«Ինտերնացիոնալիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
|||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
[[Պատկեր:Earth Day Flag.png|thumb|right|150px|Դ. Մակքոննելի երկրի դրոշի դիզայնի վերջին տարբերակը]] |
[[Պատկեր:Earth Day Flag.png|thumb|right|150px|Դ. Մակքոննելի երկրի դրոշի դիզայնի վերջին տարբերակը]] |
||
'''Ինտերնացիոնալիզմ''' ({{lang-la|inter}} - «միջև» և ''natio'' - «ժողովուրդ») - ազգերի միջև բարեկամությունը և համագործակցությունը քարոզող գաղափարախոսություն<ref>Интернационализм // БСЭ, 1972, т. 10, стр. 330—331</ref> |
'''Ինտերնացիոնալիզմ''' ({{lang-la|inter}} - «միջև» և ''natio'' - «ժողովուրդ») - ազգերի միջև բարեկամությունը և համագործակցությունը քարոզող գաղափարախոսություն<ref>Интернационализм // БСЭ, 1972, т. 10, стр. 330—331</ref>։ |
||
Կան ինտերնացիոնալիզմի մի շարք տարատեսակներ, որոնցից առանձնանում է [[Պրոլետար|պրոլետարական]] |
Կան ինտերնացիոնալիզմի մի շարք տարատեսակներ, որոնցից առանձնանում է [[Պրոլետար|պրոլետարական]] ինտերնացիոնալիզմը։ Այն [[մարքսիզմ |մարքսիզմ]]ի ուսմունքում ցույց է տալիս տարբեր երկրների պրոլետարների միասնական պայքարը [[աշխատանքի շահագործում|աշխատանքի շահագործման]] դեմ։ Մեր օրերում այս եզրույթով բնորոշվում է նաև ձախ գաղափարախոսությունը, որը փորձում է հանդես գալ գլոբալացման այլընտրանքային տարբերակով։ Հասկացությունը հակադրվում է ազգայնականացմանը։ |
||
Խորհրդային գաղափարախոսության մեջ պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմը մի կողմից հակադրվում էր «բուրժուական ազգայնականացմանը», որը հասկացվում է որպես ազգայնականության գաղափարախոսություն և [[շովինիզմ |շովինիզմ]], մյուս կողմից` «բուրժուական [[Աշխարհաքաղաքացիություն|աշխարհաքաղաքացիության]]ը», որը քարոզում է սեփական ժողովրդի արժեքների համար պայքարից |
Խորհրդային գաղափարախոսության մեջ պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմը մի կողմից հակադրվում էր «բուրժուական ազգայնականացմանը», որը հասկացվում է որպես ազգայնականության գաղափարախոսություն և [[շովինիզմ |շովինիզմ]], մյուս կողմից` «բուրժուական [[Աշխարհաքաղաքացիություն|աշխարհաքաղաքացիության]]ը», որը քարոզում է սեփական ժողովրդի արժեքների համար պայքարից հրաժարումը։ |
||
== Ինտերնացիոնալիզմը մարքսիզմի մեջ == |
== Ինտերնացիոնալիզմը մարքսիզմի մեջ == |
||
Մարքսիզմի գաղափարախոսության մեջ «պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմ» հասկացությունը ուղղակիորեն առնչվում է [[Իմպերիալիզմ|իմպերիալիստ]]ական պետությունների և [[պրոլետարիատ |պրոլետարիատ]]ի միջև |
Մարքսիզմի գաղափարախոսության մեջ «պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմ» հասկացությունը ուղղակիորեն առնչվում է [[Իմպերիալիզմ|իմպերիալիստ]]ական պետությունների և [[պրոլետարիատ |պրոլետարիատ]]ի միջև հակասություններին։ [[Կապիտալիզմ |Կապիտալիզմ]]ի ժամանակ ինտերնացիոնալիզմն քարոզում էր համամարդկային համերաշխություն՝ պայքարելով իմպերիալիստների կողմից սկսած պատերազմներում։ Ինտերնացիոնալիստները պայքարում էին ազգայնականության և շովինիզմի դեմ՝ նպատակ ունենալով հաստատել համամարդկային արժեքներ։ Սոցիալիստական հեղափոխության հաղթանակից հետո ինտերնացիոնալիզմը պիտի դառնար նոր հասարակության գաղափարախոսության մի մասը, որը կտանի դեպի կոմունիզմ` սոցիալ-տնտեսական կարգի հաստատումը։ |
