Երկրորդ սեռ

Երկրորդ սեռ; ֆր.՝ Le Deuxième Sexe
Հեղինակ	Սիմոնա դը Բովուար
Տեսակ	գրավոր աշխատություն
Ժանր	էսսե
Թեմա	Ֆեմինիզմ
Մասն է	Դարի 100 գրքերն ըստ Լը Մոնդ օրաթերթի և Ցանկ արգելված գրքերի
Բնօրինակ լեզու	ֆրանսերեն
Էջեր	1072 է.
Երկիր	Ֆրանսիա
Հրատարակման վայր	Ֆրանսիա
Հրատարակիչ	Գալլիմար
Հրատարակման տարեթիվ	1949
	Le Deuxième Sexe Վիքիպահեստում

Երկրորդ սեռ (ֆր.՝ Le Deuxième Sexe), ֆրանսիացի էքզիստենցիալիստ Սիմոնա դը Բովուարի գիքը՝ գրված 1949 թվականին, որտեղ հեղինակը քննարկում է համաշխարհային ամբողջ պատմության ընթացքում կանանց նկատմամբ վերաբերմունքը։ Բովուարը հետազոտել և գրել է 14 ամսվա ընթացքում, երբ 38 տարեկան էր^[1]^[2]։ Նա այն հրատարակում է 2 հատորներով՝ «Փաստեր և առասպելներ» և «Կյանքի փորձառնություն» (Les faits et les mythes և L'expérience vécue)։ Գրքի որոշ գլուխներ առաջին անգամ հայտնվել են Les Temps modernes-ում^[3]^[4]։ Բովուարի ամենահայտնի գրքերից մեկը՝ Երկրորդ սեռը հաճախ դիտարկվում է որպես ֆեմինիստական փիլիսոփայության հիմնական աշխատանք և ֆեմինիզմի երկրորդ ալիքի սկզբնակետ^[1]։

Համառոտ շարադրանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլուխ առաջին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բովուարը հարցնում է․- «ո՞վ է կինը»^[5]։ Նա պնդում է, որ տղամարդը անհոգությամբ է խորհում, մինչ կանայք «այլ» կերպ են մտածում․ «այսպիսով, արական սեռի մարդիկ սահմանում են կանանց ըստ իրենց նկատմամբ վերաբերմունքի»։ Նա նկարագրում է տարբեր արարածների (ձուկ, միջատներ, կաթնասուններ) ձվաբջջից դեպի սերմնահեղուկ հարաբերությունները, որը հանգեցնում է մարդկային գոյությանը։ Նա նկարագրել է բազմացման տեսանկյունից կանանց ստորադասումը՝ համեմատելով կանանց և տղամարդկանց ֆիզիոլոգիան, եզրակացնելով, որ արժեքները չեն կարող հիմք լինել ֆիզիոլոգիայում և կենսաբանական այդ փաստը պետք է դիտարկվի ուտոլոգիական, տնտեսական, սոցիալական և հոգեբանական կոնտեքստի լույսի ներքո^[6]։ Հեղինակները, ում կարծիքները Բովուարը մերժեց Զիգմունդ Ֆրոյդը, Ալֆրեդ Ադլերը^[7] և Ֆրիդրիխ Էնգելսն էին։ Բովուարը պնդում է, որ չնայած Էնգելսն իր՝ «Ընտանիքի, մասնավոր սեփականության և պետության ծագումը» (1884) գրքում հաստատում է, որ «կանանց պատմական մեծագույն պարտությունը» բրոնզի գյուտի և մասնավոր սեփականության ի հայտ գալու արդյունք է, նրա պնդումները չեն աջակցվում^[8]։

Ըստ Բովուարի՝ երկու փաստ բացատրում են կանանց էվոլյուցիան․ մասնակցությունն արտադրությունում և վերարտադրողական ծանր աշխատանցից ազատությունը^[9]։ Բովուարը գրում է, որ մայրությունը կնոջը «գամել է իր մարմնին» որպես կենդանի և հնարավորություն է ընձեռնել տղամարդուն գերիշխել իր և բնության վրա^[10]։ Նա նկարագրում է տղամարդկանց աստիճանական գերիշխանությունը կանանց նկատմամբ, սկսելով Շոշում հայտնաբերված Մեծն Աստվածուհու արձանով և վերջ ի վերջո նշելով անտիկ հույների կարծիքը։ Օրինակ՝ Պյութագորասը գրել է․- «Կա հիանալի սկզբունք, որը ստեղծել է կարգը, լույսն ու տղամարդկանց և կա վատ սկզբունք, որը ստեղծել է քաոսը, մթությունն ու կանանց»։ Տղամարդիկ հաջողության են հասնում շնորհիվ տրանսցենդենտալության, բայց իմանենտությունը ավելի շատ բնորոշ է կնոջը^[11]։ Բովուարը գրում է, որ տղամարդիկ ճնշում են կանանց, որ նրանք ձգտում են հավերժացնել ընտնիքը և պահպանել ժառանգական անձեռնմխելիությունը։ Նա համեմատում է հին Հունաստանում կանանց իրավիճակը Հռոմի հետ։ Հունաստանում, բացառությամբ Սպարտայի՝ որտեղ կանանց ազատության վերաբերյալ սահմանափակումներ չկային, կանանց վերաբերվում էին որպես ստրուկների։ Հռոմում, քանի որ տղամարդիկ դեռևս տիրապետում էին, կանայք ունեին բավականին իրավունքներ, այնուամենայնիվ ենթարկվում էին սեռային խտրականության (ունեին միայն կեղծ ազատություն)^[12]։

