Մաթեմատիկական գլուխկոտրուկ
Մաթեմատիկական գլուխկոտրուկ, խաղային տարրերով զվարճալի մաթեմատիկական խնդիր (հնարավոր գործողությունների կանոններով, երբեմն նաև սյուժեով), որի լուծման համար պահանջվում է ավելի շատ սրամտություն, քան մաթեմատիկական պատրաստվածությունը կամ հատուկ գիտելիքներ։
Հայտնի գլուխկոտրուկներից շատերն ունեն որոշ չափով մաթեմատիկական բովանդակություն, օրինակ՝ պենտամինոյի հայտնի խաղում էական են ձևերը և ֆիգուրների դիրքերը, իսկ սուդոկոյում՝ գրաֆների հատկությունները։ Քոնվեյի «Կյանք» գլուխկոտրուկը և ֆրակտալների կառուցման խնդիրը նույնպես կարելի է դիտարկել որպես մաթեմատիկական գլուխկոտրուկներ, սակայն խաղացողը նրանց հետ առնչվում է միայն նախնական ձևերը նշելով, իսկ նախնական պայմանները հաստատելուց հետո գլուխկոտրուկի կանոնները որոշում են բոլոր հետագա փոփոխություններն ու տեղաշարժերը։
Շատ գլուխկոտրուկներ հայտնի են դարձել Մարտին Գարդների կողմից Scientific American ամսագրի «Mathematical games» (հայերեն՝ «Մաթեմատիկական խաղեր») սյունակում քննարկվելու շնորհիվ։ Ուսանողների մոտ մաթեմատիկական խնդիրների լուծման տեխնիկայի նկատմամբ հետաքրքրություն առաջացնելու համար երբեմն կիրառվում են մաթեմատիկական գլուխկոտրուկները[1]։
Որոշ մաթեմատիկական գլուխկոտրուկներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թվեր, թվաբանություն և հանրահաշիվ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Թվային խաչբառ
- Դայսոնի թվեր
- Չորս քառյակ
- Քեն-քեն
- Թվային ռեբուսներ
- Բաժանման գլուխկոտրուկներ
- Քսանչորս
- Թվերի ներկայացման խաղը պահանջում է թվանշանների հետ գործողություն կատարելով գտնել առավելագույն թիվը, որը կարելի է ստանալ տվյալ թվերից։
- Պարբերական և մակաբույծ թվեր (Parasitic number), ինչպիսին է, օրինակ, 142 857[2]
Կոմբինատորիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Խաղ 15[3]
- Կակուրո
- Ռուբիկի խորանարդ և հաջորդական քայլերով այլ մեխանիկական գլուխկոտրուկներ
- Սուդոկու
- Հանոյի աշտարակ[4]
- Գայլը, այծը և կաղամբը
- Կամուրջներ
Տրամաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հավանականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խճանկար, փաթեթավորում և տարանջատում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բեդլամի խորանարդ[7]
- Քոնուեյի հանելուկ
- Փաթեթավորման առաջադրանք[8]
- Պենտամինո[9]
- Սլոտոբեր-Գրատոսմաների գլուխկոտրուկ
- Սոմա խորանարդներ[10]
- Ստանալ T տառը
- Թանգրամ[11]
- Ֆլեքսագոն[12]
- Պոլիմինո[13]
- Քառակուսու բաժանում քառակուսիների[14]
Սեղանի խաղեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Քոնուեյի կյանքի խաղ[15]
- «Աղավաղված» շախմատի տախտակի խաղեր[16]
- Սոլիտեր[17]
- Սուդոկու
- Հեքս մաթեմատիկական խաղ[18]
Խաղեր երկու անձով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շախմատի խնդիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տոպոլոգիա, հանգույցների և գրաֆների տեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հանգույցների տեսության և տոպոլոգիայի բնագավառում ոչ ակնհայտ եզրակացությունները մաթեմատիկայում հաճախ դառնում են զվարճալի[22]։
- Քյոնիգսբերգի յոթ կամուրջները
- Ջուր, գազ և էլեկտրականություն
- Չինական պատ (հանելուկ)
- Սածիլներ և Բրյուսելական կաղամբը[23]
Մեխանիկական հանելուկներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Kulkarni, D. Enjoying Math: Learning Problem Solving With KenKen Puzzles Արխիվացված 2013-08-01 Wayback Machine, книга, посвященная головоломкам KenKen.
- ↑ Гарднер 2009, Глава 10. Циклические числа, стр. 111—121
- ↑ Гарднер 2009, Глава 33. Игра в 15 и другие головоломки, стр. 401
- ↑ Гарднер 1999, Глава 6. «Икосаэдрическая игра» и «Ханойская башня», стр. 53
- ↑ Не игра!
- ↑ Гарднер 1999, Глава 5. Парадоксы теории вероятности, стр. 50
- ↑ Гарднер 2009, Глава 11. Геометрические задачи на разрезание фигур.
- ↑ Гарднер 1999, Глава 40. Упаковка шаров, стр. 66
- ↑ Гарднер 1974, Глава 7. Пентамино и полимино: пять игр и серия задач, стр. 95
- ↑ Гарднер 1999, Глава 21. Кубики сома, стр. 176
- ↑ Гарднер 1999, Глава 33. Механические головоломки, стр. 295
- ↑ Гарднер 1999, Глава 1. Гексафлексагоны, стр. 10; Глава 17. Тетрафлексагоны, стр. 146
- ↑ Гарднер 1999, Глава 13. Полимино, стр. 100
- ↑ Гарднер 1999, Глава 32. Квадрирование квадрата, стр. 275
- ↑ Гарднер 2009, Глава 38. Игра «Жизнь», стр. 458; Гарднер 1988, Главы 20—22. Игра «Жизнь», стр. 287
- ↑ Гарднер 2010, Глава 11. Покрытие «изуродованных» шахматных досок с помощью L-тримино, стр. 191
- ↑ Гарднер 2009, Глава 16. Игра в солитёр, стр. 193
- ↑ Гарднер 1999, Глава 8. Игра в Гекс, стр. 66
- ↑ Гарднер 1999, Глава 14. Ним и Так-Тикс, стр. 119
- ↑ Гарднер 2009, Глава 21. Восемь ферзей и другие занимательные задачи на шахматной доске, стр. 263
- ↑ Гарднер 2009, Глава 35. Плоские графы, стр. 433—435
- ↑ Гарднер 1999, Глава 22. Занимательная топология
- ↑ Гарднер 1974, Глава 23. Топологические игры «Рассада» и «Брюссельская капуста», стр. 281
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Мартин Гарднер Математические головоломки и развлечения. — Москва: «Мир», 1999. — ISBN 5-03-003340-8
- Мартин Гарднер Лучшие математические игры и головоломки. — Москва: АСТ,Астрель, 2009. — ISBN 978-5-17-058244-0 («Издательство АСТ»),978-5-271-23247-3 («Издательство Астрель»)
- Мартин Гарднер Математические новеллы. — Москва: «Мир», 1974.
- Мартин Гарднер Путешествие во времени. — Москва: «Мир», 1990.
- Мартин Гарднер Когда ты была рыбкой, головастиком — я…. — Москва: КоЛибри, 2010. — ISBN 978-5-389-00971-4
- Мартин Гарднер Крестики-нолики. — Москва: «Мир», 1988. — ISBN 5-03-001234-6