||
Այդ նպատակով, մարքսիստները մինչև 1914 թվականը ստեղծել են [[Սոցիալիզմ|սոցիալիստ]]ների (սոցիալ -դեմոկրատներ) համերաշխության երկու միջազգային կազմակերպություն` Առաջին Ինտերնացիոնալը (1864 - 1876), այնուհետև Երկրորդ Ինտերնացիոնալը (1889 - 1914) |
Այդ նպատակով, մարքսիստները մինչև 1914 թվականը ստեղծել են [[Սոցիալիզմ|սոցիալիստ]]ների (սոցիալ -դեմոկրատներ) համերաշխության երկու միջազգային կազմակերպություն` Առաջին Ինտերնացիոնալը (1864 - 1876), այնուհետև Երկրորդ Ինտերնացիոնալը (1889 - 1914)։ |
||
1914 թվականին սոցիալ-դեմոկրատների մեծ մասը (այդ թվում` Երկրորդ Ինտերնացիոնալը) աջակցել է իրենց կառավարություններին [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ |Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ում և պաշտպանել ազգայնական դիրքորոշումներ. փոքրամասնությունը մերժել է «իմպերիալիստական պատերազմը»` այն դիտարկելով որպես բախում իմպերիալիստների միջև, որը կախված չէ աշխատավորների շահերից, ինչպես նաև հարմար առիթ («Ավստրիայի և Ռուսաստանի միջև պատերազմն օգտակար կլիներ»` Լենին) հեղափոխություն կազմակերպելու և պրոլետարիատի դիկտատուրա հաստատելու |
1914 թվականին սոցիալ-դեմոկրատների մեծ մասը (այդ թվում` Երկրորդ Ինտերնացիոնալը) աջակցել է իրենց կառավարություններին [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ |Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ում և պաշտպանել ազգայնական դիրքորոշումներ. փոքրամասնությունը մերժել է «իմպերիալիստական պատերազմը»` այն դիտարկելով որպես բախում իմպերիալիստների միջև, որը կախված չէ աշխատավորների շահերից, ինչպես նաև հարմար առիթ («Ավստրիայի և Ռուսաստանի միջև պատերազմն օգտակար կլիներ»` Լենին) հեղափոխություն կազմակերպելու և պրոլետարիատի դիկտատուրա հաստատելու համար։ Հետագայում այս գծի կողմնակիցները (1917 թվականի հոկտեմբերին Ռուսաստանում իշխանության են եկել) սկսեցին են իրենց անվանել ոչ թե սոցիալ-դեմոկրատներ, այլ կոմունիստներ և 1919 թվականին հիմնադրեցին Երրորդ Ինտերնացիոնալը, որը լուծարվել է 1943 թվականին։ |
||
Սոցիալ-դեմոկրատիայի հետևորդները 1951 թվականին ստեղծել են Սոցիալիստական ինտերնացիոնալը, որը Երկրորդ Ինտերնացիոնալի իրավահաջորդն |
Սոցիալ-դեմոկրատիայի հետևորդները 1951 թվականին ստեղծել են Սոցիալիստական ինտերնացիոնալը, որը Երկրորդ Ինտերնացիոնալի իրավահաջորդն է։ Տրոցկին ստեղծել է Չորրորդ ինտերնացիոնալը (1938 թվական) որպես ստալինիզմի հակակշիռ, սակայն Տրոցկու սպանությունից անմիջապես հետո (1940 թվական) այն բաժանվել է մի քանի խմբի. հետագա պառակտումներն ու միությունները հանգեցրել են նրան, որ այժմ կան մի քանի տրոցկիստական կազմակերպություններ, որոնք հավակնում են Չորրորդ ինտերնացիոնալի իրավահաջորդությանը։ |
