29-ին անցկացված Գերագույն Ռադայի ընտրություններում երրորդ անգամ ընտրվել է Ուկրաինայի ժողովրդական պատգամավոր։ 1998 թվականի դեկտեմբերի 12-ից 13-ը տեղի ունեցած ՈՒԺՌ-ի իններորդ համաուկրաինական համաժողովում առաջադրել է իր թեկնածությունը 1999 թվականին նախատեսված Ուկրաինայի նախագահական ընտրություններում Գենադի Ուդովենկոյի հետ միասին։ Սակայն 1999 թվականի հունվարին նա հանել է իր թեկնածությունը։ 1999 թվականի փետրվարի 28-ին ՈՒԺՌ-ում տեղի է ունեցել հերթական պառակտումը։ Վյաչեսլավ Չեռնովոլի տեղակալ Յուրի Կոստենկոն մի խումբ համախոհների հետ փորձել է իշխանության գալ, սակայն նրա գործողությունները ճանաչվել են անօրինական և ղեկավարությունը մնացել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի ձեռքում, որից հետո Չեռնովոլը մահացել է ավտովթարից։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1999 թվականի մարտի 25-ին Վյաչեսլավ Չեռնովոլը և նրա վարորդ Եվգենի Պավլովը, Կիրովոգրադից վերադառնալիս, Բորիսպոլ-Զոլոտոնոշա ավտոճանապարհի 5 կմ-ում «Տոյոտա» մակնիշի ավտոմեքենայով բախվել են ԿԱՄԱԶ մակնիշի ավտոմեքենային։ Չեռնովոլի մեքենան բախվել է կցորդով ԿԱՄԱԶ-ին, որը շրջադարձ է կատարել մայրուղու մեջտեղում։ Վյաչեսլավ Չեռնովոլը թաղվել է Կիևի Բայկովո գերեզմանատան կենտրոնական ծառուղում։

Հուղարկավորությունը տեղի է ունեցել 1999 թվականի մարտի 29-ին, հրաժեշտ տալու են եկել ավելի քան 200 հազար մարդ։ Վյաչեսլավ Չեռնովոլի դագաղը ձեռքերի վրա տեղափոխել են Վլադիմիրի տաճարից մինչև Բայկովո գերեզմանատուն։

Մահվան հաջորդ օրը առավոտյան, այն ժամանակվա ներքին գործերի նախարար Յուրի Կրավչենկոն, չսպասելով հետաքննության նախնական արդյունքներին, հայտարարել է, որ ՈՒԺՌ-ի ղեկավարը և նրա վարորդը մահացել են դժբախտ պատահարի հետևանքով և «Վյաչեսլավ Չեռնովոլի նկատմամբ մահափորձի վարկածը, որպես նրա մահվան պատճառ նույնիսկ չի դիտարկվել»։ 2000 թվականին բեռնատարի խցիկում գտնվող գլխավոր վկան (Իվան Շոլոմը) անսպասելիորեն մահացել է սրտի կաթվածից[5]։

ՈՒԺՌ-ի ներկայացուցիչներն ի սկզբանե իրենց առաջնորդի մահն համարել են քաղաքական սպանություն։ Այնուամենայնիվ, Վյաչեսլավ Չեռնովոլի մահվան գործը փակվել է արդեն 1999 թվականի հունիսին։ Հետաքննությունը վերսկսվել է 2001 թվականի մարտի 27-ին, սակայն շուտով կրկին փակվել է։ 2005 թվականի մարտին Գերագույն ռադայի ՈՒԺՌ-ի պատգամավորները դիմել են Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յուշչենկոյին՝ խնդրելով վերսկսել գործի հետաքննությունը։ 2005 թվականի ապրիլի 4-ին այն ժամանակվա գլխավոր դատախազ Սվյատոսլավ Պիսկունի հանձնարարությամբ վերսկսվել են քննչական գործողությունները, հավաքվել են լրացուցիչ նյութեր, սակայն 2005 թվականի հոկտեմբերի 14-ին Պիսկունի հրաժարականից հետո հետաքննությունը կրկին դադարեցվել է։ 2006 թվականի օգոստոսին այն կրկին վերսկսվել է։

