Ջին Ամդալ

Ջին Ամդալ; անգլ.՝ Gene Amdahl
Ծնվել է	նոյեմբերի 16, 1922; Flandreau, Հարավային Դակոթա, ԱՄՆ
Մահացել է	նոյեմբերի 10, 2015 (92 տարեկան); Պալո Ալտո, Սանտա Կլարա շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ; բնական մահով
Բնակության վայր(եր)	Հարավային Դակոթա
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս, ճարտարագետ, համակարգչային գիտնական, ձեռնարկատեր և գործարար
Հաստատություն(ներ)	IBM
Գործունեության ոլորտ	Էլեկտրոնիկա և մաթեմատիկա
Անդամակցություն	Ճարտարագիտական ազգային ակադեմիա
Ալմա մատեր	South Dakota State University? (1948) և Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում (1952)
Գիտական աստիճան	գիտությունների դոկտոր
Գիտական ղեկավար	Robert G. Sachs?
Պարգևներ	IBM թոշակ Eckert–Mauchly Award? Համակարգչային պատմության թանգարանի համակրանք Հարի Գուդի հիշատակելի մրցանակ Ուոլաս Մաքդոնել մրցանակ և Fellow of the British Computer Society?
Ամուսին(ներ)	Marian Quissell?
	Gene Amdahl Վիքիպահեստում

Ջին Ամդալ (անգլ.՝ Gene Amdahl, նոյեմբերի 16, 1922(1922-11-16)^[1], Flandreau, Հարավային Դակոթա, ԱՄՆ - նոյեմբերի 10, 2015(2015-11-10)^[2]^[3]^[1], Պալո Ալտո, Սանտա Կլարա շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ^[3]), հաշվողական տեխնիկայի բնագավառի ամերիկացի գիտնական, մաթեմատիկոս և գործարար, առավել հայտնի է IBM ընկերությունում իր գործունեությամբ, այնուհետև որպես Amdahl Corporation հիմնադիր։ Հեղինակել է ի պատիվ իրեն անվանակոչված օրենքը, որտեղ ձևակերպել է զուգահեռ հաշվարկային համակարգերի հիմնարար սահմանափակումները։ Համարվում է XX դարի համակարգչային համակարգերի մեծագույն նախագծող^[6]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջիմ Ամդալը ծնվել է 1922 թվականի նոյեմբերի 16-ին Ֆլանդրոյում (Հարավային Դակոտա նահանգ, ԱՄՆ), շվեդ-նորվեգացի ներգաղթյալների ընտանիքում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին ծառայել է ծովային նավատորմում, 1948 թվականին ավարտել է Հարավային Դակոտա նահանգի համալսարանը՝ ստանալով ինժեներ-ֆիզիկոսի մասնագիտություն։ Ուսումը շարունակել է Մադիսոն նահանգի Վիսկոնսինի համալսարանում՝ սովորելով տեսական ֆիզիկա Ռոբերտ Սաքսի մոտ^[7]^[8]^[9], 1952 թվականին պաշտպանելով դոկտորական ատենախոսությունը և ստեղծելով սեփական WISC համակարգչի նախագիծը։

Նույն թվականի հունիսին աշխատանքի է ընդունվել IBM ընկերությունում, որտեղ աշխատել է IBM 704, IBM 709 համակարգիչների և Stretch նախագծի վրա, որի հիման վրա ստեղծվել է IBM 7030 գերհամակարգիչը։ 1955 թվականին Ամդալը հեռացել է IBM ընկերությունից, ուր նորից վերադարձել 1960 թվականի սեպտեմբերին՝ դառնալով IBM System/360 համակարգչային գծի առաջատար ճարտարագետ։

Վերջնականապես հեռանալով IBM-ից 1970 թվականի սեպտեմբերին՝ Ամդալը Fujitsu ընկերության օգնությամբ ստեղծել է Amdahl Corporation ընկերությունը, որը դարձել է IBM-ի մրցակից՝ վաճառելով System/360-ի հետ համատեղելի հիմնական ծրագրեր։

1979 թվականից համակարգչային տեխնոլոգիաների ոլորտում զբաղվել է անկախ ձեռներեցությամբ։ Ունեցել է մի քանի պատվավոր դոկտորական աստիճաններ և արժանացել իմի շարք մրցանակներ մասնագիտական ոլորտում^[10]^[11]^[12]։