||
Ինտերնացիոնալիզմը 1917-1991 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում կոմունիստական միակուսակցական պետություններում եղել է հիմնական սկզբունքներից մեկը, չնայած գործնականում դրանից զգալիորեն խուսափել են (հատկապես Ստալինի իշխանության գալով. նա հռչակել է «սոցիալիզմ մեկ երկրում» սկզբունքը, իսկ հետո իրականացրել է մի շարք ազգայնական գաղափարախոսական արշավներ)։ Մի կողմից 1920-ական թվականների սկզբին տեղի ունեցան «արմատականացման» արշավներ, այսինքն` տվյալ հանրապետությունների «տիտղոսային» լեզուների և մշակույթների բռնի ներդրում, իսկ մյուս կողմից` 1930-1940-ական թվականներին մշակութային սահմանափակումներ և ազգային հատկանիշով ռեպրեսիվ ակցիաներ։ |
Ինտերնացիոնալիզմը 1917-1991 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում կոմունիստական միակուսակցական պետություններում եղել է հիմնական սկզբունքներից մեկը, չնայած գործնականում դրանից զգալիորեն խուսափել են (հատկապես Ստալինի իշխանության գալով. նա հռչակել է «սոցիալիզմ մեկ երկրում» սկզբունքը, իսկ հետո իրականացրել է մի շարք ազգայնական գաղափարախոսական արշավներ)։ Մի կողմից 1920-ական թվականների սկզբին տեղի ունեցան «արմատականացման» արշավներ, այսինքն` տվյալ հանրապետությունների «տիտղոսային» լեզուների և մշակույթների բռնի ներդրում, իսկ մյուս կողմից` 1930-1940-ական թվականներին մշակութային սահմանափակումներ և ազգային հատկանիշով ռեպրեսիվ ակցիաներ։ |
||
== Ինտերնացիոնալիզմ և գլոբալիզացիա == |
== Ինտերնացիոնալիզմ և գլոբալիզացիա == |
||
Շուկայի ժամանակակից գլոբալացումը, ինչպես պնդում են նրա քննադատները, միջազգայնագիտական երևույթ չէ, քանի որ կապված է միայն տնտեսական ինտեգրման հետ, իսկ քաղաքական և հասարակական ասպեկտները մնում են |
Շուկայի ժամանակակից գլոբալացումը, ինչպես պնդում են նրա քննադատները, միջազգայնագիտական երևույթ չէ, քանի որ կապված է միայն տնտեսական ինտեգրման հետ, իսկ քաղաքական և հասարակական ասպեկտները մնում են ստվերում։ Բացի այդ, գլոբալիզացիայի արդյունքում սահմանվող տնտեսական համակարգը տարբերվում է ինտերնացիոնալիստների իդեալից։ Ժամանակակից ձախ հակագլոբալիզացիան, որի արտահայտիչն են, մասնավորապես, համաշխարհային ֆեդերալիստական շարժման անդամները, լինելով ինտերնացիոնալիստ, քարոզում են «սոցիալական համերաշխության գլոբալիզացիան». հաճախ առաջ է քաշվում «գլոբալիզացիայի այլընտրանք» (ալտերգլոբալացման) գաղափարը։ |
||
== Համաշխարհային կառավարության հարցը == |
== Համաշխարհային կառավարության հարցը == |
||
Մի շարք ինտերնացիոնալիստներ աջակցում են [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|ՄԱԿ-ի]] նման համակարգվող համաշխարհային կազմակերպությունների ստեղծմանը և խիստ կողմ են [[Մոնդիալիզմ |Մոնդիալիզմ]] |
Մի շարք ինտերնացիոնալիստներ աջակցում են [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|ՄԱԿ-ի]] նման համակարգվող համաշխարհային կազմակերպությունների ստեղծմանը և խիստ կողմ են [[Մոնդիալիզմ |Մոնդիալիզմ]]ին։ Մյուս կողմից, շատ ինտերնացիոնալիստներ կարծում են, որ նման կառավարական ուժը կարող է շատ վտանգավոր լինել, եթե այն կառավարվի բռնապետի կողմից, և այստեղ նրանք ավելի շուտ սատարում են պետությունների համադաշնության գաղափարը։ |
