Անօթևաններ
Անօթևաններ, մարդկանց այնպիսի դասակարգ, որոնք չունեն մշտական բնակարան։
Անօթևանություն, մարդկության գլոբալ խնդիրներից մեկը, իրենից ենթադրում է մոլորակի մեծ թվով բնակիչներին բնակարաններով ապահովելու անկարողունակություն, որն առաջանում է գլոբալ, տարածաշրջանային և տեղական նշանակության տարբեր պատճառներով, որոնք կարող են լինել ինչպես սուբյեկտիվ, այնպես էլ օբյեկտիվ բնույթի։ Անօթևանությունը կարող է ունենալ քրոնիկական կամ իրավիճակային բնույթ. անօթևանությունը կարող է լինել կամավոր կամ հարկադիր։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հնում, երբ մարդիկ, համեմատած արդի ժամանակների հետ, քիչ էին, սեփական բնակարանի կառուցման խնդիրն այնքան սուր չէր, որքան մեր օրերում։ Այժմ քաղաքներում և գյուղերում չկա «ոչ ոքի պատկանող» հող, որտեղ կարելի է կառուցել տուն առանց որևէ մեկի սեփականության իրավունքի խախտման։ Կացարանի գնման կամ վարձակալության համար ֆինանսական միջոցների պակասը, ինչպես նաև այն օրենքները, որոնք արգելում են ազատ բնակեցումը և դատարկ հողերի օգտագործումը, անօթևանության հիմնական պատճառներից են։
Անօթևանությունը տեղի է ունենում հիմնականում ֆինանսական պատճառներով և սեփական տուն կառուցելու անկորողության հետևանք է։ Այն կարող է լինել կամավոր կամ հարկադիր, մշտական (կոչվում է քրոնիկ) կամ ժամանակավոր։
Աշխարհում անօթևանների թիվը, ըստ 2005 թվականի հաշվարկների, կազմում էր մոտ 100 միլիոն մարդ[2]։ Նրանց հիմնական բնակության վայրը քաղաքների փողոցներն են։ Որպես կանոն, անտուն մարդիկ իրենց ունեցվածքը տանում են իրենց հետ։ Նրանցից ոմանք կամուրջների տակ քնում են ստվարաթղթե արկղերում կամ վրաններում և տաքանում են աղբամանների կրակներով։ Մյուսները նախընտրում են զբոսայգիներ և նստարաններ, բայց հաճախ են դեպքերը, երբ նրանք քնում են մայթերին։ Ձմռանը նրանցից շատերը փորձում են ավելի մոտ տեղավորվել քաղաքի ջեռուցման ցանցի մոտ։ Նրանք հաճախ հագնում են լաթեր և կեղտոտ իրեր, որոնք գտնում են կենցաղային աղբի մեջ, երբեմն` մի քանի զույգերով, որոնք հագնում են մեկը մյուսի վրա։
2020 թվականի սկզբին անօթևանների թիվը հասել է 100 միլիոնի, և ևս ավելի քան 1,5 միլիարդն ապրում է սարսափելի պայմաններում[3]։
Ոչ ստանդարտ կյանքի պայմաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առանձին կատեգորիա են ներառում այն մարդիկ, որոնք չունեն տուն, որը համապատասխանում է «անձնական բնակարանների» պաշտոնական սահմանմանը։ Նման մարդիկ ապրում են ոչ ստանդարտ բնակարաններում։ Սրանք կարող են լինել.