2007 թվականի մարտի 18-ին Ուկրաինայի գլխավոր դատախազությունը Լեհաստանից ստացել է անկախ փորձաքննության արդյունքները, որոնք հաստատել են վթարի վարկածը[6]։

Ժողովրդական պատգամավորներ (նախկինում՝ ՈՒԺՌ-ի անդամներ) Յարոսլավ Կենձյորը և Իվան Ստոյկոն հայտարարել են, որ հետաքննության ընթացքում Չոռնովոլի գլխին արձանագրվել են կռփազենքով հարվածի հետքեր։ Տարաս Չեռնովոլը համաձայնել է հոր դիակի արտաշիրիմմանը, որից հետո Գլխավոր դատախազությունը հայտարարել է, որ պաշտպանության տակ է վերցրել նրա հոր գերեզմանը[7]։

2011 թվականի հունիսի 2-ի գիշերը Ուկրաինայի գլխավոր դատախազությունը, նախապես ստանալով նրա որդու համաձայնությունը, արտաշիրիմել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի մարմինը[8][9]։

2012 թվականի մարտի 14-ին Կիևի շրջանի Բորիսպոլի դատարանը սկսել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի մահվան գործով դատական նիստը լիարժեք ընթացակարգով և դատաքննությամբ[10]։

2013 թվականի ապրիլի 9-ին և 10-ին Բորիսպոլի դատարանի դատավոր Ս. Մ. Վոզնյուկը դատական նիստեր էր անցկացրել ժողովրդական պատգամավոր Վյաչեսլավ Չեռնովոլի մահվան փաստով քրեական գործով՝ Վ. Մ. Կուդելիին մեղադրելով Ուկրաինայի ՔՕ 215 հոդվածի 4-րդ մասով նախատեսված հանցագործություն կատարելու մեջ։ Գործով լրացուցիչ միջնորդություն է ներկայացվել լրացուցիչ վկաների հարցաքննության համար[11]։

2014 թվականի հունվարի 21-ին Կիևի մարզի Բորիսպոլի միջշրջանային դատարանը փակել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի մահվան գործը՝ այն ճանաչելով դժբախտ պատահար[12]։

Ըստ Տարաս Չեռնովոլի կողմից 2014 թվականի սկզբին արտահայտած կարծիքի, իր հորը «սպանել են, քանի որ վախեցել են, որ նա կխախտի Սիմոնենկոյի հետ Կուչմայի երկրորդ փուլ անարգել դուրս գալու սխեման, որը կերաշխավորեր Կուչմայի հաղթանակը»[12]։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Հայր՝ Մաքսիմ Իոսիֆովիչ Չեռնովոլ (1909-1987), ուկրաիներեն լեզվի և ուկրաինական գրականության ուսուցիչ,
  • Մայր՝ Կիլինա Խարիտոնովնա Տերեշչենկո (1909-1985), տարրական դպրոցի ուսուցչուհի,
  • Քույր՝ Վալենտինա Մաքսիմովնա Չեռնովոլ (ծնված 1948),
  • Առաջին կին՝ Իրինա Նիկոլաևնա Բրունեցն է[13],
    • Որդի՝ Անդրեյ Չեռնովոլը (ծնվել է 1962 թվականի հունիսի 21-ին), բժիշկ, Լվովի Դանիիլ Գալիցկու անվան ազգային բժշկական համալսարանի վարակիչ հիվանդությունների ամբիոնի դոցենտ, Լվովի մարզային խորհրդի պատգամավոր, 2002-2006 թվականներին եղել է «Ուկրաինացի ազգայնականները Ուկրաինայում» կուսակցության կարճաժամկետ ղեկավար։ 2004 թվականի հուլիսին, ինքնառաջադրվել է 2004 թվականի նախագահական ընտրություններում,
  • Երկրորդ կին՝ Ելենա Տիմոֆեևնա Անտոնիվը (17 նոյեմբերի 1937 - 2 փետրվարի 1986), այլախոհ, մահացել է ավտովթարից,
    • Որդի՝ Տարաս Չեռնովոլ (ծնված 1964 թվականի հուլիսի 1-ին), Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի ժողովրդական պատգամավոր 2000 թվականից (2000 թվականին ընտրվել է ՈՒԺՌ-ից, 2002 թվականին՝ «Բարեփոխումներ և կարգ ու կանոն» կուսակցությունից, 2006 և 2007 թվականներին՝ Ռեգիոնների կուսակցությունից,
  • Երրորդ կին՝ Ատենա Վասիլևնա Պաշկո (1931, հոկտեմբերի 10 - 2012, մարտի 20), բանաստեղծուհի, Ուկրաինայի կանանց համաուկրաինական միության նախագահ[14],
    • Խորթ դուստր՝ Իրինա Վասիլևնա Վոլիցկայա-Զուբկո (Ատենա Պաշկոյի դուստրն առաջին ամուսնությունից), Լվովի «Թատրոն զամբյուղի մեջ» թատրոնի ռեժիսոր։

