Մասնակից:Մարիկ/Ավազարկղ2
Տելեպորտացիա (հին հունական τῆλε «հեռու» + լատ. Portare «տանել») առարկայի (շարժման) կոորդինատների հիպոթետիկ փոփոխություն է, որի ընթացքում օբյեկտի հետագիծը հնարավոր չէ նկարագրել ժամանակի մաթեմատիկական անընդհատ ֆունկցիայի միջոցով:Քվանտային տելեպորտացիան ուսումնասիրվել է, բայց նկարագրվել են նաև տելեպորտացիայի մի քանի այլ տեսակներ (անցքային տելեպորտացիա): Տերմինը ներմուծվել է 1931 թվականին ամերիկացի գրող Չարլզ Ֆորտի կողմից[1][2]:
Տերմինի օգտագործումը ակադեմիական տեսություններում և հրապարակումներում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ակադեմիական հրապարակումներում «տելեպորտացիա» տերմինն առավել հաճախ օգտագործվում է ելակետային օբյեկտի հատկությունների պատճենահանման համատեքստում: Այս ավանդույթը գալիս է վաղ գիտական ֆանտաստիկայից (տե՛ս «Տրանսպորտային ճառագայթ»), որով հեռատրանսպորտային գործողությունը ներկայացնելու միակ գիտական միջոցն էր:
Քվանտային տելեպորտացիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քվանտային տելեպորտացիան նեղ ակադեմիական իմաստով «տելեպորտացիա» տերմինի օգտագործման վառ օրինակ է։ Այստեղ օբյեկտներն չեն տեղափոխվում, ինչի պատճառով տերմինի օգտագործման իմաստը կարող է մոլորության մեջ գցել անպատրաստ մարդուն։Եթե ըստ էության վերլուծենք քվանտային հեռահաղորդակցության փորձը, ապա դրանում միայն A մասնիկի հատկությունները (օրինակ ՝ սպինային արժեքը) տեղափոխվում են ճիշտ նույն B մասնիկին, որը գտնվում է որոշակի հեռավորության վրա:
Տերմինի օգտագործումը ֆանտաստիկ գրականության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆանտաստիկ գրականության մեջ օգտագործվում են հետևյալ տերմինները[1] [2]՝
- Պորտալներ-հաճախ օգտագործվում են ֆանտազիայներում,ֆանտեզի խաղերում և ֆիլմերում, որպես տեղանքով արագ շարժվող տարրերից մեկը: Կարող են լինել ինչպես բնական, այնպես էլ արհեստականորեն ստեղծված։
- Պարանորմալ ազդեցություն մագիայի միջոցով (կամ պարանորմալ ունակությունների):
- Տրանսպորտային ճառագայթ օբյեկտի տելեպորտացիայի միջոց է, երբ դրա սկանավորումը կատարվում է ընդհուպ մինչև ատոմների դիրքը, ապա բնօրինակը ապանյութականացվում է (կամ այն ապանյութականացվում է սկանավորման ժամանակ[3]), իսկ տեղեկատվությունը ուղարկվում է էլեկտրամագնիսական փոխանցումներով (կամ որևէ այլ, հիպոթետիկ կամ հորինված) մեքենայի մեջ, որը կրկին հավաքում — նյութականացնում է ' ժամանման վայրում: 1958 թվականին լույս տեսած «ճանճ» ֆիլմը ցույց է տալիս, թե ինչ կարող է տեղի ունենալ, եթե այդ տիպի տելեպորտացիայի գործընթացը սխալ ընթանա։
Տրանսպորտային ճառագայթի քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չնայած այն հանգամանքին, որ նման տեխնոլոգիան, սկզբունքորեն, միանգամայն հնարավոր է, այն չի փոխանցում բնօրինակը, և ստեղծում է դրա պատճենը(երը) հաղորդման տեղում և չնայած այն հանգամանքին, որ ատոմները (կամ իոնները) ամենուր նույնական են միմյանց[3]: Գիտական (նյութապաշտական) տեսակետի համաձայն, գիտակցությունը անբաժանելի է մարմնից և հանդիսանում է դրանում առկա դինամիկ ատոմային փոխազդեցությունների արդյունք: Այս նկատառումները, առաջին հայացքից, ճանապարհ են բացում անհատականության տեխնիկական «փոխանցման» համար, բայց կան զգալի թվով հնարավոր խնդիրներ և պարադոքսներ (պատճենների և բնագրի ինքնություն, օրինակի և բնագրի «շարունակականություն», հանկարծակի մահվան դեպքում «կրկնօրինակների» կամ «պահուստների» ստեղծում և այլն), որոնք մանրամասն քննարկվել են Ստանիսլավ Լեմի