Ուիլյամ Ջեննինգս Բրայան
| Ուիլյամ Ջեննինգս Բրայան | |
| |
| Կուսակցություն՝ | Դեմոկրատական կուսակցություն |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Illinois College? և Northwestern University Pritzker School of Law? |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ, փաստաբան, դիվանագետ, հրատարակիչ, խմբագիր և գրող |
| Դավանանք | քրիստոնեություն և պրեսբիտերականներ |
| Ծննդյան օր | մարտի 19, 1860[1][2] |
| Ծննդավայր | Salem, Իլինոյս, ԱՄՆ |
| Վախճանի օր | հուլիսի 26, 1925[3][4][1][…] (65 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Dayton, Թենեսի, ԱՄՆ |
| Թաղված | Արլինգտոնի ազգային գերեզմանատուն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} ԱՄՆ
|
| Հայր | Silas Bryan? |
| Մայր | Mariah Jennings Bryan?[5] |
| Ամուսին | Mary Baird Bryan? |
| Զավակներ | Ruth Bryan Owen?, William Jennings Bryan Jr.? և Grace Bryan Hargreaves? |
| Ինքնագիր | 
|
| Պարգևներ | |
Ուիլյամ Ջեննինգս Բրայան (անգլ.՝ William Jennings Bryan; մարտի 19, 1860[1][2], Salem, Իլինոյս, ԱՄՆ - հուլիսի 26, 1925[3][4][1][…], Dayton, Թենեսի, ԱՄՆ), ամերիկացի քաղաքական և պետական գործիչ, Դեմոկրատական կուսակցության պոպուլիստական թևի ներկայացուցիչ։ Երեք անգամ (1896, 1900, 1908) առաջադրվել է Միացյալ Նահանգների նախագահի պաշտոնի համար, երեք անգամ էլ պարտվել է Հանրապետական կուսակցության ներկայացուցիչներին՝ Ուիլյամ Մաք-Քինլիին (երկու անգամ) և Ուիլյամ Հովարդ Տաֆտին։
Նեբրասկայի նահանգապետ Չ. Բրայանի ավագ եղբայրն է։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է հարավային Իլինոյսի Սեյլեմ քաղաքում, փաստաբան և քաղաքական գործիչ Սիլաս Բրայնանի և Մերի Էնն Բրայանի ընտանիքում։ 1866 թվականին ընտանիքը տեղափոխվել է Սալեմից հյուսիս գտնվող 520 ակր (2,1 քառակուսի կիլոմետր) ֆերմա, որտեղ Ուիլյամ Բրայանն անցկացրել է իր մանկությունը։ Ուիլյամի ծնողները խորապես կրոնավոր էին. նրա հայրը պատկանում էր բապտիստին, իսկ մայրը՝ մեթոդիստական եկեղեցուն։
Ուիլյամ Բրայանը մինչև 10 տարեկանը սովորել է տանը։ 1874 թվականին նրան ուղարկել են Ջեքսոնվիլլի Whipple Academy։ Դպրոցը թողնելուց հետո նա ընդունվել է Իլինոյսի քոլեջ, որտեղ սովորել է դասականներ և ավարտել է քոլեջը, որպես լավագույն ուսանող, 1881 թվականին։ Ուսման ընթացքում նա եղել է Սիգմա Պի գրական ընկերության անդամ։ Քոլեջն ավարտելուց հետո մեկնել է Չիկագո՝ իրավաբանություն սովորելու։ 1884 թվականին նա ամուսնացել է Մեյ Բյորիդի հետ։
1883-1887 թվականներին Բրայանը փաստաբանությամբ է զբաղվել Ջեքսոնվիլում, այնուհետև տեղափոխվել է Նեբրասկա նահանգի Լինքոլն նոր քաղաք։ 1890 թվականին Բրայանն ընտրվել է ԱՄՆ Կոնգրեսի անդամ Դեմոկրատական կուսակցությունում։
Նախագահական ընտրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1896 թվականին Բրայանը առաջադրվել է Միացյալ Նահանգների նախագահի պաշտոնում։ Այս ժամանակ նա ընդամենը 36 տարեկան էր և պատմության մեջ ամենաերիտասարդ նախագահի թեկնածուն էր։ Նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ Բրայանը հակադրվեց ոսկու ստանդարտին, բիմետալիզմի և արծաթե փողի համատարած օգտագործման համար, որն ապահովեց նրա ժողովրդականությունը ֆերմերների, մանր և միջին բուրժուազիայի շրջանում։ Բացի Դեմոկրատական կուսակցությունից, նրան աջակցում էին Պոպուլիստական կուսակցությունը և Արծաթե հանրապետական կուսակցությունը (արծաթի փողերի կողմնակիցների խմբակցություն, որը անջատվեց ՀՀԿ-ից)։ Այնուամենայնիվ, Բրայանը ընտրություններում պարտվեց հանրապետական Ուիլյամ Մաք-Քինլիին 176 և 271 ընտրողների ձայների հարաբերակցությամբ։
Բրայանը աջակցում էր Իսպանիայի դեմ պատերազմին, սակայն դրա ավարտից հետո նա դեմ էր Ֆիլիպինների բռնակցմանը։
1900 և 1908 թվականներին Բրայանը կրկին առաջադրվել է Միացյալ Նահանգների նախագահի պաշտոնում, որը նույնպես հաջողությամբ չի ավարտվել։ Որպես լավ հռետոր, Բրայանը ընտրությունների ժամանակ երկար ճանապարհորդություններ է կատարել Ամերիկայում՝ շաբաթներ շարունակ ամեն օր մի քանի ժամ խոսելով ժողովրդի առջև։ Բրայանն իր կյանքի ընթացքում հազարավոր ելույթներ է ունեցել։
Պետական քարտուղար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1913 թվականին, երբ Բրայանի աջակցությամբ նախագահ ընտրվեց դեմոկրատ Վուդրո Վիլսոնը, Բրայանը Վիլսոնի կողմից նշանակվեց ԱՄՆ պետքարտուղարի պաշտոնում։ Ռուսաստանի դեսպան Յու. Պ. Բախմետևը չգնահատեց Բրայանի դիվանագիտական հմտությունները.
