Scientific American
| Scientific American անգլ.՝ Scientific American[1] | |
|---|---|
 | |
 | |
| Տեսակ | գիտական հանդես և popular science magazine? |
| Հապավում | Sci. Amer. |
| Լեզու | ամերիկյան անգլերեն |
| Հիմնադրվել է | օգոստոսի 28, 1845 |
| Հիմնադիր | Rufus Porter? |
| Հրատարակիչ | Nature Publishing Group |
| Հրատարակման վայր | Նյու Յորք |
| Գրասենյակ | Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ |
| ISSN | 0036-8733 և 1946-7087 |
| Կայք | scientificamerican.com(անգլ.) |
 Scientific American Վիքիպահեստում | |
Scientific American, ամերիկյան գիտահանրամատչելի ամսագիր, որը հրատարակվում է 1845 թվականի օգոստոսի 28-ից՝ դառնալով այն ԱՄՆ ամենահին ամսագիրը, որը մինչ այսօր տպագրվում է։ Ամսագրի հոդվածներում խոսվում է նոր և նորարարական հետազոտությունների մասին՝ հասանելի և՛ մասնագետների, և՛ աշխարհիկ մարդկանց համար։
«Scientific American»-ը (հաճախ կրճատվում է որպես «SciAm») Ամերիկայում ամսական վաճառում է մոտավորապես 100,000 օրինակ և ևս 100,000 օրինակով վաճառվում է ամբողջ աշխարհում (ներառյալ բաժանորդագրության վաճառքը)։ Այս հարգված ամսագիրը չի կենտրոնանում կարճ գիտական ակնարկների վրա և, ավելի շուտ, իրեն ներկայացնում է որպես ֆորում, որտեղ գիտական մտքերը կիսում են իրենց հայտնագործությունները և տեսությունները լայն հանրության հետ։ Սկզբում թիրախային լսարանը գիտության տարբեր ոլորտներում աշխատող գիտնականներն էին, սակայն այժմ հիմնականում գիտական խնդիրներով հետաքրքրված լավ կրթված մարդիկ են։
1983 թվականից մինչև 1993 թվականը լույս է տեսել «Գիտության աշխարհում» վերնագրով ռուսական հրատարակությունը, վերսկսվել է 2003 թվականից։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամսագիրը ստեղծվել է Ռուֆուս Փորթերի ջանքերով՝ որպես մեկ էջանոց թերթ, և իր գոյության վաղ շրջանում նյութի մեծ մասը վերցվել է ԱՄՆ արտոնագրային գրասենյակի հաշվետվություններից։ Ամսագիրը անդրադարձել է մեծ թվով թեմաների, այդ թվում՝ այնպիսի հրատապ թեմաների, ինչպիսիք են հավերժական շարժիչը, 1848 թվականին Աբրահամ Լինքոլնի օդաչուական նավի և մեքենաներում օգտագործվող կարդանային փոխանցման մասին։ 19-րդ դարի ամսագրի ցանկացած հրատարակություն զարմանալի պատկերացում է ունեցել ժամանակի արդյունաբերական հեղափոխության առաջընթացի վերաբերյալ։ Ամսագրի ընթացիկ համարներում կա «Այս ամսաթիվը պատմության մեջ» խորագիրը, որը տպագրում է 50, 100 և նույնիսկ 150-ամյա հոդվածներ։ Հաճախ այդ հին հոդվածները նկարագրում են իրական հայտնագործությունները, որոնք փոխել են աշխարհը հումորային, ոչ գիտական ձևով։
1846 թվականին Փորթերը ամսագիրը վաճառեց Ալֆրեդ Էլի Բիչին և Օրսոն Դեսայքս Մունին, և մինչև 1948 թվականը այն պատկանել է «Munn & Company»-ին։ Երկրորդ Օրսոն Դեսայքս Մունի՝ առաջինի ծոռի ղեկավարությամբ ամսագիրը դարձել է «բանվոր» ամսագրի նման մի բան, որն իր ոճով նման է եղել 20-րդ դարի «Popular Science» ամսագրին։ Դրանից հետո ամսագիրը Մունից գնվել է հրատարակիչ Ժերարդ Պիլի, խմբագիր Դենիս Ֆլանագանի[2], և գլխավոր մենեջեր Դոնալդ Միլլեր կրտսերի կողմից[3], որոնք էլ ստեղծել են «Scientific American»-ի այն ոճը, որը կարելի է տեսնել ամսագրի ընթացիկ թողարկումներում։ Միլլերը գործից ազատվել է 1979 թվականին, իսկ Ֆլանագանը՝ 1984 թվականին, երբ Ժերարդ Փիլի որդին՝ Ջոնաթանը, դարձել է ամսագրի նախագահ և գլխավոր խմբագիր։ Այդ ժամանակ ամսագրի տպաքանակն աճել էր 15 անգամ՝ 1948 թվականի համեմատ։ 1986 թվականին ամսագիրը կրկին վաճառվել է այս անգամ գերմանական «Holtzbrinck» հրատարակչական ընկերությանը, որը մինչ այժմ պատկանում է ամսագրին։ Դոնալդ Միլլերը մահացել է 1998 թվականի դեկտեմբերին, Ժերար Պիլը՝ 2004 թվականի սեպտեմբերին, իսկ Դենիս Ֆլանագանը մահացել է 2005 թվականի հունվարին։
Առաջին թողարկում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամսագիրն ի սկզբանե իրեն դիրքավորել է որպես «արդյունաբերության և ձեռներեցության ջատագով» և որպես «մեխանիկայի և այլ բարելավումների ամսագիր»։ Ամսագրի առաջին համարի շապիկին փորագրված է «կատարելագործված երկաթուղային մեքենաներ» (Improved Rail-Road Cars) վերնագիրը։ Հրատարակիչները այսպես են մեկնաբանել առաջին թողարկումները․
