Ինթել

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ինթել
Изображение логотипа
Տեսակբիզնես ձեռնարկություն, ձեռնարկություն և հանրային ընկերություն
Հիմնադրված էհուլիսի 18, 1968
ՀիմնադիրՌոբերտ Նոյս[1], Գորդոն Մուր[1] և Էնդրյու Սթիվեն Գրոուվ
ՎայրՍանտա Կլարա, ԱՄՆ[2]
Երկիր ԱՄՆ
ՏնօրենBob Swan?
Արդյունաբերությունկիսահաղորդչային արտադրություն և էլեկտրատեխնիկական արդյունաբերություն[3]
Ընդհանուր ակտիվներ▲168 մլրդ $ (2021)[4]
Հասույթ▼63,1 մլրդ $ (2022)[5]
Աշխատողների թիվ▲121 100 մարդ (2021)[6]
Դուստր ընկերություններIntel Ireland, Intel Capital, Wind River Systems, Havok, McAfee, Virtutech, Intel (Germany)?, Intel (India)?, Intel Israel?, Mobileye? և Intel Architecture Labs?
Կայքintel.com
Մասնակից էAlliance for Open Media, iRODS կոնսորցիում[7], Լինուքս հիմնադրամ[8], Համացանցի կոնսորցիում[9], Վայ-Ֆայ Դաշինք[10], CVE Numbering Authorities[11], Bytecode Alliance?[12], jQuery Foundation[13], Node.js Foundation?[14], OpenJS Foundation[15], FIDO Alliance[16], Business Software Alliance[17], SD Association[18], Bluetooth Special Interest Group[19] և Computer & Communications Industry Association?[20]
Բորսա
NASDAQ: INTC
և SEHK: 4335
 Intel Վիքիպահեստում

Intel Corporation (Integrated Electronics - Միահավաք Էլեկտնրոնիկա բառերից)՝ աշխարհի խոշորագույն կիսահաղորդչային ընկերություններից է և անձնական համակարգիչներից շատերի մեջ հանդիպող միկրոմշակիչների (microprocessor) x86 սերիայի ստեղծողը։ 1968 թ.-ին հիմնված որպես Integrated Electronics Corporation և Սանտա Կլարա, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ-ում տեղեկայված, Ինթել ընկերությունը նաև արտադրում է մայրսալիկների сhipset-ներ, ցանցային սալիկներ, ֆլեշ հիշողություն, գրաֆիկական չիպեր, ներարված (embedded) մշակիչներ և այլ համակարգչային և կոմունիկացիոն սարքավորում։ Հիմնված լինելով կիսահաղորդիչների ոլորտի պիոներների՝ Ռոբերտ Նոյսի և Գորդոն Մուրի կողմից, Ինթելը համատեղում է իր մեջ նորագույն չիպերի նախագծման հնարավորությունները, առաջադեմ արտադրական գծերի հետ։ Ի սկզբանե հայտնի լինելով ճարտարագետների և գիտնականների ոլորտում, ընկերության հաջողակ "Intel Inside" գովազդային արշավը 1990-ականներում դարձրել էր նրա և իր Intel pentium սերնդի միկրոմշակիչների անվանումները հայտնի շատ լայն զանգվածներում։

