Jump to content

Հութի շարժում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հութիներ
الحوثيون‎ Ansar Allah
أنصار الله‎
Նկարագրություն
Изображение логотипа
Տեսակքաղաքական շարժում, քաղաքական կազմակերպություն և Specially Designated Global Terrorist?
ԵրկիրԵմեն
Կառուցված1994
ՃակատամարտերԵմենի քաղաքացիական պատերազմ[1] և Հութիների մասնակցությունը 2023 թվականի Իսրայելա-պաղեստինյան պատերազմին
ԻրադարձություններHouthi insurgency?
Կայքansarollah.com​(արաբ.)​(անգլ.)
 Ansar Allah Վիքիպահեստում

Հութի շարժումը (արաբ․՝ الحوثيون‎‎), որը պաշտոնապես հայտնի է որպես Անսար Ալլահ[2], շիա իսլամիստական ​​քաղաքական և ռազմական կազմակերպություն է, որը առաջացել է Եմենում 1990-ականներին։ Այն հիմնականում կազմված է Զաիդի շիաներից, որոնց համանուն ղեկավարությունը հիմնականում բխում է Հութի ցեղից[3]։

Զայդիների կրոնական առաջնորդ Հուսեյն ալ-Հութիի գլխավորությամբ հութիները հանդես եկան որպես ընդդիմադիր շարժում Եմենի նախագահ Ալի Աբդուլլահ Սալեհի դեմ, որին նրանք մեղադրում էին կոռուպցիայի և Սաուդյան Արաբիայի և Միացյալ Նահանգների կողմից աջակցություն ստանալու մեջ[4][5]։ 2003 թվականին, լիբանանյան Հեզբոլլահ շիա քաղաքական և ռազմական կազմակերպության ազդեցության տակ, հութիներն ընդունեցին իրենց պաշտոնական կարգախոսն ընդդեմ Միացյալ Նահանգների, Իսրայելի և հրեաների[6]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2023 թվականի սեպտեմբերի քաղաքական և ռազմական վերահսկողությունը Եմենի քաղաքացիական պատերազմում
     Վերահսկվում է Եմենի կառավարության և դաշնակիցների կողմից      Վերահսկվում է Հութիների գլխավորած Բարձրագույն քաղաքական խորհրդի կողմից      Վերահսկվում է Ալ-Կաիդայի և Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետության կողմից կառավարվող Անսար ալ-Շաիրայի կողմից      Վերահսվում է Արաբական Միացյալ Էմիրությունների պատասխանատվության տակ գտնվող Հարավային անցումային խորհրդի կողմից

Ըստ Սանայի համալսարանի պրոֆեսոր Ահմեդ Ադդաղաշիի, հութիները սկսեցին որպես չափավոր աստվածաբանական շարժում, որը քարոզում էր հանդուրժողականություն և լայնախոհ հայացքներ ուներ Եմենի ժողովուրդի նկատմամբ[7]։ Նրանց առաջին կազմակերպությունը՝ «Հավատացյալ երիտասարդությունը», հիմնադրվել է 1992 թվականին Սաադայի նահանգում[8] կամ Մուհամեդ ալ-Հութիի,[9] կամ նրա եղբայր Հուսեյն ալ-Հութիի կողմից[10]։

Հավատացյալ երիտասարդությունը հիմնել է դպրոցական ակումբներ և ամառային ճամբարներ՝ Սաադայում «զայդիների վերածնունդը խթանելու համար»։ Մինչև 1994–95 թվականներին 15,000-ից մինչև 20,000 ուսանողներ հաճախել էին ամառային ճամբարներ։ Կրոնական նյութը ներառում էր Մուհամմեդ Հուսեյն Ֆադլալլայի (լիբանանցի շիա գիտնական) և Հասան Նասրալլահի (Հեզբոլլահի գլխավոր քարտուղարի) դասախոսությունները[9][11]։

Առաջնորդներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Հուսեյն Բադրեդդին ալ-Հութի – նախկին առաջնորդ (սպանվել է 2004 թ.)
  • Աբդուլ-Մալիք Բադրեդին ալ-Հութի – առաջնորդ
  • Յահիա Բադրեդդին ալ-Հութի – ավագ առաջնորդ
  • Աբդուլ-Քարիմ Բադրեդդին ալ-Հութի - բարձրաստիճան հրամանատար
  • Բադրեդդին ալ-Հութի – հոգեւոր առաջնորդ (մահացել է 2010 թ.)
  • Աբդուլլահ ալ-Ռուզամի – նախկին ռազմական հրամանատար
  • Աբու Ալի Աբդուլլահ ալ-Հակեմ ալ-Հութի - ռազմական հրամանատար
  • Սալեհ Հաբրա – քաղաքական առաջնորդ[12]
  • Ֆարես Մանաա - Հութիների կողմից նշանակված Սաադայի նահանգապետ[13], եւ Սալեհի նախագահական կոմիտեի նախկին ղեկավար[14]

Մարդու իրավունքների ենթադրյալ խախտումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անվտանգության խորհրդի 2140 բանաձևի համաձայն ստեղծված Եմենի փորձագետների խմբի համաձայն՝ հութիները իրականացրել են մարդու իրավունքների խախտումների լայն շրջանակ, ներառյալ կանանց և երեխաների նկատմամբ բռնությունները։ 13 տարեկանից փոքր երեխաները ձերբակալվել են «անպարկեշտ արարքների» համար՝ ենթադրյալ համասեռամոլական կողմնորոշման կամ «քաղաքական դեպքերի» համար, երբ նրանց ընտանիքների գաղափարախոսությունը չեն համապատասխանում հութիների գաղափարախոսությանը կամ կանոնակարգերին։ Անչափահասները կիսում են խցերը չափահաս բանտարկյալների հետ, և ըստ չճշտված տեղեկությունների, Սանայում գտնվող Ալ-Շահիդ Ալ-Ահմար ոստիկանական բաժանմունքում պահվող տղաները պարբերաբար բռնաբարվում են[15][16]։ Բացի Փորձագետների խմբից, Լոնդոնում լույս տեսնող արաբական «Աշարք ալ-Աուսաթ» թերթը պնդում է, որ հութիները «վերակենդանացրել» են ստրկությունը Եմենում[17]։

Պատանդներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ Human Rights Watch-ի՝ հութիները նաև վերցնում են պատանդներ՝ որպես շահույթ ստանալու մարտավարություն։ Human Rights Watch-ը փաստագրել է 16 դեպք, երբ հութիների իշխանությունները ապօրինի են պահել մարդկանց՝ հիմնականում հարազատներից գումար շորթելու կամ հակառակորդ ուժերի կողմից պահվող մարդկանց հետ փոխանակելու նպատակով[18]։

ԼԳԲՏԻ անձանց իրավունքների ոտնահարում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համաձայն Ամնեսթի ինթերնեյշնլի, 2024 թվականի փետրվարի 9-ին Եմենում հութիների կողմից ղեկավարվող երկու դատարաններ 48 անձի դատապարտել են մահապատժի, մտրակով հարվածների կամ բանտարկության՝ անցյալ ամսվա ընթացքում միասեռական վարքագծի հետ կապված մեղադրանքներով[19]։

Միգրանտների իրավունքների ոտնահարում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ Human Rights Watch-ի՝ հութի զինյալները «ծեծել, բռնաբարել և խոշտանգել են «Աֆրիկայի եղջյուրից» կալանավորված միգրանտներին և ապաստան հայցողներին»[20]։ ՄԱԿ-ի փորձագետները զգուշացրել են, որ կին միգրանտները բախվում են սեռական բռնության, հարկադիր աշխատանքի և թմրամիջոցների հարկադիր շրջանառության բազմաթիվ մաքսանենգների կողմից, ովքեր համագործակցում են Հութիների կողմից վերահսկվող Եմենի Ներգաղթի, անձնագրերի և ազգության մարմնի (IPNA) հետ[21]։

