Ռուսաստանը ռուսների համար
«Ռուսաստանը ռուսների համար» (ռուս.՝ Россия для русских, նաև՝ Россiя для русскихъ), ռուս ազգայնականների քաղաքական կարգախոսը և ազգայնական դոկտրին, որն իր մեջ ներառում է գաղափարների շրջանակ՝ Ռուսաստանում էթնիկ ռուսներին բացառիկ իրավունքներով օժտելուց մինչև այլ էթնիկ խմբերի բոլոր ներկայացուցիչներին երկրից վտարելը։ Կարգախոսն առաջացել է 19-րդ դարի երկրորդ կեսին Ռուսական կայսրությունում և տարածվել նաև ժամանակակից Ռուսաստանում[1][2][3][4]՝ մարտահրավեր նետելով այդ երկրում գերիշխող բազմամշակութայնության քաղաքականությանը[5]։
Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դեռևս 1860-ական թվականներին կարգախոսի գոյություն ունենալը հաստատվում է պահպանողական հրապարակախոս Միխայիլ Կատկովի մեջբերմամբ, որը հրապարակվել է 1867 թվականին «Московские ведомости» թերթի 264-րդ համարում։ Հոդվածը նվիրված էր Հարավարևմտյան Կովկասի խնդրին։ Հեղինակը պահանջում էր գաղութացնել տարածաշրջանը բացառապես ռուսական բնակչության օգնությամբ (հայերի, հույների և գերմանացիների ենթադրյալ օգտագործման փոխարեն).
Վերջերս թերթերից մեկն իրեն բնորոշ ոգևորությամբ հռչակեց՝ Ռուսաստանը ռուսների համար։ Ահա Կովկասն իր հանքային հարստություններով, իր մասամբ արևադարձային բուսականությամբ, վերջապես իր ծովային ափով, որը դարձել է Ռուսաստանի անբաժանելի մասը։ Ո՞ւմ համար է Կովկասը։
Կարգախոսի հեղինակային իրավունքը հաճախ վերապահվում է սևհարյուրականների գաղափարախոսներից մեկին՝ Վլադիմիր Գրինգմուտին, որն այս կարգախոսի կիրառմամբ ամենահին հրապարակումն է[6].
«Ռուսաստանը ռուսների համար»՝ այսպիսին է Ռուսական միապետական կուսակցության կարգախոսը, որը հստակ հասկացնում է, որ եթե Ռուսաստանը տրվի այլացեղերին, այլադավաններին ու արտասահմանցիներին, ապա ոչ միայն Ռուսաստանը չի լինի ինքնիշխան միապետություն, այլև չի լինի բուն Ռուսաստանը[7]։
Կարգախոսը դարձել է սևհարյուրականների կենտրոնական գաղափարը[8]։ 1906 թվականին Սանկտ Պետերբուրգում[9] և Խարկովում[10] լույս են տեսել «Россия для русских» անվանումով թերթեր։
Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ կարգախոսն ի հայտ է եկել Ալեքսանդր III ցարի կառավարման տարիներին՝ նրա խոսքերի հիման վրա[11]. «Ռուսաստանը պետք է պատկանի ռուսներին, և բոլորը, ովքեր ապրում են այս հողի վրա, պարտավոր են հարգել և գնահատել այս ազգին»։ Գեներալ Ալեքսեյ Կուրոպատկինի խոսքով՝ Ալեքսանդր III-ը «Ռուսաստանը ռուսների համարն» ընտրել էր որպես իր կարգախոս, քանի որ անհրաժեշտ էր համարում բավարարել ժողովրդական զգացմունքները, որով Ռուսաստանը պետք է պատկանի ռուսներին, Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականությունն ազատել օտարերկրյա գերտերությունների խնամակալությունից, կարգավորել և ամրացնել ներքին կառավարման համակարգը, զարգացնել ռուս ժողովրդի հոգևոր և նյութական ուժերը[12]։
Ոմանք կարծում են, որ եզրույթի հեղինակը գեներալ Միխայիլ Սկոբելևն է, որին վերագրվում են այս խոսքերը. «Ուզում եմ գրել իմ խորհրդանշանի վրա. «Ռուսաստանը ռուսների համար և ռուսերեն» ու պարզել այդ խորհրդանշանը որքան հնարավոր է բարձր»[11]։