||
== Տես նաև == |
== Տես նաև == |
||
04:57, 7 հունվարի 2022-ի տարբերակ
Ինտերնացիոնալիզմ (լատին․՝ inter - «միջև» և natio - «ժողովուրդ») - ազգերի միջև բարեկամությունը և համագործակցությունը քարոզող գաղափարախոսություն[1]։
Կան ինտերնացիոնալիզմի մի շարք տարատեսակներ, որոնցից առանձնանում է պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմը։ Այն մարքսիզմի ուսմունքում ցույց է տալիս տարբեր երկրների պրոլետարների միասնական պայքարը աշխատանքի շահագործման դեմ։ Մեր օրերում այս եզրույթով բնորոշվում է նաև ձախ գաղափարախոսությունը, որը փորձում է հանդես գալ գլոբալացման այլընտրանքային տարբերակով։ Հասկացությունը հակադրվում է ազգայնականացմանը։
Խորհրդային գաղափարախոսության մեջ պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմը մի կողմից հակադրվում էր «բուրժուական ազգայնականացմանը», որը հասկացվում է որպես ազգայնականության գաղափարախոսություն և շովինիզմ, մյուս կողմից` «բուրժուական աշխարհաքաղաքացիությանը», որը քարոզում է սեփական ժողովրդի արժեքների համար պայքարից հրաժարումը։
Ինտերնացիոնալիզմը մարքսիզմի մեջ
Մարքսիզմի գաղափարախոսության մեջ «պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմ» հասկացությունը ուղղակիորեն առնչվում է իմպերիալիստական պետությունների և պրոլետարիատի միջև հակասություններին։ Կապիտալիզմի ժամանակ ինտերնացիոնալիզմն քարոզում էր համամարդկային համերաշխություն՝ պայքարելով իմպերիալիստների կողմից սկսած պատերազմներում։ Ինտերնացիոնալիստները պայքարում էին ազգայնականության և շովինիզմի դեմ՝ նպատակ ունենալով հաստատել համամարդկային արժեքներ։ Սոցիալիստական հեղափոխության հաղթանակից հետո ինտերնացիոնալիզմը պիտի դառնար նոր հասարակության գաղափարախոսության մի մասը, որը կտանի դեպի կոմունիզմ` սոցիալ-տնտեսական կարգի հաստատումը։
Այդ նպատակով, մարքսիստները մինչև 1914 թվականը ստեղծել են սոցիալիստների (սոցիալ -դեմոկրատներ) համերաշխության երկու միջազգային կազմակերպություն` Առաջին Ինտերնացիոնալը (1864 - 1876), այնուհետև Երկրորդ Ինտերնացիոնալը (1889 - 1914)։
1914 թվականին սոցիալ-դեմոկրատների մեծ մասը (այդ թվում` Երկրորդ Ինտերնացիոնալը) աջակցել է իրենց կառավարություններին Առաջին համաշխարհային պատերազմում և պաշտպանել ազգայնական դիրքորոշումներ. փոքրամասնությունը մերժել է «իմպերիալիստական պատերազմը»` այն դիտարկելով որպես բախում իմպերիալիստների միջև, որը կախված չէ աշխատավորների շահերից, ինչպես նաև հարմար առիթ («Ավստրիայի և Ռուսաստանի միջև պատերազմն օգտակար կլիներ»` Լենին) հեղափոխություն կազմակերպելու և պրոլետարիատի դիկտատուրա հաստատելու համար։ Հետագայում այս գծի կողմնակիցները (1917 թվականի հոկտեմբերին Ռուսաստանում իշխանության են եկել) սկսեցին են իրենց անվանել ոչ թե սոցիալ-դեմոկրատներ, այլ կոմունիստներ և 1919 թվականին հիմնադրեցին Երրորդ Ինտերնացիոնալը, որը լուծարվել է 1943 թվականին։