Գլուխ երկրորդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներկայացնելով երեխայի կյանքը, սկսած ծննսյան օրից^[13], Բովուարը հակադրում է աղջկա դաստիարակությունը տղայի հետ, ում 3-4 տարեկանում ասում են, որ նա «փոքրիկ տղամարդ է»^[14]։ Աղջկան սովորեցնում են լինել կին և նրա «կանացիությունը» ճակատագիր է՝ հարկադրված հասարակության կողմից^[15]։ Նա ունի ոչ բնածին «մայրական բնազդ»^[16]։ Աղջիկը սկսում է հավատալ և երկրպագել տղամարդկային աստվածությանը և ստեղծել երևակայական հասուն սիրեկաններ^[17]։ Սեռի բացահայտումը այնպիսի ցավոտ ֆենոմեն է ինչպիսին է՝ կրծքից կտրելը և աղջիկը զզվանքով է դրան նայում^[18]։ Երբ նա բացահայտում է, որ տղամարդիկ և ոչ կանայք են աշխարհի տերերը, դա «ստիպողական կերպով ձևափոխում է իր ինքնագիտակցությունը»^[19]։ Բովուարը նկարագրում է սեռական հասունացումը դաշտանի սկզբով և թե ինչպես են աղջիկները պատկերացնում տղամարդու հետ սեռական հարաբերությունը^[20]։ Նա պատմում է որոշ եղանակների մասին, երբ աղջիկը դեռահասության տարիքում ընդունում է իր «կանացիությունը», ինչը ներառում է տնից փախուստը, գողությունը^[21]։

Բովուարը գրում է, որ սոցիալապես և բարոյապես ամուսիններին իրար ամբողջ կյանքում կապելը իրար սեռական կարիքները բավարարելու համար՝ ծայրահեղ անմտություն է։ Նա նկարագրում է ամուսնացած կնոջ աշխատանքը ներառյալ՝ մաքրություն անելը, նշելով․ «տան ծառա դարձած կնոջ մտածելակերպը թելադրվում է հասարակության կողմից, քանի որ նրան համուզում են, որ նրա դերը դա է»։ Բովուարը գրում է, որ կինը պատվի է արժանանում միայն երբ ընդունում է իր վասալ լինելը, որը իրենից ներկայացնում է տան և անկողնում պարտականությունների կատարումը։ Կնոջը հեռացնում են ընտանիքից, իսկ ամուսնության հաջորդ օրը նա արդեն հիասթափություն է զգում։ Հեղինակը ներկայացնում է կնոջ և տղամարդու ամուսնության մեջ պարտականությունների անհավասարությունները։ Նա կարծում է, որ ամուսնությունը գրեթե միշտ ոչնչացնում է կնոջը։ Նա մեջբերում է Սոֆիա Տոլստոյին․ «Դու հավերժ թակարդում ես և պիտի մեղքեր գործես»։ Բովուարը կարծում է, որ ամուսնությունը ճնշում է և՛ կանանց, և՛ տղամարդկանց։

Ըստ Բովուարի բժիշկների կողմից իրականացվող աբորտները մոր վրա քիչ ազդեցություն է ունենում։ Նա հրաժարվում է հավատալ Կաթոլիկ եկեղեցուն ըստ որի՝ այդ երեխաների չեն կարող հայտնվել դրախտում, քանի որ ըստ Բովուարի դա ամբողջովին դեմ է քրիստոնեությանը։ Նա ասում է, որ աբերտը կապ չունի բարոյականության հետ, այլ՝ «տղամարդկային» սադիսզմ է։ Բովուարը նկարագրում է հղիությունը, որը և՛ նվեր, և՛ անեծք է կնոջ համար։ Նոր կյանքի ստեղծման ժամանակ կինը կորցնում է իր ինքնությունը՝ դառնալով ստեղծարար մեքենա, ինչը ազդում է երեխաների վրա։ Բովուարը կողմ է երեխաների դաստիարակման սոցիալիստական մոդելին։