Եմենում հութիների կողմից վերահսկվող տարածքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հութիները դե ֆակտո իշխանություն ունեն Հյուսիսային Եմենի մեծ մասում[22]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Ocho años de una cruenta guerra civil en Yemen
  2. ↑ «Do not call the Ansar Allah movement 'Houthi'!». IWN (ամերիկյան անգլերեն). 23 April 2021. Արխիվացված օրիգինալից 2 September 2021-ին. Վերցված է 2021-09-02-ին.
  3. ↑ Hoffman, Valerie J. (28 February 2019). Making the New Middle East: Politics, Culture, and Human Rights. Syracuse University Press. ISBN 9780815654575. Արխիվացված օրիգինալից 17 January 2023-ին. Վերցված է 18 September 2019-ին – via Google Books.
  4. ↑ «Yemeni forces kill rebel cleric». BBC News. 10 September 2004. Արխիվացված օրիգինալից 21 November 2006-ին.
  5. ↑ Streuly, Dick (12 February 2015). «5 Things to Know About the Houthis of Yemen». Wall Street Journal. Արխիվացված օրիգինալից 12 June 2018-ին. Վերցված է 2018-07-04-ին.
  6. ↑ «Houthi propaganda: following in Hizbullah's footsteps». alaraby. Արխիվացված օրիգինալից 18 October 2016-ին. Վերցված է 15 October 2016-ին.
  7. ↑ Al Batati, Saeed (21 August 2014). «Who are the Houthis in Yemen?». Al Jazeera. Արխիվացված է օրիգինալից 23 August 2014-ին.
  8. ↑ Freeman, Jack (2009). «The al Houthi Insurgency in the North of Yemen: An Analysis of the Shabab al Moumineen». Studies in Conflict & Terrorism. 32 (11): 1008–1019. doi:10.1080/10576100903262716. ISSN 1057-610X. S2CID 110465618.
  9. ↑ 9,0 9,1 «Regime and Periphery in Northern Yemen: The Huthi Phenomenon» (PDF). RAND. 2010. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 6 January 2012-ին. Վերցված է 23 January 2013-ին.
  10. ↑ «Yemen's Abd-al-Malik al-Houthi». BBC News. 3 October 2014. Արխիվացված օրիգինալից 2 March 2015-ին. Վերցված է 29 November 2014-ին.
  11. ↑ «Profile: The crisis in Yemen». thenational.scot. 23 March 2015. Արխիվացված օրիգինալից 15 April 2015-ին. Վերցված է 11 April 2015-ին.
  12. ↑ «Meetings push government and Houthis closer towards 'reconciliation'». Yemen Times. 29 March 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 23 January 2013-ին. Վերցված է 23 January 2013-ին.
  13. ↑ Al-Batati, Saeed (28 March 2011). «Yemeni regime loses grip on four provinces». Arab News. Արխիվացված է օրիգինալից 31 March 2011-ին.
  14. ↑ «Sana'a Cards to Pressurize Houthis to Enter New Dialogue Rounds». Yemen Post. Արխիվացված օրիգինալից 1 May 2012-ին.
  15. ↑ «2023 Final report of the Panel of Experts on Yemen established pursuant to Security Council resolution 2140 (2014)» (PDF). էջեր 31–33. Վերցված է 1 January 2024-ին.
  16. ↑ «2022 Final report of the Panel of Experts on Yemen established pursuant to Security Council resolution 2140 (2014)». էջ 31, para. 128. Վերցված է 1 January 2024-ին.
  17. ↑ «Exclusive - Houthis Restore Slavery in Yemen». Asharq Al-Awsat. Sana'a: Saudi Research and Media Group. 13 July 2019. Արխիվացված է օրիգինալից 1 November 2020-ին. Վերցված է 20 May 2024-ին.
  18. ↑ «Yemen: Houthi Hostage-Taking». Human Rights Watch. 25 September 2018. Արխիվացված օրիգինալից 27 September 2018-ին. Վերցված է 29 September 2018-ին.
  19. ↑ «Yemen: Huthis must stop executions and release dozens facing LGBTI charges». Amnesty International (անգլերեն). 2024-02-09. Վերցված է 2024-03-25-ին.
  20. ↑ CJ Werleman. «Reports of mass executions in Yemen blamed on Houthis». TRT World (անգլերեն). Վերցված է 2024-03-19-ին. «Houthi militias have been accused of war crimes and mass atrocities against civilians in Taiz since 2015, including using banned antipersonnel landmines, firing artillery indiscriminately into populated areas, denying crucial medical and humanitarian aid, and have "beaten, raped, and tortured detained migrants and asylum seekers from the Horn of Africa, including women and children," according to Human Rights Watch.»
  21. ↑ «Warring Parties in Yemen Silent Amid Reports of Migrant Abuse». Human Rights Watch (անգլերեն). 2022-12-07. Վերցված է 2024-03-19-ին.
  22. ↑ AlAhmad, Safa (16 March 2015). «Meeting the Houthis – and their enemies». BBC News Magazine. Արխիվացված օրիգինալից 5 April 2015-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հութի_շարժում&oldid=10074456» էջից