կողմից «Տեխնոլոգիայի հիմքերը»-ում[3]: Նույնիսկ եթե բնօրինակը աստիճանաբար ոչնչացվում է ընթերցման ժամանակ, այն ճշգրտորեն ոչնչացվում է, քանի որ ոչնչացվում է ուղեղի դինամիկ կառուցվածքը (քիմիական ռեակցիաների դինամիկան), այսինքն ՝ կյանքը[3]: Բացի այդ, ըստ կլոնավորման արգելքի քվանտային թեորեմի, անհնար է ստեղծել քվանտային կամայական անհայտ վիճակի իդեալական պատճենը (այս դեպքում ՝ կենդանի ուղեղի ատոմների և իոնների վիճակների հանրագումար), հետևաբար, եթե հաշվի առնենք գիտակցության քվանտային բնույթի մարգինալ վարկածը, ապա, հավանաբար, անհնար է ստեղցել գիտակցություն կրկրօրինակը:Չնայած, եթե քվանտային գործընթացները շատ էական չեն գիտակցության համար, ապա ոչ ճշգրիտ պատճենումը կբավականացնի, ինչպես նաև,բոլորովին էական չլինելու դեպքում: Կան նաև պարադոքսներ, որոնք գործնականում լուծելի չեն «ճառագայթի երկայնքով հեռահաղորդակցությանը» մոտ տարածքներում՝«դարձելի մահ» (օրինակ, ուղեղը պահպանելիս ՝ օգտագործելով կրիոնիկայի մեթոդներ, բայց դեռ հայտնի չէ, թե դրանից հետո հնարավոր է արդյոք վերակենդանացումը) և ընթերցման արդյունքում ոչնչացված բնագրի կյանքի շարունակականությունը, բայց հետո վերականգնվել է նույնիսկ ֆիզիկապես պահպանված (հատուկ տարայի մեջ) ատոմներից, որոնք նախկինում կազմում էին այն[3]: Արդյունքում, Լեմը, այնուամենայնիվ, եզրակացնում է, որ «գոյության շարունակությունը որոշվում է ոչ թե անալոգային տեղեկատվության քանակով, այլ գենի նույնականությամբ (այսինքն ՝ գենեսի միասնությամբ), ուղեղի դինամիկ կառուցվածքի նույնիսկ մարդու կյանքում էական փոփոխությունների ընթացքում»[3]: Չտարբերվող պատճենի իսկության վերաբերյալ հարցերն անիմաստ են տեղափոխվող անշունչ առարկայի սեփականության համատեքստում, քանի որ չտարբերվող կրկնօրինակը համարժեք փոխարինող է:Դրանք գիտական համատեքստում նույնպես իմաստ չունեն: Կլոնավորման քվանտային արգելքը կարող է շրջանցվել այն պատճառով, որ պատճենը ստեղծելու պահին նույնական վիճակում գտնվող բնօրինակ մասնիկը այլևս գոյություն չունի: Կենդանի օրգանիզմների շարժման հետ մեկտեղ, այս նույն հարցերը դառնում են կարևոր էթիկական և փիլիսոփայական խնդիրներ:
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Телепортация: прыжок в невозможное / Дэвид Дарлинг. — Москва: Эксмо, 2008. — 300 с. — (Открытия, которые потрясли мир). — 3100 экз.
- Митио Каку. Телепортация // Физика невозможного = Physics of the Impossible. — М.: «Альпина Нон-фикшн», 2009. — С. 90. — 456 с. — ISBN 978-5-91671-024-3
- Роджер Пенроуз. Новый ум короля = The Emperor’s New Mind. — М.: УРСС, 2005. — С. 49. — ISBN 5-354-00993-6
- М. Попов. «Одна нога здесь… (Телепортация)». — «Мир Фантастики», № 37; сентябрь 2006
- Сандерсон А. Телепортация королевы термитов со своим потомством — Termite queen’s teleportation (PDF)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 "Mostly in this book I shall specialize upon indications that there exists a transportory force that I shall call Teleportation."in Fort. C. Lo! at Sacred Texts.com), retrieved 4 January 2009)
- ↑ 2,0 2,1 «less well-known is the fact that Charles Fort coined the word in 1931» in Rickard, B. and Michell, J. Unexplained Phenomena: a Rough Guide special (Rough Guides, 2000 (ISBN 1-85828-589-5), p.3)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Станислав Лем. Сумма технологии. Глава 6. Фантомология. (g) Личность и информация.