Պրահայի գարուն (փառատոն)
«Պրահայի գարուն» ( չեխ․՝ Mezinárodní hudební festival Pražské jaro) միջազգային երաժշտական փառատոնը ակադեմիական երաժշտության փառատոն է, որն անցկացվում է ամեն տարի Պրահայում։
Այն առաջին անգամ անցկացվել է 1946 թվականին Չեխիայի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի 50-ամյակի կապակցությամբ։ Որպես ազգային մշակութային միջոցառում՝ Չեխոսլովակիայի նախագահ Էդվարդ Բենեշիը ստանձնեց ողջ փառատոնի հովանավորությունը։ 1947 թվականից փառատոնի շրջանակներում անցկացվում է երիտասարդ երաժիշտների մրցույթ տարբեր անվանակարգերով (յուրաքանչյուր մրցույթ կարող է ունենալ իր անունը՝ ի պատիվ այս կամ այն նշանավոր չեխ երաժիշտի)։ Օրինակ՝ առաջին մրցանակաբաշխությունը, որն անցկացվեց 1947 թվականին, սակայն ոչ ոքի մրցանակ չտրվեց, անվանվել է Յան Կուբելիկի անունով։ 1952 թվականից այս փառատոնն ավանդույթ է դարձել։ Այն բացվում է մայիսի 12-ին՝ Բեդրիչ Սմետանայի մահվան տարելիցին, նրա՝ « Իմ հայրենիք» սիմֆոնիայով։ Փառատոնային համերգների ավանդական վայրը Ռուդոլֆինումն է, սակայն համերգների զգալի մասն անցկացվում է նաև Պրահայի Հանրային տան Սմետանա սրահում։
Մրցույթի դափնեկիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| 1947 | Ջութակ | սահմանված առաջին երեք մրցանակները ոչ ոք չստացավ |
| 1948 | դաշնամուր | Էմի Բեխար (Բուլղարիա)
Բեռնար Ֆլավինի (Ֆրանսիա) |
| 1949 | Ջութակ | Իգոր Բեզրոդնի (ԽՍՀՄ)
երկրորդ մրցանակ՝ Վիկտոր Պիկայզեն |
| 1950 | թավջութակ | Մստիսլավ Ռոստրոպովիչ (ԽՍՀՄ) Դանել Շաֆրան (ԽՍՀՄ) երկրորդ մրցանակ՝ Յակով Սլոբոտկին |
| լարային քառյակ | Մոսկվայի կոնսերվատորիայի քառյակ (ԽՍՀՄ) | |
| 1951 | դաշնամուր | Գլեբ Ակսելռոդ (ԽՍՀՄ) Մարինա Սլեսարևա(ԽՍՀՄ) երկրորդ մրցանակ՝ Մարգարիդա Ֆյոդորովա |
| 1952 | մրցույթ չի անցկացվել | |
| 1953 | Թավջութակ | Ալեքսանդր Կորնեվ (ԽՍՀՄ) Լեվ Պերեպյոլկին (ԽՍՀՄ) Ֆրանտիշեկ Չեխ (Չեխոսլովակիա) |
| Հոբոյ | Տիվադայ Բանդայ (Հունգարիա) Ստանիսլավ Դուխոն (Չեխոսլովակիա) Վլադիմիր Կուրլին (ԽՍՀՄ) | |
| կլառնետ | Բոժոնա Կուբիցովա
(Չեխոսլովակիա)երկրորդ մրցանակ՝ Միխաիլ Իզմայլով (խՍՀՄ) | |
| Ֆագոտ | Աշոտ Աբաջյան (ԽՍՀՄ) Լև Պեչարսկի (ԽՍՀՄ) | |
| Գալարափող | Վիդալի Բույանովսկի
(ԽՍՀՄ)Ստեփան Վիշնեվսկի (ԽՍՀՄ) | |
| 1954 | սոպրանո | Ստեֆան Վոյտովիչ (Լեհաստան) Քրիստա Ցիզե (ԳԴՀ) (Чехословакия) Միլադա Շուբերտովա (Չեխոսլովակիա) |
| մեցցո-սոպրանո | առաջին մրցանակ չստացավ ոչ ոք երկրորդ մրցանակ՝ Յարոսլավ Դոբրա | |
| կոնտրալտո | Անելի Աարիկա
(Ֆինլանդիա)Ռադկա Գաևա (Բուլղարիա) | |
| Տենոր | Լյուբոմիր Բոդուրով
(Բուլղարիա) | |
| Բարիտոն | Նիկոլայ Գաուբիչ (Բուլղարիա) Դյորդ Մելիշ (Հունգարիա) Նիկոլա Հերլե (Ռումինիա) | |