«Պարոն Բրայանի առաջին քայլերը չարդարացրին այն լավատեսների հույսերը, ովքեր պատկերացնում էին, որ նա անմիջապես կհասկանա իր դիրքի պատասխանատվությունն ու արժանապատվությունը, կզսպի իր լայն բնավորությունը և կզսպի իր չափազանց անկեղծ լեզուն, բայց «միայն գերեզմանը կարող է ուղղել կուզը», և նա մնաց այն անսանձ դեմագոգը, որը միշտ եղել է։ Իրեն բոլորովին անծանոթ դեպքերի ուսումնասիրությամբ զբաղվելու փոխարեն՝ Պետդեպարտամենտին միանալուց 10 օր անց նա մեկնեց Նեբրասկա իր տուն՝ նշելու իր ծննդյան տարեդարձը անթիվ ելույթներով՝ ինչպես միշտ, հեղեղված ամենաբուռն լիբերալիզմով։ Հատկապես Չիկագոյում, Սուրբ Պատրիկի օրը, նա չկարողացավ դիմադրել, և ոգեշնչված կանաչ դրոշներով և իռլանդական երգերով ու «շարականներով», նա առաջվա պես շարունակեց գովաբանել ճնշվածներին և ջարդել բռնակալներին. հիանալով «իռլանդական» ինքնակառավարման կողմնակիցների հաջողություններով՝ նա հայտարարեց, որ 2 տարի հետո ամբողջ աշխարհում իռլանդացիները տոնելու են ազատությունը… Ես անձամբ, ինչպես մենք բոլորս, ընդամենը երկու առիթ ունեցա Սպիտակ տանը պաշտոնական ընդունելությունների ժամանակ այս իրարանցման հեղինակի հետ մի քանի բառ փոխանակելու, և նա, և նա ինձ տպավորեց, որպես միանգամայն տիպիկ բնակտոր, առանց եվրոպական բարքերի հավակնությունների, ով իր արտաքին տեսքով և հասցեականորեն պահպանել է ամերիկյան հին քաղաքական գործիչների բնութագրերը, որոնք արդեն սկսել են անհետանալ, լինելով 20 տարի իր կուսակցության անհաջող, բայց ակտիվ և ազդեցիկ ղեկավարը, նրա համար դժվար կլինի հեռանալ մշտական պայքարից. հանգիստ աշխատանք ամենախաղաղ և ներքին գործերի նախարարությունում, և նրա համախոհներն ու հետևորդները հազիվ թե թույլ տան, որ նա մարտական դրոշը փոխանցի մեկ ուրիշին և 4 տարի նվիրի այն գործերին, որոնք նրանք լիովին անտեսում են։ Վերջին չարաճճիությունն ապացուցեց, որ նա չի կարող հետ մնալ ամբոխից և թոշակի անցնել իր աշխատասենյակում»[6]։
Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրեին Բրայանն առաջ քաշեց միջազգային հակամարտությունները արբիտրաժի միջոցով լուծելու ծրագիր։ Բրայանը 28 համաձայնագիր է կնքել տարբեր երկրների հետ, որոնց համաձայն՝ այս երկրի և ԱՄՆ-ի միջև կոնֆլիկտի դեպքում հակամարտությունը պետք է լուծվեր արբիտրաժի միջոցով։ Բրայանի «պացիֆիզմը» բախվեց ԱՄՆ-ի հակագերմանական դիրքորոշմանը և 1915 թվականին հանգեցրեց նրա հրաժարականին։
Բրայանն աջակցել է արգելքի ներդրմանը։ Բրայանի գործունեության մեկ այլ ոլորտ էր էվոլյուցիայի տեսության դասավանդմանը հակադրվելը։ Բրայանը հանդես է եկել որպես մեղադրող Կապկի դատավարության ժամանակ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 2,0 2,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Брайан Уильям Дженнингс // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Geni(բազմ․) — 2006.
- ↑ Բախմետևի զեկույցը արտաքին գործերի նախարարությանը պետքարտուղար Ու․ Բրայանի առաջին քայլերի վերաբերյալ։ Հավաքածու Ռուսաստան և ԱՄՆ. Դիվանագիտական հարաբերություններ 1900-1917 թթ. ՄՖ «Ժողովրդավարություն»
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Վ․ Վ. Վոդովոզով (1890–1907). «Ուիլյամ Ջեննինգս Բրայան». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուիլյամ Ջեննինգս Բրայան» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