Պարգևներ և մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիշատակի հավերժացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չեռնովոլի ծննդյան առաջին օրվա մարումը, 2008
Ուկրաինայի հուշադրամ
  • 1999 թվականի սեպտեմբերի սկզբին Կանևում կանգնեցվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի առաջին հուշարձանը Ուկրաինայում[17]։
  • 2000 թվականի օգոստոսի 21-ին Վյաչեսլավ Չեռնովոլին հետմահու շնորհվել է Ուկրաինայի հերոսի կոչում[18]։
  • 2000 թվականին Խմելնիցկի քաղաքի Ինդուստրալնայա փողոցը վերանվանվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի անվամբ։ 2001 թվականի մարտի 24-ին այդ փողոցում բացվել է Ուկրաինայի հերոս Վյաչեսլավ Չեռնովոլի հուշատախտակը։
  • 2002 թվականի դեկտեմբերի 24-ին Կիևում բացվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի գրասենյակ-թանգարանը։
  • 2002 թվականի դեկտեմբերի 28-ին Լվովում բացվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի (քանդակագործ՝ Իվան Սամոտոս) հուշարձանը։
  • 2003 թվականի մարտի 25-ին ավանդույթ է հաստատվել անցկացնել «Չեռնովոլովյան ընթերցումներ», որի նպատակն է ուսումնասիրել Վյաչեսլավ Չեռնովոլի ստեղծագործությունները։
  • 2003 թվականին Վյաչեսլավ Չեռնովոլի պատվին թողարկվել է հուշադրամ՝ երկու գրիվնա անվանական արժեքով[19]։
  • 2005 թվականի հուլիսի 23-ին Ուկրաինայի Նախարարների կաբինետի կարգադրությամբ Լվովի առաջադեմ տեխնոլոգիաների և կառավարման պետական ինստիտուտը կոչվել է Ուկրաինայի հերոս Վյաչեսլավ Չեռնովոլի անունով։
  • 2005 թվականի սեպտեմբերի 25-ին Իվանո-Ֆրանկովսկում բացվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի հուշարձանը։
  • 2006 թվականի մարտի 1-ին Դնեպրոպետրովսկում քաղաքի բուլվարներից մեկը վերանվանվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի բուլվար[20]։
  • 2006 թվականի հուլիսի 17-ից օգոստոսի 10-ը տեղի է ունեցել ՈՒԺՌ–ի համաուկրաինական շրջագայություն երկրի խոշոր քաղաքներում՝ ցուցադրելով Վյաչեսլավ Չեռնովոլի մասին «Քարե պետության արթնացումը» ֆիլմը։ Ֆիլմի պրեմիերան տեղի է ունեցել Ուկրաինայի չորս քաղաքներում (Կիև, Լվով, Դոնեցկ և Մարիուպոլ) 2006 թվականի օգոստոսի 21-ին։
  • 2006 թվականի օգոստոսի 23-ին Կիևում բացվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի հուշարձանը (քանդակագործ Բոգդան Մազուր), այն շենքի դիմաց, որտեղ 1989 թվականին գտնվել է ՈՒԺՌ-ի կենտրոնակայանը։
  • Այդ հուշարձանի բացումը հետաձգվել է երկու անգամ՝ սկզբում 2005 թվականի դեկտեմբերի 24-ից մինչև 2006 թվականի մարտի 25-ը, այնուհետև 2006 թվականի մարտի 25-ից մինչև 2006 թվականի օգոստոսի 23-ը։ Բացմանը մասնակցել է Վիկտոր Յուշչենկոն, ով ասել է, որ կասկածում է ՈՒԺՌ-ի հիմնադիրի մահվան դժբախտ պատահարի վարկածին․ «Մենք կրկին վերադառնում ենք այդ հարցին… Եվ ես վստահ եմ, որ պետք է որակապես այլ եզրակացությունների հանգենք՝ հենվելով գլխավոր դատախազությունում և քննչական մարմիններում այսօր կուտակված նյութերի վրա»։
  • 2006 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Վյաչեսլավ Չեռնովոլի Կիևի բնակարանի դիմացի պուրակը (Պանաս Միրնիի փողոց 27), որտեղ նա ապրել է 1993 թվականից մինչև իր մահվան օրը, անվանակոչվել է նրա անունով։ Բացի այդ, հրապարակում տեղադրվել է հիշատակի նշան։