| Բաս | Վացլավ Գալիրժ (Չոխոսլովաքիա) | |
| 1955 | Թավջութակ | Սաշա Վեչտոմով (Չեխոսլովակիա) Միխաիլ Խոմոցեր (ԽՍՀՄ) Յոզեֆ Հուհրո (Չեխոսլովակիա) |
| 1956 | Ջութակ | Վալերի Կլիմով (ԽՍՀՄ) |
| 1957 | Դաշնամուր | Անտոն Գինցբուրգ (ԽՍՀՄ)
Զդենեկ Գնատ (Չեխոսլովակիա) Ալեքսեյ Սկավրոնսկի (ԽՍՀՄ) երրորդ մրցանակ՝ Վալերի Շատսկի (ԽՍՀՄ) |
| 1958 | Երգեհոն | Վացլավ Ռաբաս (Չեխոսլովակիա) |
| 1959 | Ֆլեյտա | Զդենեկ Բրուդերհանս (Չեխոսլովակիա)
Միշել Դեբոստ (Ֆրանսիա) Յան Գեցլ (Չեխոսլովակիա) |
| Հոբոյ | Ժակ Վանդևիլ (Ֆրանսիա)
Լոթար Կոխ (Գերմանիա) | |
| Կլառնետ | Պիտեր Ռիկհոֆ (ԳԴՀ)
Ավրելիան Օկտավ Պոպա (Ռումինիա) | |
| Ֆագոտ | առաջին մրցանակը չի շնորհվել
2-րդ մրցանակ - Արի վան Լիզեբեթ[nl] | |
| գալարափող | Բորիս Աֆանասիև (ԽՍՀՄ)
Անատոլի Դեմին (ԽՍՀՄ) | |
| 1960 | արական Վոկալ | առաջին մրցանակը չի շնորհվել
2-րդ մրցանակ - Յուրի Մազուրոկ |
| կանացի վոկալ | Վերա Սոկուպովա (Չեխոսլովակիա) | |
| 1961 | Թավջութակ | Նատալյա Գուտման (ԽՍՀՄ)
2-րդ մրցանակ Նատալյա Շախովսկայա (ԽՍՀՄ) |
| 1962 | Շեփոր | Վալենտին Յուդին (ԽՍՀՄ)
2-րդ մրցանակ՝ Վալենտին Մալկով և Անատոլի Մաքսիմենկո |
| Գալարափող | Յոզեֆ Բրազդա (Չեխոսլովակիա)
Փիթեր Դամ (GDR) Յարոսլավ Կոտուլան (Չեխոսլովակիա) երրորդ մրցանակ՝ Զդենեկ Տիլշար և Արվիդ Կլիշան | |
| Տրոմբոն | Զդենեկ Պուլեց (Չեխոսլովակիա)
երրորդ մրցանակ՝ Վիկտոր Բատաշով | |
| 1963 | Դաշնամուր | Ռումիանա Աթանասովա (Բուլղարիա) |
| 1964 | Ջութակ | Գրիգորի Ֆեյգին (ԽՍՀՄ)
Իվան Շտրաուս (Չեխոսլովակիա) |
| 1965 | ստեղծագործություն նվագախմբի համար | Բորիս Տիշչենկո (ԽՍՀՄ) |
| Լարային քառյակ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել | |
| ստեղծագործություն երգչախմբի համար | Ֆաովստո Ռազզի (Իտալիա)
Ռոմուալդ Տվարդովսկի (Լեհաստան) | |
| 1966 | Երգեհոն | Օտֆրիդ Միլլեր (Գերմանիա)
Պետր Սովադինա (Չեխոսլովակիա) |
| 1967 | վոկալ | Գեորգի Սելեզնև (ԽՍՀՄ) |
| կանացի վոկալ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
2-րդ մրցանակ՝ Դիտեր Աքեր [de] | |
| 1968 | Ֆլեյտա | Վալենտին Զվերև (ԽՍՀՄ)
2-րդ մրցանակ՝ Ջեյմս Գոլուեյ |
| Հոբոյ | Իրժի Կանյակ (Չեխոսլովակիա)
Մորիս Բուրգ (Ֆրանսիա) | |
| Կլառնետ | Վալերի Բեզրուչենկո (ԽՍՀՄ) | |
| Ֆագոտ | Վլադիմիր Բոգորադ (ԽՍՀՄ) | |
| Գալարափող | Զդենեկ Տիլշար (Չեխոսլովակիա)
2-րդ մրցանակ՝ Իգոր Լիֆանովսկի | |
| 1969 | մրցույթ չի անցկացվել | |
| 1970 | Թավջութակ | Բորիս Պերգամենսչիկով (ԽՍՀՄ)
2-րդ մրցանակ՝ Յուլի Տուրովսկի |
| 1971 | Երգեհոն | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
2-րդ մրցանակ - Կամիլա Կլուգարովա [cs] և Էդգար Կրապ [de] |