Բովուարը նկարագրում է կանանց հագուստը, նրանց ընկերուհիներին և տղամարդկանց հետ հարաբերությունները։ Նա ասում է, որ ամուսնությունը զրկում է կնոջը ազատությունից, զգացմունքներից և իր անձից։ Ըստ Բովուարի չնայած կինը գիտի՝ ինչպես լինել ակտիվ, արդյունավետ և լուռ տղամարդու նման, սակայն պարտադրված է պատրաստել սնունդ և շորեր։ Կինը դեմ է այս ամենին, սակայն չի կարող արտահայտել իր բողոքը։ Բովուարը կարծում է, որ անիմաստ է փնտրել, թե ով է ավելի բարձր՝ կինը, թե տղամարդը, քանի որ տղամարդիկ շատ ավելի նախընտրելի իրավիճակում են։ Նա գտնում է, որ կնոջ ազատության ճանապարհը աշխատանքի մեջ է։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 du Plessix Gray, Francine (May 27, 2010), «Dispatches From the Other», The New York Times, Վերցված է October 24, 2011-ին
↑ Bauer, 2006, էջ 122
↑ Beauvoir, 2009, էջ Copyright page
↑ Appignanesi, 2005, էջ 82
↑ de Beauvoir, Simone (1953). The Second Sex. New York: Alfred A. Knopf. էջեր xv–xxix.
↑ Beauvoir, 2009, էջ 46
↑ Beauvoir, 2009, էջ 59
↑ Beauvoir, 2009, էջ 63–64
↑ Beauvoir, 2009, էջ 139
↑ Beauvoir, 2009, էջ 75
↑ Beauvoir, 2009, էջեր 79, 89, 84
↑ Beauvoir, 2009, էջեր 96, 100, 101, 103
↑ Beauvoir, 2009, էջ 284
↑ Beauvoir, 2009, էջեր 285–286
↑ Beauvoir, 2009, էջեր 294–295
↑ Beauvoir, 2009, էջ 296
↑ Beauvoir, 2009, էջեր 304–305, 306–308
↑ Beauvoir, 2009, էջեր 315, 318
↑ Beauvoir, 2009, էջ 301
↑ Beauvoir, 2009, էջեր 320–330, 333–336
↑ Beauvoir, 2009, էջեր 366, 368, 374, 367–368

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Երկրորդ սեռ» հոդվածին։

[Plessix-Gray-1] 1,0 ^1,1 du Plessix Gray, Francine (May 27, 2010), «Dispatches From the Other», The New York Times, Վերցված է October 24, 2011-ին

[Bauer—2006——122-2] Bauer, 2006, էջ 122

[Beauvoir—2009——Copyright_page-3] Beauvoir, 2009, էջ Copyright page

[Appignanesi—2005——82-4] Appignanesi, 2005, էջ 82

[5] Beauvoir, Simone (1953). The Second Sex. New York: Alfred A. Knopf. էջեր xv–xxix.

[Beauvoir—2009——46-6] Beauvoir, 2009, էջ 46

[Beauvoir—2009——59-7] Beauvoir, 2009, էջ 59

[Beauvoir—2009——63–64-8] Beauvoir, 2009, էջ 63–64

[Beauvoir—2009——139-9] Beauvoir, 2009, էջ 139

[Beauvoir—2009——75-10] Beauvoir, 2009, էջ 75

[Beauvoir—2009——79,_89,_84-11] Beauvoir, 2009, էջեր 79, 89, 84

[Beauvoir—2009——96,_100,_101,_103-12] Beauvoir, 2009, էջեր 96, 100, 101, 103

[Beauvoir—2009——284-13] Beauvoir, 2009, էջ 284

[Beauvoir—2009——285–286-14] Beauvoir, 2009, էջեր 285–286

[Beauvoir—2009——294–295-15] Beauvoir, 2009, էջեր 294–295

[Beauvoir—2009——296-16] Beauvoir, 2009, էջ 296

[Beauvoir—2009——304–305,_306–308-17] Beauvoir, 2009, էջեր 304–305, 306–308

[Beauvoir—2009——315,_318-18] Beauvoir, 2009, էջեր 315, 318

[Beauvoir—2009——301-19] Beauvoir, 2009, էջ 301

[Beauvoir—2009——320–330,_333–336-20] Beauvoir, 2009, էջեր 320–330, 333–336

[Beauvoir—2009——366,_368,_374,_367–368-21] Beauvoir, 2009, էջեր 366, 368, 374, 367–368

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]