  • 2006 թվականի դեկտեմբերի 24-ին Չերկասիի մարզի Զվենիգորոդի շրջանի Օլխովեց գյուղում, Չեռնովոլի տանը, որտեղ 1946-1955 թվականներին ապրել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլը, բացվել է թանգարան։ Այդ թանգարանը դարձել է «Չերկասիի ոսկե պայտ» զբոսաշրջային երթուղու անբաժանելի մասը[21]։ 2007 թվականի դեկտեմբերի 23-ին դաստակերտում բացվել է Չեռնովոլի կիսանդրին։
  • 2007 թվականի օգոստոսի 23-ին Նիկոլաևում բացվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի հուշարձանը։ 2007 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Խմելնիցկիում բացվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի հուշարձանը։
  • 2008 թվականի մարտի 30-ին Կիրովոգրադում Լունաչարսկու փողոցում գտնվող շենքում բացվել է հուշատախտակ հետևյալ բառերով՝ «Վյաչեսլավ Չեռնովոլն իր կյանքի վերջին օրն անցկացրել է այս շենքում»[22]։
  • 2008 թվականի դեկտեմբերի 24-ին թողարկվել է փոստային նամականիշ՝ Վյաչեսլավ Չեռնովոլի դիմանկարով։
  • 2009 թվականի մարտի 12-ին Կիրովոգրադի Լունաչարսկու փողոցը վերանվանվել է Չեռնովոլի փողոց[23]։
  • 2011 թվականին Խերսոնի հրապարակը կոչվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի անունով։
  • Չեռնովոլի անունով են կոչվել վեց դպրոց, երկու ինստիտուտ և մի քանի փողոց։ Չեռնովոլի քրոջ խմբագրությամբ լույս է տեսել նրա ստեղծագործությունների տասհատորյակը։ Գործում է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի միջազգային բարեգործական հիմնադրամը՝ Չոռնովոլի այրու գլխավորությամբ։
  • Սումիում փողոց է անվանակոչվել Չեռնովոլի անունով (նախկին Կալինինի)։
  • 2012 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Չերկասիում նրա պատվին անվանակոչվել է քաղաքի կենտրոնական փողոցներից մեկը (նախկինում՝ Էնգելսի)[24]։
  • Խերսոնում Կինդիան մայրուղին վերանվանվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի մայրուղի։
  • Արմյանսկի փողոցներից մեկը կրում է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի անունը։
  • Վյաչեսլավ Չեռնովոլի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ Օդեսայի Նովայա փողոցը վերանվանվել է նրա պատվին (Օդեսայի քաղաքային խորհրդի 07/10/2008 թիվ 2953-V որոշում)։
  • 2020 թվականի դեկտեմբերի 29-ին նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու կարգադրությամբ Ուկրաինայի բանակի ռազմաօդային ուժերի Ռադիոինժեներական ապահովման 76-րդ առանձին կապի գունդը կոչվել է Վյաչեսլավ Չեռնովոլի անունով[25]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 https://www.theguardian.com/news/1999/apr/16/guardianobituaries
  3. ↑ «Львовская область: Чорновил Вячеслав Максимович» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2005 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 19-ին.
  4. ↑ Деревінський Василь. «Чорновіл – шеф-редактор газет «Час-Тіmе» та «Час»» (ուկրաիներեն). Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  5. ↑ Елена Геда. «Вячеслав Чорновил умер, но дело его живет». Коммерсантъ-Украина. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հուլիսի 7-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 11-ին.