«Ռուսաստանը ռուսների համար» եզրույթը համահունչ է Ֆեոդոր Դոստոևսկու մտքերին, որը գրում էր, որ «ռուսական հողի տերը միայն ու միայն ռուսն է (վելիկոռուս, մալոռուս, բելառուս, բոլորը մեկ են)»[13]։
Այժմեականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2006 թվականից եզրույթը համարվում է «Անօրինական ներգաղթի դեմ շարժում» ազգայնական կազմակերպության կարգախոսը։
Մեկնաբանության վարկածներից մեկի համաձայն՝ եզրույթն ընկալվում է հետևյալ կերպ. «Ռուսաստանի հենքում ռուսներն են այն սկզբունքով, որ ինչը լավ է էթնիկ ռուս մեծամասնության համար, ապա լավ է նաև Ռուսաստանի ողջ բնակչության համար»[14]։
2009 թվականին հանրային կարծիքի ուսումնասիրման ամերիկյան առաջատար կենտրոններից մեկը՝ Պյուի հետազոտական կենտրոնը սոցիոլոգիական հետազոտություն է իրականացրել, որը նվիրված էր Բեռլինի պատի փլուզման 20-րդ տարելիցին։ Ռուսաստանցիների համար նախատեսված հարցերից մեկը վերաբերվում էր «Ռուսաստանը ռուսների համար» կարգախոսին։ Ինչպես նշվում է, եզրույթի հետ համակարծիք է եղել հարցվածների մինչև 54 %-ը[15][16]։
2010 թվականին «Россия для русскихъ» (վերջում ъ տառով) եզրույթը Մոսկվայի Չերեմուշկինի շրջանային դատարանի որոշմամբ ներառվել է Ծայրահեղական նյութերի ռուսական դաշնային ցանկում (p866)։ «Сова» կենտրոնի զեկույցում նշվում է. «Անհասկանալի է, արգելված է արդյոք եզրույթն իր սովորական գրելաձևով, թե միայն «ъ» տառով»[17]։
2013 թվականին Լևադա կենտրոնի իրականացրած սոցիոլոգիական հարցման համաձայն՝ հարցվածների 19 %-ը հայտարարել է, որ հաճախ են լսել «Ռուսաստանը ռուսների համար» եզրույթը, իսկ հարցվածների 33 %-ը՝ ժամանակ առ ժամանակ բախվել է դրան։ Նշված կոչին «հստակորեն աջակցում է» հարցված ռուսաստանցիների 21 %-ը և «ավելի շուտ աջակցում է» 27 %-ը։ Եզրույթին դեմ է եղել հարցվածների 42 %-ը[19]։ Երեք տարի անց՝ 2016 թվականին Լևադա կենտրոնի համանման հարցմանն այս կարգախոսին կողմ է հանդես եկել հարցվածների 14 %-ը, 38 %-ն էլ հայտարարել է, որ «ավելի շուտ աջակցում է», իսկ 21 %-ը՝ դեմ է եղել[20]։
Սլավոնական նեոհեթանոսության բազմաթիվ ուղղություններում սլավոններին կամ ռուսներին վերագրվում է մյուս ազգերի նկատմամբ պատմական և մշակութային կամ էլ ռասսայական գերակայություն։ Այդ գաղափարախոսությունը ներառում է ռուսական փրկչականությունը, ռուս ժողովուրդը համարվում է միակ ուժը, որն ունակ է դիմակայել համաշխարհային չարիքին և իր հետևից տանել ողջ աշխարհը[21]։ «Արիական» գաղափարախոսությունը Ռուսաստանի առաջ դնում է «Չորրորդ ռեյխի» կառուցման անալոգը՝ համաշխարհային մասշտաբների նոր «արիական» կայսրությունը[22]։ Ռուսական արիական առասպելը հերքում է տարածքային ցանկացած վեճ, քանի որ ռուս ժողովուրդը պատկերվում է բացարձակ ավտոխտոն՝ Եվրասիայի ողջ տարածքում։ Հազվադեպ դեպքերում հանդիպում է էթնոազգային պետության մոդելը, որը կապված է ռուսական առանձին շրջանների անջատողականության հետ։ Ենթադրվում է, որ Ռուսաստանը կբաժանվի ռուսական ազգայնական մի քանի պետությունների, որոնք կլինեն առանց ազգային փոքրամասնությունների։ Երկու դեպքում էլ համարվում է, որ նոր պետության կազմում հասարակության համախմբումը պետք է կառուցվի միասնական «հավատքի» վրա[21]։
Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եզրույթը սուր քննադատության է ենթարկվել իր գոյության հենց սկզբից, այդ թվում ռուս որոշ ազգայնականների։ Այսպես, սևհարյուրական Գեորգի Շեչկովը պնդում էր, որ առաջին հերթին կարգախոսը ինքնօրինակ չէ, այլ կրկնօրինակվել է արևմտյան անալոգներից («Անգլիան անգլիացիների համար», «Գերմանիան գերմանացիների համար» և այլն)։ Երկրորդը՝ ռուսներին բավարար չէ մեկ արյունակցական կապը. «Մեր մոտ առաջին տեղում հոգևոր կապն է։ Մենք առաջին հերթին ուղղափառներ ենք, իսկ հետո արդեն վելիկոռուսներ, վրացիներ, մալոռուսներ, մոլդովացիներ, լիտվացիներ, բելառուսներ և այլն»[11]։
2003 թվականի դեկտեմբերի 18-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, ուղիղ եթերում պատասխանելով ռուսաստանցիների հարցերին, հետևյալ կերպ է մեկնաբանել եզրույթը.
Նա, ով ասում է՝ «Ռուսաստանը ռուսների համար», գիտեք, դժվար է զուսպ լինել, որ բնորոշում չտաս այդ մարդկանց։ Դա կամ անազնիվ մարդիկ են, որոնք չեն հասկանում, թե ինչ են խոսում ու հիմարներ են, կամ էլ սադրիչներ, որովհետև Ռուսաստանը բազմազգ պետություն է[23]։
2021 թվականի փետրվարին Պուտինն այդ խոսքերն անվանել է «քարանձավային ազգայնականության» կարգախոս[24]։
Հրապարակախոս և հոգեբան Լեոնիդ Ռաձիխովսկին «Российская газета-ում» գրել է, որ «Ռուսաստանը ռուսների համար» կոչը ենթադրում է, որ Ռուսաստանը պատկանում է «ոչ ռուսներին», այսինքն քննվում է Ռուսաստանում ռուսների խտրականության հարցը[25]։
Մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Ռուսաստանը ռուսների համար»՝ ХорСС խմբի երգը։
Համակարգչային խաղերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Ռուսաստանը ռուսների համար»՝ Metro 2033 համակարգչային խաղում Չորրորդ ռայխ նեոնացիստական պետության կարգախոսը։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ռուսական ազգայնականություն
- Մեծապետական շովինիզմ
- Ռասիզմը Ռուսաստանում
- Նեոնացիզմը Ռուսաստանում
- Սպիտակ էթնոպետություն
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Gudkov, Lev (2005), Xenophobia: Past and Present Արխիվացված 2009-03-07 Wayback Machine. Nezavisimaya Gazeta / Republished in "Russia in Global Affairs". № 1, January – March 2006.
- ↑ Zarakhovich, Yuri (2006-08-23), Inside Russia's Racism Problem. Time (magazine).
- ↑ Charny, Semyon. Xenophobia, migrant-phobia and radical nationalism at the elections to the Moscow City Duma Արխիվացված 2007-09-22 Wayback Machine Review of the Moscow Bureau for Human Rights Արխիվացված 2004-08-15 Wayback Machine. Antirasizm.ru – Moscow Bureau for Human Rights.
- ↑ Alexseev, Mikhail A. (December 2005), Xenophobia in Russia: Are the Young Driving It? Արխիվացված 2009-04-19 Wayback Machine. PONARS Policy Memo No. 367. Center for Strategic and International Studies.
- ↑ Shlapentokh, Dmitry (2006 թ․ նոյեմբերի 9). «Two sides of the Georgia-Russia conflict». www.watchdog.cz.
- ↑ RE: Акция «Единая Россия» для русских. Արխիվացված 2012-05-01 Wayback Machine Молодёжная газета Реакция.
