Գոգոլի հուշարձան (Վոլգոգրադ)

Գոգոլի հուշարձան;
Տեսակ	քանդակ և հուշարձան
Ստեղծում	1910
Երկիր	Ռուսաստան
Քաղաք	Կոմսոմոլսկի այգի
Բնակավայր	Կենտրոնական շրջան
Շինության ձև	մշակութային ժառանգություն, տեղական նշանակության հուշարձան № 3400160000
	պատկերված են
	Monument to Nikolai Gogol in Volgograd Վիքիպահեստում

Գոգոլի հուշարձան (ռուս.՝ Памятник Гоголю), գրող նիկոլայ Վասիլևիչ Գոգոլի բրոնզե կիսանդրին, որը 1910 թվականին ստեղծել է քանդակագործ Ի. Ֆ. Տավբիան։ Այն Վոլգոգրադի պահպանված հուշարձաններից ամենահինն է։ 2016 թվականի դրությամբ հուշարձանը գտնվում է Վոլգոգրադի Կոմսոմոլսկի այգում՝ Վոլգոգրադի պետական նոր փորձառական թատրոնի դիմաց։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1909 թվականին Ռուսական Կայսրությունում լայն մասշտաբով նշվում էր Գոգոլի 100-ամյա տարելիցը։ Կայսրության որոշ քաղաքներում (Սանկտ Պետերբուրգ, Մոսկվա, Խարկով) տեղադրվեցին գրողի հուշարձանները։ Ցարիցինում տեղական իշխանությունների և հանրության կողմից որոշվեց տեղադրել Գոգոլի հուշարձանը, որը քաղաքի պատմության մեջ առաջին հուշարձանն էր։

Հուշարձանը տեղադրվել է 1910 թվականին Գոգոլի ծննդյան 100-ամյա տարելիցին՝ Ալեքսանդրովյան հրապարակում, որտեղից դեպի Գրյազե-Ցարիցին երկաթուղային կայարան անցնում էր Ելիզավետինյան փողոցը, որը հուշարձանի բացումից հետո անվանափոխվեց Գոգոլի անունով։

Այս փողոցը պահպանվել է քաղաքի կենտրոնի վերանվանման և վերափոխման ժամանակ և հանդիսանում է Գոգոլի անվան փողոց^[1]։ Հուշարձանի հանդիսավոր բացումը տեղի է ունեցել 1910 թվականի հոկտեմբերի 24-ին, տոնական բացման ծրագիրը ներառում էր քաղաքի նվագախմբի կատարումը, մաղթանքներ, քաղաքագլուխ Կլենովի ելույթը^[2]։ Գոգոլի կերպարը տարբերվում էր կանոնականից, ինչն անմիջապես նկատվեց հանրության կողմից։

Հուշարձանի տեղը երեք անգամ փոխվել է, նախնական վայրում, որտեղ այժմ Ընկած մարտիկների հրապարակում «Հավերժական կրակն» է, հուշարձանը կանգնած է մնացել երկու տասնամյակ։ 1932 թվականին Ալեքսանդր Նևսկու տաճարը քանդելուց հետո իրականացվել է հրապարակի կառուցապատում, որտեղ այժմ տեղադրված է Ցարիցինի պաշտպանության ժամանակ զոհված կարմիրբանակայինների հուշարձան-սալաքարը, իսկ Գոգոլի հուշարձանը տեղադրվել է հրապարակի արևմտյան հատվածում։ Հետագայում, 1930-ական թվականներին հուշարձանը տեղափոխվել է Կոմսոմոլսկի այգի և տեղադրվել դեմքով դեպի Ընկած մարտիկների հրապարակ։ Ստալինգրադի ճակատամարտի օրերին հուշարձանը և պատվանդանը վնասվել են, սակայն գոյատևել են մինչպատերազմյա 3 այլ հուշարձանների հետ միասին՝ Ձերժինսկու հրապարակում գտնվող Ձերժինսկու հուշարձանը, Կենտրոնական առափնյայի Խոլզունովի հուշարձանը և Կոմսոմոլսկի այգու Երմանի հուշարձանը։ 1959 թվականին վնասված պատվանդանը փոխարինվել է ճարտարապետ Իվան Կորնելևիչ Բելդովսկու կողմից՝ մակագրությամբ`«Ն. Վ. Գոգոլ, 1809-1852 թթ.»: Հուշարձանի վրայի վնասվածքները պահպանվել են որպես պատերազմական հիշողություն և տեսանելի են հուշարձանի թիկունքի կողմից։ 1977 թվականին Գորկու անվան թատրոնի վերակառուցման ընթացքում Գոգոլի հուշարձանը տեղադրվել է ներկայիս վայրում՝ թատրոնի կողմային մուտքի մոտ և 90 աստիճանով թեքված է դեպի այգին^[3]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալեքսանդր Նևսկու տաճարը և Գոգոլի հուշարձանը (կենտրոնում մարդկանց ֆիգուրներ), մինչև 1932 թվական
Ալեքսանդրովսկի հրապարակի պուրակում, մինչև 1932 թվական

Ալեքսանդրովսկի հրապարակի պուրակում, մինչև 1932 թվական
2011 թվական

Ներկայիս վիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2018 թվականի սկզբին հուշարձանը գտնվում էր անմխիթար վիճակում և ամբողջությամբ ծածկված էր մետաղի օքսիդներով։ Հուշարձանի իրավական կարգավիճակը և պատասխանատու իրավաբանական անձի վիճակը հաստատված չէ^[4]։