  6. ↑ «Генпрокуратура не нашла подтверждений версии убийства Вячеслава Чорновола». podrobnosti.ua. 2007 թ․ մարտի 19. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 11-ին.
  7. ↑ Дмитрий Коротков (2009 թ․ հունիսի 25). «Тело Чорновила эксгумируют». Сегодня. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 11-ին.
  8. ↑ «Тело Чорновила эксгумируют». Левый берег. 2011 թ․ հունիսի 2.
  9. ↑ «ГПУ тайно выкопала тело Вячеслава Чорновола — Новости Политики. Новости@Mail.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 2-ին.
  10. ↑ Суд отказался закрыть дело о гибели Вячеслава Чорновила
  11. ↑ Судебное заседания по факту гибели Черновола В. М.(ուկր.)(չաշխատող հղում)
  12. ↑ 12,0 12,1 Чорновол рассказал, почему убили его отца — Политика — Главред
  13. ↑ Х. Шевчук-Старецкая (2008 թ․ հուլիսի 25). «Андрей Черновол дважды менял фамилию» (рус.). Газета по україньски. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  14. ↑ Умерла Атена Пашко — вдова Вячеслава Чорновила (видео)
  15. ↑ Указ президента Украины от 23 декабря 1997 года № 1381/97 «Про нагородження відзнакою Президента України "Орден князя Ярослава Мудрого"
  16. ↑ Указ президента Украины от 29 февраля 1996 года № 155/96 «Про присудження Державних премій України імені Т.Шевченка 1996 року
  17. ↑ «Первый в Украине памятник Вячеславу Чорновилу открыт в Каневе». 1999 թ․ սեպտեմբերի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 11-ին.
  18. ↑ Указ президента Украины от 21 августа 2000 года № 997/2000 «Про присвоєння звання Герой України
  19. ↑ Пам’ятна монета «В’ячеслав Чорновіл» Արխիվացված 2007-06-24 Wayback Machine(ուկր.)
  20. ↑ «Теперь в Днепропетровске есть бульвар имени Вячеслава Черновола» (ռուսերեն). Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.(չաշխատող հղում)
  21. ↑ Любовь Карнарук (2006 թ․ դեկտեմբերի 26). «Отстроили дом родителей Черновола». Газета.ua. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 11-ին.
  22. ↑ «В Кировограде будет увековечена память Вячеслава Черновола и земляков-героев войны». Р. К. С. 2008 թ․ մարտի 28. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 11-ին.
  23. ↑ «В Кировограде появится улица Вячеслава Черновола». Р. К. С. 2009 թ․ մարտի 12. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 11-ին.
  24. ↑ В Черкассах в честь героя Украины Чорновола была названа одна из центральных улиц города (бывшая Энгельса)
  25. ↑ «Президент присвоїв імена отамана Кирила Бондарука та В'ячеслава Чорновола двом підрозділам Повітряних сил». Радио Свобода. 2020 թ․ դեկտեմբերի 29.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վյաչեսլավ Չեռնովոլ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վյաչեսլավ_Չեռնովոլ&oldid=9458090» էջից