- ↑ Грингмут, 1905
- ↑ Кичеев, 2008, էջ 89
- ↑ Беляева, Зиновьева, Никифоров. «Россия для русских» (Санкт-Петербург), 1960, էջ 46
- ↑ Беляева, Зиновьева, Никифоров. «Россия для русских» (Харьков), 1960, էջ 46
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Иванов, 2007, էջ 92
- ↑ Куропаткин, 2003, էջ 35
- ↑ Достоевский, 1994, էջ 299
- ↑ «Резолюция XIX съезда ЛДПР». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 13-ին.
- ↑ Американских социологов поразило исследование настроений в РФ. Արխիվացված 2009-12-12 Wayback Machine.
- ↑ Two Decades After the Wall’s Fall Արխիվացված 2012-01-31 Wayback Machine.
- ↑ Мария Розальская, под ред. А. М. Верховского. Неправомерный антиэкстремизм. Доклад информационно-аналитического центра «Сова». Первая половина 2011 г. Արխիվացված 2016-02-02 Wayback Machine 22 сентября 2011.
- ↑ Левада-центр (2020). «Ежегодник "Общественное мнение-2020"» (PDF) (русский). Левада-центр. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 5-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ ««Левада-центр» составил рейтинг самых популярных оппозиционных лозунгов». Левада-Центр. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 6-ին.
- ↑ Интолерантность и ксенофобия Արխիվացված 2018-05-25 Wayback Machine.
- ↑ 21,0 21,1 Шнирельман, 2015
- ↑ Ларюэль, 2010
- ↑ ВВП в прямом эфире: «Россия — для русских», — так говорят придурки, либо провокаторы(չաշխատող հղում) (Ստուգված է 18 Հունիսի 2011).
- ↑ Путин осудил лозунг «Россия для русских» Արխիվացված 2021-11-07 Wayback Machine (Ստուգված է 7 Նոյեմբերի 2021)
- ↑ Радзиховский, 2013, էջ 92
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- գիտական
- Беляева Л. Н., Зиновьева М. К., Никифоров М. М. «Россия для русских» (Санкт-Петербург) // Библиография периодических изданий России, 1901—1916. — Л.: Государственная публичная библиотека им. М. Е. Салтыкова-Щедрина, 1960. — Т. 3: Р—Я. — С. 46.
- Беляева Л. Н., Зиновьева М. К., Никифоров М. М. «Россия для русских» (Харьков) // Библиография периодических изданий России, 1901—1916. — Л.: Государственная публичная библиотека им. М. Е. Салтыкова-Щедрина, 1960. — Т. 3: Р—Я. — С. 46.
- Иванов А. «Россия для русских»: pro et contra // Трибуна русской мысли. Религиозно-философский и научно-публицистический журнал.. — 2007. — № 7. Сентябрь. Архивировано из первоисточника 14 Հունիսի 2008.
- Кичеев В. Г. Историография черносотенно-монархических организаций в России в начале XX в // Вестник Томского государственного университета : журнал. —Томск, 2008. — № 315. — С. 89. Архивировано из первоисточника 2 Ապրիլի 2015.
- Ларюэль, Марлен Арийский миф — русский взгляд / Перевод с французского Дмитрия Баюка. 25.03.2010 // Вокруг света. — 2010.
- Шнирельман, Виктор Александрович Арийский миф в современном мире. — М.: Новое литературное обозрение, 2015. — (Библиотека журнала «Неприкосновенный запас»).
- այլ
- Достоевский, Фёдор Михайлович Дневник писателя. Сентябрь 1876. Гл. 2, ч. III // Собрание сочинений. — СПб.: Наука, 1994. — Т. 13. Արխիվացված է Դեկտեմբեր 16, 2010 Wayback Machine-ի միջոցով:
- Грингмут, Владимир Андреевич Русский народ в России // Московские ведомости, 23 июня 1905. — 1905.
- Куропаткин, Алексей Николаевич Русская армия. — СПб., 2003.
- Радзиховский, Леонид Александрович Есть в национализме своя сермяжная правда // Российская газета — Федеральный выпуск № 6224 (248). — 2013. Архивировано из первоисточника 7 Նոյեմբերի 2014.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Левада-Центр — Опрос «Россия для русских…?»
- Протоиерей Вячеслав Пушкарёв Русские — не фашисты! Фашисты — не русские! // Русская народная линия, 15.12.2010.
- Формула Полтавченко // Русская народная линия, 08.10.2011.
- Электронные копии газеты «Россия для русских» (Харьков) в путеводителе РНБ «Газеты в сети и вне её»