Jump to content

Հեքիաթ արքայազն գորտի մասին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հեքիաթ արքայազն գորտի մասին
գերմ.՝ Der Froschkönig oder der eiserne Heinrich
Տեսակգրական ստեղծագործություն
Ժանրհեքիաթ
ՀեղինակԳրիմ եղբայրներ, Յակոբ Գրիմ և Վիլհելմ Գրիմ
Բնագիր լեզուգերմաներեն
Հրատարակվել է1812[1]
Թվային տարբերակstandardebooks.org/ebooks/jacob-grimm_wilhelm-grimm/household-tales/margaret-hunt/text/the-frog-king-or-iron-henry
 Frog Prince

«Հեքիաթ արքայազն գորտի կամ Երկաթե Հենրիխի մասին» (գերմ.՝ Der Froschkönig oder der eiserne Heinrich), Գրիմ եղբայրների հեքիաթը, առաջին պատմությունը ժողովածուի մեջ, որ պատմում է չար թագուհու մասին, ով չի պահում իր խոստումը և անշնորհակալ է գտնվում գորտի նկատմամբ, որը դուրս էր հանել նրա ոսկեգույն գնդակը՝ ընկնելով ջրափոսը։ Գորտը հրաշքով փոխակերպվում է արքայազնի։ Ըստ Աարնե-Տոմպսոնի հեքիաթային սյուժեների դասակարգման, կրում է 440 համարը[2]։

Գորտ արքայազնը, Բաուտցեն, Հերինգշտասե

Թագուհու ոսկե գնդակը խաղի ժամանակ ընկնում է ջրափոսը, ինչի պատճառով նա սկսում է լացել։ Կարեկից գորտը փորձում է օգնել և հանել գնդակը։ Թագուհին իր հերթին խոստանում է, որ լինելու է նրա մանկության ընկերուհին և նրա հետ կկիսի և՛ իր ազատ ժամանակը, և՛ միասին հաց կուտեն ու կքնեն։

Երբ թագուհին հետ է ստանում իր գնդակը, արագ փախչում է։ Ամեն դեպքում, մյուս օրը գորտը հասնում է պալատի դռանը, և թագավորի պահանջով արքայադուստրը չուզելով կատարում է իր խոստումը։ Բայց, երբ գորտը ժամանում է, որպեսզի նա նրան իր հետ վերցնի անկողին, սպառնալով բողոքել հայրիկ-թագավորին, նա զզվանքով հետ է շպրտում գորտին։ Այդ պահին գորտը վերածվում է արքայազնի, նա ուներ գեղեցիկ և հմայիչ աչքեր։ Պարզվում է, որ նրան կախարդել էին, միայն արքայադուստրը կարող էր նրան փրկել։ Առավոտյան արքայազնը նրան շքեզ կառքով տանում է իր սեփական պալատ, որպես հարսնացուի։ Ճանապարհորդության ժամանակ նրանց ուղղեկցում է հավատարիմ ծառան Հենրիխը, որը տխրությունից իր սիրտը փակել է երեք երկաթյա շղթաներով։ Ճանապարհին իր տիրոջ ազատության շնորհիվ ուրախությունից Հենրիի սրտի կապանքներն աղմուկով պայթում են։

Սյուժեի տարբերակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գորտը դռան մոտ, Ուոլթեր Քրեյնի պատկերազարդումը, 1874

Հեքիաթի ժամանակակից տարբերակներում գորտի փոխակերպումը տեղի է ունենում նրան համբուրող արքայադստեր շնորհիվ, իսկ հեքիաթի սկզբնական տարբերակում հրաշքը տեղի է ունենում, երբ կատաղած արքայադուստրը շպրտում է նրան պատին։ Ըստ այլ տարբերակների, գորտի` մարդկային կերպարանք ստանալու համար բավական էր, որ նա մեկ գիշեր անցկացնի արքայադստեր բարձին։ Աշխարհի տարբեր երկրներում գոյություն ունեն սյուժեի սեփական տարբերակներ։

  • Հիանալի գորտ (Հունգարիա)
  • Հեքիաթ թագուհու մասին, որը փնտրում էր կախարդական ըմպելիք (Շոտլանդիա)
  • Պադդո (Շոտլանդիա)
  • Փերի և գորտ (Անգլիա)
  • Բարի աղջիկը և գորտը (Անգլիա)
  • Արքայազն գորտ (Շրի Լանկա)
  • Գորտ ամուսնու համար (Կորեա)
  • Դոդոշ փեսացու (Կորեա)

Գորտին պատին խփելը ընդհանուր ֆոլկլորային մեթոդ է` կախարդանքը վերացնելու համար։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]