Սոցիալ-դեմոկրատիայի հետևորդները 1951 թվականին ստեղծել են Սոցիալիստական ինտերնացիոնալը, որը Երկրորդ Ինտերնացիոնալի իրավահաջորդն է։ Տրոցկին ստեղծել է Չորրորդ ինտերնացիոնալը (1938 թվական) որպես ստալինիզմի հակակշիռ, սակայն Տրոցկու սպանությունից անմիջապես հետո (1940 թվական) այն բաժանվել է մի քանի խմբի. հետագա պառակտումներն ու միությունները հանգեցրել են նրան, որ այժմ կան մի քանի տրոցկիստական կազմակերպություններ, որոնք հավակնում են Չորրորդ ինտերնացիոնալի իրավահաջորդությանը։
Ինտերնացիոնալիզմը 1917-1991 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում կոմունիստական միակուսակցական պետություններում եղել է հիմնական սկզբունքներից մեկը, չնայած գործնականում դրանից զգալիորեն խուսափել են (հատկապես Ստալինի իշխանության գալով. նա հռչակել է «սոցիալիզմ մեկ երկրում» սկզբունքը, իսկ հետո իրականացրել է մի շարք ազգայնական գաղափարախոսական արշավներ)։ Մի կողմից 1920-ական թվականների սկզբին տեղի ունեցան «արմատականացման» արշավներ, այսինքն` տվյալ հանրապետությունների «տիտղոսային» լեզուների և մշակույթների բռնի ներդրում, իսկ մյուս կողմից` 1930-1940-ական թվականներին մշակութային սահմանափակումներ և ազգային հատկանիշով ռեպրեսիվ ակցիաներ։
Ինտերնացիոնալիզմ և գլոբալիզացիա
Շուկայի ժամանակակից գլոբալացումը, ինչպես պնդում են նրա քննադատները, միջազգայնագիտական երևույթ չէ, քանի որ կապված է միայն տնտեսական ինտեգրման հետ, իսկ քաղաքական և հասարակական ասպեկտները մնում են ստվերում։ Բացի այդ, գլոբալիզացիայի արդյունքում սահմանվող տնտեսական համակարգը տարբերվում է ինտերնացիոնալիստների իդեալից։ Ժամանակակից ձախ հակագլոբալիզացիան, որի արտահայտիչն են, մասնավորապես, համաշխարհային ֆեդերալիստական շարժման անդամները, լինելով ինտերնացիոնալիստ, քարոզում են «սոցիալական համերաշխության գլոբալիզացիան». հաճախ առաջ է քաշվում «գլոբալիզացիայի այլընտրանք» (ալտերգլոբալացման) գաղափարը։
Համաշխարհային կառավարության հարցը
Մի շարք ինտերնացիոնալիստներ աջակցում են ՄԱԿ-ի նման համակարգվող համաշխարհային կազմակերպությունների ստեղծմանը և խիստ կողմ են Մոնդիալիզմին։ Մյուս կողմից, շատ ինտերնացիոնալիստներ կարծում են, որ նման կառավարական ուժը կարող է շատ վտանգավոր լինել, եթե այն կառավարվի բռնապետի կողմից, և այստեղ նրանք ավելի շուտ սատարում են պետությունների համադաշնության գաղափարը։
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
- ↑ Интернационализм // БСЭ, 1972, т. 10, стр. 330—331
Արտաքին հղումներ
- Александр Тарасов «…Чтоб землю в Гренаде…» Октябрьская революция — интернационалистский проект
- Михаэль Леви Национализм и интернационализм
- Научный коммунизм: Словарь (1983) / Пролетарский интернационализм, Социалистический интернационализм
- Инициатива «Интернациональная Россия» о вступлении в Общероссийский народный фронт — официальный сайт
| ||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 357)։ 
|