- նկուղներ, ցախատներ, ձեղնահարկեր կամ աշխատանքի վայր, որտեղ օրենքով չպետք է բնակվեն։ Նման «բնակարանները» հաճախ զբաղեցնում են «բոհեմները» (ըստ լեգենդի, միտկիներն ապրել են նման պայմաններում)։
- Այն ավտոտրանսպորտային միջոցները, որոնք արգելափակված են այնպիսի վայրում, որտեղ չի կարելի ապրել։ Նման «անօթևանները» հաճախ են հանդիպում ԱՄՆ-ում, որտեղ շատ մարդիկ են ապրում այսպես կոչված ավտոսրահներում։
- Ապօրինի զբաղեցրած տներ, այսինքն` այնտեղ կան սկվոտտերներ (դրանք ինչ-որ մեկի սեփականության վրա ապօրինի ապրող մարդիկ են, բայց այս կամ այն պատճառով տերերը նրանց չեն վռնդում)։ Հաճախ դա տեղի է ունենում «տնտեսապես դեպրեսիվ» շրջաններում, որտեղ տերերն արդեն թողել են իրենց տները լքված։ Դա հաճախ տեղի է ունենում տարբեր գետտոներում։
Այս բոլոր դեպքերում անօթևանը «բառացի» չէ, այլ իրավական կարգավիճակ ունի։ Նրանք չունեն իրենց սեփական կացարանը, որը համապատասխանում է «անձնական բնակարան» պաշտոնական սահմանմանը[4]։
Աշխարհի շատ երկրներում «անօթևանություն» հասկացությունը կարող է մի փոքր այլ նշանակություն ունենալ, քան զարգացած երկրներում։ Համատարած աղքատության պայմաններում անձնական բնակարանային հայեցակարգը որոշվում է տեղական ավանդույթներով, որտեղ շերտավոր մետաղից պատրաստված հյուղակում կամ տնակում ապրելը ամոթալի չէ, և հետևաբար գլխավերևում տանիքի բացակայությունը ոչ մի կերպ նշան չէ բացառիկ աղքատության և մարդուն վտարանդի չի դարձնում։ Այն երկրներում, որտեղ բնակչությունը հիմնականում բնակվում է հետնախորշերում, օգտագործվում է էկզոտիզմների մի ամբողջ խումբ` դրանց իրողությունների ավելի հստակ բնութագրման համար։ Օրինակ, Բրազիլիայում տնակային ավանները հայտնի են որպես ֆավելա։ Սրանք խառը ծագման աղքատ բնակավայրեր են, որոնք գտնվում են լեռների լանջերին, իջնում են դեպի մետրոպոլիա և վերահսկվում են թմրավաճառների հանցավոր խմբավորումների կողմից։ Իսպանալեզու երկրներում բարիո հասկացությունը նույնպիսի ենթատեքստ ունի։ Ռուսաստանում փայտե բնակարանային բարաքներն առանց հարմարությունների հաճախ անվանում են բարաքներ։ Աղքատ թաղամասերը նույնպես առավել հաճախ հանդիպում են արևադարձային և մերձարևադարձային կլիմա ունեցող երկրներում, քանի որ ցուրտ կլիմայական պայմաններում ֆիզիկապես անհնար է երկար ժամանակ ապրել անորակ բնակարաններում` անհրաժեշտ կառույցների բացակայության պայմաններում։ Պետք է նաև հաշվի առնել այն փաստը, որ հյուսիսային երկրների բնակչության խտությունն ավելի քիչ է և հազվադեպ է հանգեցնում բնակչության բարձր համակենտրոնացման։
| 0-10% 10-20% 20-30% 30-40% | 40-50% 50-60% 60-70% 70-80% | 80-90% 90-100% տվյալներ չկան |
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Անտունները Հնդկաստանում -
Անօթևան գնչուհի Հռոմում -
Անտունների թաքստոց -
Անտունները Փարիզում (1898) -
Անտունը Տոկիոյում (2008) -
Անօթևանները քնում են Մոսկվայի «Լուկօյլ» գրասենյակի մոտ
Գրականության և արվեստի մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Վլադիմիր Գիլյարովսկի՝ «Աղքատ մարդիկ. Էսքիզներ բնությունից». Մ., 1887 (տպաքանակը արգելված է, գիրքն առաջին անգամ տպագրվել է «Մոսկովսկի աշխատող» հրատարակչությունում 1957 թվականին)
- «Մայգրետը և թափառաշրջիկը»՝ Ժորժ Սիմենոնի վեպը
- «Բարև ձեզ, ես ձեր հորաքույրն եմ»՝ ԽՍՀՄ
- Կլոշար՝ ԱՄՆ (2001)
- Սիրահարները Նոր տեղից՝ Ֆրանսիա (1991 թվական, ռեժիսոոր Լեոս Կարաքս)
- «Ավազե քարհանքերի գեներալները», գեղարվեստական ֆիլմ
- «Մի անգամ Տոկիոյում»՝ անիմե լիամետրաժ ֆիլմ, Ճապոնիա (2003)
- Հարավային այգի (մուլտսերիալ)
- «Խոստացված երկինք»՝ Էլդար Ռյազանով
- «Հրաշք Միլանում»՝ Վիտտորիո դե Սիկա
- «Վատ հասարակության մեջ»՝ Վլադիմիր Կորոլենկոյի ստեղծագործությունը
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Purch seat
- ↑ Capdevila G. More Than 100 Million Homeless Worldwide Արխիվացված 2009-04-22 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ ООН: 100 миллионов человек в мире – бездомные, ещё 1,6 млрд живут в неприемлемых условиях | informburo.kz
- ↑ Евгения Супрычева. Как я выселяла гастарбайтеров из подвала своего дома Արխիվացված 2009-02-08 Wayback Machine Կոմսոմոլսկայա պրավդա.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անօթևաններ» հոդվածին։ |
| ||||||