«Scientific American»-ը հրատարակվում է Ռուֆուս Փորթերի կողմից ամեն հինգշաբթի առավոտյան՝ No. 11 Spruce Street, New York, No. 16 State Street, Boston, and No. 2l Arcade Philadelphia, (գլխամասային գրասենյակը գտնվում է Նյու Յորքում)։ Յուրաքանչյուր սենյակ պարունակում է երկու հինգ տպում, մեծ մասը գերազանց որակի, և պատկերազարդ նոր գյուտեր, գիտական օրենքները, և հետաքրքիր աշխատանքներ։ Նաև գրվել է հետաքրքիր նորությունների և իրադարձությունների մասին, գիտական ակնարկներ և այլ գյուտերի վերաբերյալ։ Նկարագրվել են ամերիկյան և արտասահմանյան գյուտերն ու բարելավումներ, կատալոգներ գյուտերի արտոնագրով․ գիտական էսսեներ։ Գիտությունների պատկերազարդ հիմունքներ՝ մեխանիկա, քիմիա և ճարտարապետություն։ Մեծ ուշադրություն է դարձվել նաև արվեստի տարբեր ձևերին և կիրառական մասնագիտություններին, հետաքրքիր փիլիսոփայական փորձերին, երաժշտության և պոեզիայի տարբեր դրսևորումներին։ Հրատարակությունը ստեղծվել է հատուկ մեխանիկների և արտադրողների համար, և նախատեսված է եղել միայն ամերիկացի ընթերցողների համար, համապատասխանաբար, հիմնական ուշադրությունը հատկացվել է հենց նրանց խնդիրներին։ Այնուամենայնիվ, ամսագիրը հայտնի է եղել նաև ֆերմերների շրջանում, քանի որ այնտեղից նրանք կարող էին տեղեկանալ գյուղատնտեսական նշանակության տարբեր հարմարանքների մասին։ Երիտասարդների և երեխաների շրջանում ամսագիրը նույնպես շատ տարածված է եղել, քանի որ այն ավելի շատ գիտելիքներ է տվել, քան հինգ անգամ դպրոց հաճախելը։ «Scientific American»-ի գնման մեկ այլ կարևոր կետ եղել է ցածր գինը։ Մեկ տարվա բաժանորդագրությունն արժեր 2 դոլար, սկզբում՝ 1 դոլար, իսկ մնացածը՝ 6 ամսվա ընթացքում։ 4 դոլարով կարելի էր գնել հինգ օրինակի բաժանորդագրություն 6 ամսով։ Յուրաքանչյուր ոք, որը բերել է երկու կամ ավելի բաժանորդ, յուրաքանչյուրի համար ստացել է 25 ցենտ։
Այլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1900-ական թվականների սկզբին «Scientific American»-ը հրատարակել է հանրագիտարան, որը կոչվել է «The Americana»:
- Հետևյալ բաժինները մեծ հաջողություն են վայելում։
- Մարտին Գարդների մաթեմատիկական խաղերի սյունակ։
- Սկսնակ գիտնական։
- «Scientific American»-ը թողարկում է հեռուստատեսային ծրագիր ՊԲՍ ալիքով, որը կոչվում է «Scientific American-ի սահմանները»։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ The ISSN portal — Paris: ISSN International Centre, 2005. — ISSN 0036-8733
- ↑ Santora, Marc (2005 թ․ հունվարի 17). «Dennis Flanagan, 85, Editor of Scientific American for 37 Years». New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 1-ին. «Dennis Flanagan, who as editor of Scientific American magazine helped foster science writing for the general reader, died at his home in Manhattan on Friday. He was 85. The cause of death was prostate cancer, according to his wife, Barbara Williams Flanagan. Mr. Flanagan, who worked at Scientific American for more than three decades beginning in 1947, teamed editors directly with working scientists, publishing pieces by leading figures like Albert Einstein, Linus Pauling and J. Robert Oppenheimer.»
- ↑ «Donald H. Miller». New York Times. 1998 թ․ դեկտեմբերի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. «Miller-Donald H., Jr. Vice President and General Manager of the magazine Scientific American for 32 years until his retirement in 1979. Died on December 22, at home in Chappaqua, NY. He was 84. Survived by his wife of 50 years, Claire; children Linda Itkin, Geoff Kaufman, Sheila Miller Bernson, Bruce Miller, Meredith Davis, and Donald H. Miller, M.D; nine grandchildren and one greatgrandchild; and brother Douglas H. Miller. Memorial service will be held on Saturday, January 30, at 2 PM at the Unitarian Universalist Fellowship of Northern Westchester in Mount Kisco, NY. In lieu of flowers, contributions may be made to Hospice Care in Westchester, 100 So. Bedford Road, Mount Kisco, NY 10549.»