Ջիմ Ամդալը մահացել է 2015 թվականի նոյեմբերի 10-ին Պալո Ալտոյում (Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ) թոքաբորբից (իր 93-րդ տարեդարձից վեց օր առաջ)^[13]^[14]։ Կյանքի վերջին տարիներին ունեցել է Ալցհայմերի հիվանդություն^[15]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Computer pioneer Gene Amdahl dies, aged 92 // Computing — 2015. — ISSN 1361-2972
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Gene Amdahl, Pioneer of Mainframe Computing, Dies at 92 // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2015. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
↑ https://awards.acm.org/eckert-mauchly/award-recipients
↑ https://www.computer.org/volunteering/awards/goode
↑ «Джин Амдал. Гениальный создатель мэйнфреймов». Архитекторы компьютерного мира. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 14-ին.
↑ Amdahl, Gene M. (1989). «Oral history interview with Gene M. Amdahl» (Interview). Interviewed by Arthur L. Norberg. Charles Babbage Institute. hdl:11299/104341. OH 107. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
↑ Amdahl, Gene M. (2000 թ․ սեպտեմբերի 24). «Amdahl, Gene oral history» (Interview). Interviewed by William Aspray. Computer History Museum. CHM Ref: X5988.2011. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
↑ Anderson, William S. (2007). «An Interview with Gene M. Amdahl». IEEE Solid-State Circuits Society Newsletter. 12 (3): 10–16. doi:10.1109/N-SSC.2007.4785613. ISSN 1098-4232.
↑ «Past recipients for Harry H. Goode Memorial Award». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 16-ին.
↑ Gene Amdahl — Computer History Museum Fellow Awards Recipient
↑ «SIGDA Pioneering Achievement Award». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 9-ին.
↑ «Gene Amdahl, Pioneer of Mainframe Computing, Dies at 92». New York Times. 2015 թ․ նոյեմբերի 12.
↑ «Computer pioneer Gene Amdahl dies, aged 92». computing.co.uk. 2015 թ․ նոյեմբերի 12.
↑ Cacm Staff (2016 թ․ հունվար). «Gene Amdahl, 1922-2015». Communications of the ACM. 59 (1): 29. doi:10.1145/2845948.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Oral history interview with Gene M. Amdahl(անգլ.) — Ջին Ամդալի հետ բանավոր հարցազրույց (1989 թվական) Չարլզ Բեբիջի համալսարանի կայքում։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջին Ամդալ» հոդվածին։

[_8b1a47ca13822aae-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica

[_6e068769c4f584cc-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Computer pioneer Gene Amdahl dies, aged 92 // Computing — 2015. — ISSN 1361-2972

[_ba456e8b6a88aa50-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Gene Amdahl, Pioneer of Mainframe Computing, Dies at 92 // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2015. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X

[_439e38dc0c14d583-4] ttps://awards.acm.org/eckert-mauchly/award-recipients

[_3f6f17b2a4496123-5] ttps://www.computer.org/volunteering/awards/goode

[6] «Джин Амдал. Гениальный создатель мэйнфреймов». Архитекторы компьютерного мира. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 14-ին.

[CBI1989-7] Amdahl, Gene M. (1989). «Oral history interview with Gene M. Amdahl» (Interview). Interviewed by Arthur L. Norberg. Charles Babbage Institute. hdl:11299/104341. OH 107. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.

[CHM2000-8] Amdahl, Gene M. (2000 թ․ սեպտեմբերի 24). «Amdahl, Gene oral history» (Interview). Interviewed by William Aspray. Computer History Museum. CHM Ref: X5988.2011. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

[Anderson2007-9] Anderson, William S. (2007). «An Interview with Gene M. Amdahl». IEEE Solid-State Circuits Society Newsletter. 12 (3): 10–16. doi:10.1109/N-SSC.2007.4785613. ISSN 1098-4232.

[10] «Past recipients for Harry H. Goode Memorial Award». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 16-ին.

[11] Gene Amdahl — Computer History Museum Fellow Awards Recipient

[SIGDA_Pioneering_Achievement_Award-12] «SIGDA Pioneering Achievement Award». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 9-ին.

[nytimes-obituary-13] «Gene Amdahl, Pioneer of Mainframe Computing, Dies at 92». New York Times. 2015 թ․ նոյեմբերի 12.

[computing-obituary-14] «Computer pioneer Gene Amdahl dies, aged 92». computing.co.uk. 2015 թ․ նոյեմբերի 12.

[15] Cacm Staff (2016 թ․ հունվար). «Gene Amdahl, 1922-2015». Communications of the ACM. 59 (1): 29. doi:10.1145/2845948.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]