Ղեկավարները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էնդրյու Սթիվեն Գրոուվը, Մուր Գորդոնը և Ռոբերտ Նոիսը 1978 թվականին:
  • Ռոբերտ Նոիս — ընկերության նախագահը և գլխավոր գործադիր տնօրենը 1968-1975 թվականներին։
  • Մուր Գորդոն — ընկերության նախագահը 1975-1979 թվականներին, գլխավոր գործադիր տնօրենը 1975-1987 թվականներին։
  • Էնդրյու Սթիվեն Գրոուվ — ընկերության նախագահը 1979-1997 թվականներին, գլխավոր գործադիր տնօրենը 1987-1998 թվականներին։
  • Քրեիգ Բարրետ — ընկերության նախագահը 1997-2002 թվականներին, գլխավոր գործադիր տնօրենը 1998-2005 թվականներին։
  • Պաուլ Օտելինի — ընկերության նախագահը 2002-2013 թվականներին, գլխավոր գործադիր տնօրենը 2005-2013 թվականներին։
  • Բռաին Կրժանիչ — գլխավոր գործադիր տնօրենը սկսած 2013 թվականից։
  • Ռենե Ջեյմս — ընկերության նախագահը սկսած 2013 թվականից։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Тим Джексон Inside Intel. История корпорации, совершившей технологическую революцию XX века = Inside Intel. The unauthorized history of the world’s most successful chip company. — М.: Альпина Паблишер, 2013. — 328 с. — ISBN 978-5-9614-1956-6
  • Роман Морозов Кремниевый оверлорд. Бренд Intel, часть 1 // Железо : журнал. — 2011. — № 2 (84). — С. 84—87.
  • Роман Морозов Кремниевый кудесник. Бренд Intel, часть 2 // Железо : журнал. — 2011. — № 3 (85). — С. 85—89.

Պատմությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոբերտ Նոյսը և Գորդոն Մուրը 1957 թվականին հիմնադրված Fairchild Semiconductor- ի 8 համահիմնադիրների թվում էին։ Այս ընկերությունում նրանք մշակեցին ինտեգրալ սխեմա և որոշեցին հիմնադրել իրենց սեփական ընկերությունը։  1968-ի հուլիսի 18-ին նրանց ընկերությունը գրանցվեց NM Electronics անունով, բայց շուտով վերանվանվեց Intel (կրճատ այս բառից ՝ Integrated Electronics «էլեկտրոնիկայի ինտեգրացիա»)։

Նրանց շուտով միացավ Էնդի Գրովը ՝ Fairchild- ի մեկ այլ համահիմնադիր, որը մշակեց և իրականացրեց OKR կորպորատիվ կառավարման մոտեցումը ՝ արդյունավետորեն ղեկավարելով կառավարումը։ Ընկերության բիզնես պլանը, որը կազմել է Ռոբերտ Նոյսը գրամեքենայի վրա, զբաղեցնում էր ընդամենը մեկ էջ։ Ներկայացնելով այն ֆինանսիստ Արթուր Ռոքին, ով նախկինում նաև օգնել էր Fairchild- ի ստեղծմանը, Intel- ը ստացավ 2.5 միլիոն դոլար սկզբնական վարկ։

1971-ին Intel- ը տասներկու մասնագիտացված հաշվիչի չիպի ստեղխման պատվեր ստացավ ճապոնական Busicom ընկերությունից, բայց ինժեներ Թեդ Հոֆի առաջարկով որոշվեց հավաքել բոլոր տարրերը մեկ չիպի մեջ. այդպիսով ընկերությունը մշակեց աշխարհում առաջին կոմերցիոն հաջողությամբ աշխատող Intel 4004 միկրոպրոցեսորը։