| 1972 | Ջութակ | Բոգուսլավ Մատուսեկ (Չեխոսլովակիա)
Ռիմմա Սուշանսկայա (ԽՍՀՄ) երրորդ մրցանակ՝ Արկադի Վինոկուրով |
| 1973 | արական վոկալ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել |
| կանացի վոկալ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել | |
| Դաշնամուր | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել | |
| 1974 | Ֆլեյտա | Ալեքսանդր Մայորով (ԽՍՀՄ)
2-րդ մրցանակ - Ալեքսանդր Գոլիշև |
| Հոբոյ | Ռադու Կիսու (Ռումինիա)
2-րդ մրցանակ - Ալեքսանդր Աֆանասիև | |
| Կլառնետ | Բոգուսլավ Զահրադնիկ (Չեխոսլովակիա) | |
| Ֆագոտ | Լյումիր Վանեկ (Չեխոսլովակիա)
Իրժի Զեյդլ (Չեխոսլովակիա) 2-րդ մրցանակ՝ Անդրիս Արնիցյան | |
| Գալարափող | Ստանիսլավ Սուչանեկ (Չեխոսլովակիա)
Ջոն Մակդոնալդ (Կանադա) | |
| Շեփոր | Վլադիսլավ Կոզդերկա (Չեխոսլովակիա)
2-րդ մրցանակ — Գի Միշել Տուվրոն (Ֆրանսիա) | |
| Տրոմբոն | Գաբրիել Մադաս (Չեխոսլովակիա)
2-րդ մրցանակ՝ Բորիս Վինոգրադով | |
| 1975 | Լարային քառյակ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
Երկրորդ մրցանակ — Կալինինի ֆիլհարմոնիայի լարային քառյակ |
| 1976 | Ջութակ | Չենեկ Պավլիկ (Չեխոսլովակիա) |
| Թավջութակ | Դանիել Վայս (Չեխոսլովակիա)
Տատյանա Զավարսկայա (ԽՍՀՄ) 2-րդ մրցանակ՝ Ֆրանսուա Գայ | |
| 1977 | Ֆլեյտա | Սերգեյ Բուբնով (ԽՍՀՄ) |
| Հոբոյ | Յան Ադամուս (Չեխոսլովակիա) | |
| Կլառնետ | Ֆրանտիշեկ Բլագա (Չեխոսլովակիա)
2-րդ մրցանակ՝ Անդրեյ Կազակով | |
| Ֆագոտ | Չեխական Սվատոպլուկ (Չեխոսլովակիա)
2-րդ մրցանակ՝ Անդրիս Արնիցյան | |
| 1978 | Գալարափող | Զդենեկ Դիվոկի (Չեխոսլովակիա) |
| Շեփոր | Վլադիմիր Ռեյլեկ (Չեխոսլովակիա)
Զդենեկ Շեդիվի (Չեխոսլովակիա) | |
| Տրոմբոն | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
2-րդ մրցանակ - Միշել Բեկե[fr] | |
| 1979 | Լարային քառյակ | Պրաժակովյան քառյակ (Չեխոսլովակիա) |
| Երգեհոն | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
2-րդ մրցանակ - Ջեյմս Քիբի[en] | |
| 1980 | Թավջութակ | Միքայել Էրիքսոն (Շվեդիա)
երրորդ մրցանակ՝ Սերգեյ Ռոլդուգին |
| 1981 | Ֆլեյտա | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել |
| Հոբոյ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել | |
| Կլառնետ | Վլաստիմիլ Մարեշ (Չեխոսլովակիա)
երրորդ մրցանակ՝ Իվան Օլենչիկ (ԽՍՀՄ) | |
| Ֆագոտ | Լյուբոս Գուչեկ (Չեխոսլովակիա) | |
| 1982 | Գալարափող | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
երրորդ մրցանակ՝ Ալեքսանդր Ռաև |
| Շեփոր | Անդրեյ Իկով (ԽՍՀՄ) | |
| Տրոմբոն | Կարլ Լենտե (ԱՄՆ) | |
| 1983 | Թավջութակ | Միխալ Կանկա (Չեխոսլովակիա) |
| 1984 | Լարային քառյակ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել |
| Երգեհոն | Ալեշ Բարտա (Չեխոսլովակիա) | |
| 1985 | Դիրիժոր | Պիեռ Միշել Դյուրան (Ֆրանսիա) |
| 1986 | արական վոկալ | Ստեֆան Մարգիտա (Չեխոսլովակիա) |
| կանացի վոկալ | 2-րդ մրցանակ — Դագմար Պետսկովա[cs] և Livia Agova[sk] | |
| ֆլեյտա | առաջին մրցանակը չի շնորհվել | |
| Հոբոյ | Լիբենա Սեկվարդտովա (Չեխոսլովակիա)
3-րդ մրցանակ՝ Ժան Լուի Կապեզալի | |
| Կլառնետ | Ֆիլիպ Կուպե (Ֆրանսիա) | |
| Ֆագոտ | Սերխիո Ազոլինի (Իտալիա) | |
| 1987 | Ջութակ | Իվան Ժենատի (Չեխոսլովակիա) |
| Գալարափող | Առաջին մրցանակ — Ջինդրիխ Պետրաշ (Չեխոսլովակիա) | |
| Շեփոր | Ուիլյամ Ֆորմեն (ԱՄՆ) | |
| Տրոմբոն | Առաջին մրցանակ — Իրժի Նովոտնի (Չեխոսլովակիա) | |
| 1988 | Դաշնամուր | Սերգեյ Տարասով (ԽՍՀՄ)
2-րդ մրցանակ՝ Սերգեյ Միլշտեյն |
| Լարային քառյակ | Վիգան քառյակ (Չեխոսլովակիա) | |
| 1989 | Թավջութակ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
երրորդ մրցանակ՝ Աննա Գաստինել |
| Երգեհոն | Մարտին Զանդեր (Գերմանիա) | |
| 1990 | Դիրիժոր | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել 2-րդ մրցանակ - Ջին Վանգ |
| 1991 | Ֆլեյտա | Անդրեա Լիբերկնեխտ (Գերմանիա) |
| Հոբոյ | Դիանա Դոգերթի (Բելգիա)
2-րդ մրցանակ՝ Ֆրանսուա Լելեու | |
| Կլառնետ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել | |
| Ֆագոտ | Յարոսլավ Կուբիտա (Չեխոսլովակիա) | |
| 1992 | Ջութակ | Նացումի Տամայ (Ճապոնիա) |
| Գալարափող | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել երրորդ մրցանակ՝ Ռադեկ Բաբորակ (Չեխոսլովակիա) | |
| Շեփոր | Յենս Լինդեման (Կանադա)
երրորդ մրցանակ - Վոլֆգանգ Բաուեր[դե] (Գերմանիա) | |
| Տրոմբոն | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել 2-րդ մրցանակ - Օլիվեր Զիֆերտ (Գերմանիա) | |
| 1993 | Դաշնամուր | Ջովաննի Բելուչի (Իտալիա) |
| 1994 | Թավջութակ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել |
| երգեհոն | Պավել Ցերնի (Չեխոսլովակիա) | |
| Կլավեսին | Ժորի Վինիկուր (Ֆրանսիա) | |
| 1995 | դրիրժոր | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել |
| երաժշտական կոմպոզիցիա | Շառլոտ Սեյթեր (Գերմանիա) | |
| 1996 | Ֆլեյտա | Տատյանա Ռուլանդ (Գերմանիա) |
| Հոբոյ | Ստեֆան Շիլի (Գերմանիա) | |
| Կլառնետ | Պաոլո Բելտրամինի (Իտալիա) | |
| Ֆագոտ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել | |
| 1997 | Շեփոր | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել |
| Գալարափող | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
2-րդ մրցանակ՝ Ալեսիո Ալեգրինի | |
| Շեփոր | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
2-րդ մրցանակ՝ Գաբոր Բոլդոկի | |