1970-ականների վերջին ընկերությունը սկսեց կորցնել իր դիրքերը հիշողության միկրոսխեմաների շուկայում ՝ 1979 թ.-ին 82,9% -ից մինչև 1,3% (1984թ), ինչը, սակայն, փոխհատուցվեց պրոցեսորների շուկայում իր առաջատար դիրքերի զբաղեցմամբ։ 1978թ ներկայացվեց 16-բիթանոց Intel 8086 պրոցեսորը, բայց վաճառքն ի սկզբանե գերազանցել էր մրցակից Motorola 68000 պրոցեսորը։ Իրավիճակը փոխվեց, երբ 1980-ին IBM- ն իր առաջին անհատական համակարգչի համար ընտրեց Intel 8088 պրոցեսորները։ 1982-ի դեկտեմբերին IBM- ը 250 միլիոն դոլարով գնեց Intel- ի բաժնետոմսերի 12 տոկոսը ՝ այդպիսով ապահովելով գործընկերությունը։ Բայց 1987թ այդ 12 տոկոսաը վաճառվեց Microsoft կորպորացիայի հետ մեկ այլ համագործակցություն `Wintel (Windows- ի և Intel- ի խարնուրդը) արդյունքում։ 1983 թ.-ին ընկերության շրջանառությունն առաջին անգամ հասավ մեկ միլիարդ դոլարի, այդ ժամանակ աշխատողների թիվը գերազանցում էր 15 հազարը։ 1985 թ.-ին սկսվեց 80386 պրոցեսորի շուկայում առաջխաղացումը, որը միաժամանակ մի քանի ծրագրի մշակման հնարավորություն տվեց, ուներ 32-բիթանոց կառուցվածք և պարունակում էր 275 հազար տրանզիստոր։ Հաջորդ մոդելը ՝ 80486, որը ներկայացվել է 1989 թվականին, պարունակում էր 1,2 միլիոն տրանզիստոր և ուներ ներկառուցված մաթեմատիկական համամշակիչ։

1990-ականների սկզբին սկսվեց Intel Inside գովազդային արշավը (այդպիսի մակագրությամբ պիտակը հայտնվեց Intel- ի պրոցեսորով աշխատող բոլոր անհատական համակարգիչներում), բացի այդ ընկերությունը սկսեց ընդլայնել իր գործունեությունը ցանցային և հեռահաղորդակցական սարքավորումների մեջ, սկսեց արտադրել մայրական սալիկներ, որի շնորհիվ զուտ շահույթը 1992 թվականին գերազանցեց միլիարդ դոլարը։ 1993-ին ներկայացվեց հինգերորդ սերնդի Pentium պրոցեսորը ՝ 3,1 միլիոն տրանզիստորով և վայրկյանում ավելի քան 100 միլիոն գործողությամբ արագությամբ (1500 անգամ ավելի արագ, քան Intel 4004 – ը)։ Ներկայացնելուց անմիջապես հետո հայտնաբերվեց թերություն, հետ կանչը ընկերության համար արժեցավ $ 450 միլիոն, բայց չնայած դրան, այս տարի ընկերության եկամուտը $ 8,78 միլիարդ դոլար էր, իսկ զուտ շահույթը `2,3 միլիարդ դոլար։ 1995 թ.-ի վաճառքների սկզբից ի վեր, Pentium Pro պրոցեսորների շրջանառությունը 1996 թ.-ին գերազանցեց $ 20 միլիարդ դոլարը, ընկերությունը հասավ մայրական սալիկների արտադրությամբ (10 միլիոնի կամ շուկայի 40%), որը պահպանեց մինչև 2000-ականների սկիզբը։ 1999 թվականին Intel- ը ընդգրկվեց Dow Jones Industrial Average- ում։ 2000 թվականին շուկայում գործարկվեցին 1 ԳՀց Pentium III և Itanium ՝ ընկերության առաջին 64-բիթանոց պրոցեսորները ։ Այս պահին բոլոր համակարգիչները, բացառությամբ Apple- ի, ունեին Intel կամ AMD-ի հետ համատեղ պատրաստված պրոցեսորներ։ Apple- ը 1984 թվականից օգտագործում էր Motorola պրոցեսորներ, բայց 2005-ին հայտարարեց Intel օգտագործելու մասին։

2010 թվականին McAfee համակարգչային անվտանգության ընկերությունը գնվեց 7,68 միլիարդ դոլարով, որի հիման վրա ստեղծվեց Intel Security Group: Բաժնետերերը գտել են, որ գումարը անբավարար է և դատական հայց են ներկայացրել Intel- ի և McAfee- ի նախկին ղեկավարության դեմ։ 2017 թ.-ին բաժանմունքը վերածվեց անկախ ընկերության, որին վերադարձվեց McAfee անունը։

Գործունեությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Intel- ը միկրոպրոցեսորների աշխարհի խոշորագույն արտադրողն է, 2008 թ.-ին շուկայի 75% -ը։ Բացի միկրոպրոցեսորներից, Intel- ը արտադրում է կիսալարային բաղադրիչներ արդյունաբերական և ցանցային սարքավորումների համար։ Ապրանքները հիմնականում վաճառվում են անհատական համակարգիչների արտադրողներին, իսկ 2018 թ.-ի եկամուտների 39% -ը բաժին է ընկնում առաջատար երեք գնորդներին. Dell 16%, Lenovo 12% և HP Inc. — 11% Աշխարհագրական տեսանկյունից, եկամտի հիմնական մասը գալիս է 4 երկրից. Չինաստանը (ներառյալ Հոնկոնգը) ՝ 18,8 միլիարդ դոլար, Սինգապուրը ՝ 15,4 միլիարդ դոլար, ԱՄՆ ՝ 14,3 միլիարդ դոլար, Թայվանը ՝ 10,6 միլիարդ դոլար։

Հիմնական ստորաբաժանումներն են ՝

  • սպառողական էլեկտրոնիկայի խումբ (Client Computing Group) — անհատական համակարգիչների և նոտբուկերի, առաջին հերթին դրանց վրա հիմնված կենտրոնական պրոցեսորների և չիպսեթների, ինչպես նաև մայրական սալիկների, մոդեմների և WiFi- մոդուլների բաղադրիչների արտադրություն։
  • Տվյալների կենտրոնի խումբը երկրորդ ամենակարևոր բաժինն է, որը կազմում է 2018-ի եկամտի 32% -ը; զբաղվում է տվյալների կենտրոնների սարքավորումների արտադրությամբ. արտադրանքի սպառողները ներառում են ամպային ծառայություններ, հեռահաղորդակցման ընկերություններ, կորպորացիաներ և պետական գործակալություններ։ Նման ապրանքների շուկան գնահատվում է 70 միլիարդ դոլար (որից Intel- ը կազմում է 23 միլիարդ դոլար), 2022 թվականին այն կաճի մինչև 90 միլիարդ դոլար։
  • «Իրերի ինտերնետ» խումբը զբաղվում է տարբեր ընկերությունների և կազմակերպությունների համար մեծ քանակությամբ տեղեկատվություն հավաքելով, պահպանելով և մշակելով է։

Աղբյուրների հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Steve Jobs — Simon & Schuster, 2015. — P. 10. — ISBN 978-1-5011-2762-5
  2. ↑ https://www.intel.de/content/www/de/de/support/articles/000015107/programs.html
  3. ↑ 20th Century Press Archives — 1908.
  4. ↑ Intel Annual Report 2021 10-K
  5. ↑ Form 10-K — 2023.
  6. ↑ Intel Annual Report 2021 SEC 10-K
  7. ↑ https://irods.org/about/
  8. ↑ https://www.linuxfoundation.org/membership/members/
  9. ↑ https://www.w3.org/Consortium/Member/List
  10. ↑ https://www.wi-fi.org/membership/member-companies
  11. ↑ https://cve.mitre.org/cve/request_id.html#cna_participants
  12. ↑ https://bytecodealliance.org/
  13. ↑ https://jquery.org/members/
  14. ↑ https://foundation.nodejs.org/about/members
  15. ↑ https://openjsf.org/about/members/
  16. ↑ https://fidoalliance.org/members/
  17. ↑ https://www.bsa.org/membership
  18. ↑ https://www.sdcard.org/about_sda/member_companies/index.html
  19. ↑ https://www.bluetooth.com/develop-with-bluetooth/join/member-directory/
  20. ↑ https://web.archive.org/web/20240407132217/https://ccianet.org/about/members/

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ինթել&oldid=8967938» էջից