| Տրոմբոն | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
Երկրորդ մրցանակ՝ Դանիել Բրեշինսկի | |
| 1998 | Դաշնամուր | Մարտին Կասիկ (Չեխիա) |
| Լարային քառյակ | Պրոմեթևս քառյակ (Իտալիա) | |
| 1999 | Երգեհոն | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել |
| Կլավեսին | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել | |
| 2000 | Դիրիժոր | Չարլզ Օլիվիերի-Մոնրո (Կանադա) |
| Թավջութակ | Պանու Լուոստո (Ֆինլանդիա) | |
| 2001 | Ֆլեյտա | Դորա Շերես (Հունգարիա) |
| Հոբոյ | Կալև Կուլյուս (Էստոնիա) | |
| 2002 | Կլառնետ | Կատերինա Վահովա (Չեխիա) |
| Ֆագոտ | Մաթիաս Ռաց (Գերմանիա) | |
| 2003 | Ջութակ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել |
| Շեփոր | Ջուլիան Սոմերհալդեր (Շվեյցարիա) | |
| 2004 | Տրոմբոն | Առաջին մրցանակը չի շնորհվում
2-րդ մրցանակ - Դմիտրի Անդրեև |
| Դաշնամուր | Իվո Կագանեկ (Չեխիա) | |
| 2005 | Կլավեսին | Մորվարիդ Ֆարբուդ (ԱՄՆ) |
| Լարային քառյակ | Հաաս քառյակ (Չեխիա) | |
| 2006 | Թավջութակ | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել |
| Երգեհոն | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել | |
| 2007 | Դիրիժոր | Կշիշտոֆ Ուրբանսկի (Լեհաստան) |
| Գալարափող | Քրիստոֆ Էսս (Գերմանիա) | |
| 2008 | Հոբոյ | Իվան Պոդյոմով (Ռուսաստան) |
| Կլառնետ | Ֆլորան Շարբանտյե (Ֆրանսիա) | |
| 2009 | Ֆլեյտա | Դենիս Բուրյակով |
| Ֆագոտ | Վացլավ Վոնաշեկ(Չեխիա) | |
| 2010 | Ջութակ | Մարիանա
Վասիլևա (Ռուսաստան) |
| Շեփոր | Ալեքսանդր Բատի | |
| 2011 | Դաշնամուր | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել |
| Տրոմբոն | Առաջին մրցանակը չի շնորհվել
2-րդ մրցանակ՝ Նիկոլաս Մուտիեր երրորդ մրցանակ՝ Ալեքսեյ Լոբիկով | |
| 2012 | Թավջութակ | Ժյուլիեն-Լաֆերիեր
(Ֆրանսիա) |
| Կլավեսին | Ալեքսանդրա Նեպոմնյաչի (Ռուսաստան) |
Սովետական մեծ հանրագիտարանի երկրորդ հրատարակության մեջ ներառված էր «Պրահայի գարուն» հոդվածը, որը ներկայցնում էր այս երաժշտական փառատոնը, սակայն, գրաքննության նկատառումներով, հանրագիտարանի երրորդ հրատարակության մեջ, որը լույս է տեսել 1968 թվականին, խորհրդային զորքերի Չեխոսլովակիա մուտք գործելուց հետո, այս հոդվածը ներառված չէր[1]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Деркач О., Быков В. Большая советская энциклопедия Արխիվացված 2015-04-02 Wayback Machine. // «Новая газета», 29 февраля 2008.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Šedesát Pražských jar. — Svojtka & Co, 2006. — 478 str.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Официальный сайт Архивная копия от 31 января 2011 на Wayback Machine(չեխ.)(անգլերեն)(գերմ.)