Այբոլիտ
| Այբոլիտ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրական հերոս և գեղարվեստական անձ |
| Հեղինակ | Կոռնեյ Չուկովսկի |
| Ներկայացված է | Բարմալեյ, Defeat Barmaley!?, Doctor Aybolit? և Այբոլիտ |
| Սեռ | արական |
| Մասնագիտություն | բժիշկ |
 Doctor Aybolit Վիքիպահեստում | |
Բժիշկ Այբոլիտ (ռուս.՝ Доктор Айболи́т), Կորնեյ Չուկովսկու մի քանի ստեղծագործությունների կերպար. բանաստեղծական հեքիաթներ «Բարմալեյ» (1925), «Այբոլիտ» (1929) և «Հաղթում ենք Բարմալեյին» (1942), ինչպես նաև չափածո վիպակ «Բժիշկ Այբոլիտ» (1936)։
Այբոլիտ հեքիաթում բժիշկը մեկնում է Աֆրիկա, որպեսզի բուժի հիվանդ կենդանիներին շոկոլադով և գոգոլ-մոգոլով։ Բարմալեյ հեքիաթում նա թռչում է ինքնաթիռով փրկելու Տանյային և Վանյային Բարմալեայից։ Կերպարի անունը հասարակ է դարձել։
Նախատիպեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գրական կերպարը հայտնվել է գրքում 1924 թվականին, հրատարակված Լենինգրադի Դետիգզի բաժանմունքում և որը վերնագրված է Բժիշկ Այբոլիտ։ Առաջին էջում նա նշված է որպես մահապատժի Կարնեյ Չուկովսկու վերապատմումը, ընդ որում, տիտղոսաթերթը նշում է պարբերականի հրատարակման տարին, որպես 1925 թվականը (տիպիկ հրատարակչական հնարք)։ Այսպիսով, բժիշկ Այբոլիտի այլ գրական կերպարը բժիշկ Դուլիտլն է՝ սղծված Հյու Լաֆտոնգի կողմից[1]։
Լաֆտոնգի գրքի կրկնորինակումը ստեղծվել է դեռևս 1923 թվականին[1]։
Ավելի ուշ բժիշկ Այբոլիտը դարձել է բանաստեղծական «Բարմոլեյ» հեքիաթի հերոս, որը հրատարակվել է 1925 թվականին, իսկ գրվել՝ 1924 նոյեմբերին[1]։
Շատ տարիներ անց Չուկովսկին պնդում էր, որ բժիշկ Այբոլիտի նախատիպը հանդիսացաել է հայտնի հրեա բժիշկ և հասարակական գործիչ Ցեմախ Շաբադը, որը բնակվում էր Վիլնյուսում — Կոռնեյ Չուկովսկին 1905 և 1912 թվականներին Վիլնյուս գնալիս մնացել է նրա տանը[2] (2007 թվականի մայիսի 15-ին Հին քաղաք Վիլնյուսում, Դիսնոս և Մեսինյու փողոցների հատման կետում, բացվել է Շաբադի հուշարձան[3][4]):
Աղբյուրը նման է «շփոթության», որը կարելի է համարել իրավիճակը երկակի հերոսի, նրա զուգահեռ գոյության միանգամից երկու մրցակից տարածքների (այսինքն, միաժամանակյա ներկայությունը Այբոլիտի և բանաստեղծական ստեղծագործություններում հենց Չուկովսկու, և Լոֆտինգի տեքստի վերապատմումը)[1]։
Էկրանավորում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Բժիշկ Այբոլիտ» ֆիլմը ստեղծվել է (Սոյուզդետֆիլմը, ԽՍՀՄ, 1938), ռեժիսոր Վլադիմիր Նեմոլյաևի կողմից։ Գլխավոր դերում Մաքսիմ Շտրաուխ։
- «Այբոլիտ-66» ֆիլմը ստեղծվել է («Մոսֆիլմ», ԽՍՀՄ, 1966), ռեժիսոր Ռոլան Բիկովի կողմից։ Ֆիլմում Այբոլիտի դերակատարը Օլեգ Եֆրեմովն էր։
- «Ինչպես էինք մենք փնտրում Տիշկային» ֆիլմը (ԽՍՀՄ, 1970), Միխայիլ Յանշինին Այբոլիտի դերում։
Անիմացիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Լիմպոպո» մուլտֆիլմ («Սոյուզմուլտֆիլմի», ԽՍՀՄ, 1939 թվական), ռեժիսորներ Լեոնիդ Ամալրիկ, Վլադիմիր Պոլկովնիկով։
- «Բարմալեյ» մուլտֆիլմ («Սոյուզմուլտֆիլմ», 1941), ռեժիսորներ Լեոնիդ Ամալրիկ, Վլադիմիր Պալկովնիկով։
- «Սիրամարգի պոչ» մուլտֆիլմ («Սայուզմուլտֆիլմ», 1946), ռեժիսորներ Լեոնիդ Ամալրիկ, Վլադիմիր Պալկովնիկով։
- «Այբոլիտ և Բարմալեյ» մուլտֆիլմ (Սայուզմուլտֆիլմ, 1973), ռեիսյոր Նատալիա Չերվինսկայա։ «Այբոլիտ և Բարմալեյ» հնչյունավորել է Հարրի Բարդին։
- «Այբոլիտի արկածները» մուլտֆիլմ, ( «Սոյուզմուլտֆիլմ», 1983), ռեժիսոր Ալեքսանդր Դավիդով։ Այբոլիտի արկածները հնչյունավորել է Արմեն Ջիգարխանյանը։
- «Բժիշկ Այբոլիտ» մուլտֆիլմ («Կիև գիտական ֆիլմ», ԽՍՀՄ, 1984), ռեժիսոր Դավիթ Չերկասկի։ Այբոլիտի կերպարը հնչյունավորել է Զինովիյ Գեռդտը։
- «Մոխրագույն Գայլը և Կարմիր Գլխարկը» մուլտֆիլմ («Սայուզմուլտֆիլմ», ԽՍՀՄ, 1990, մոտիվներով երևակայությունից ռուսների և արտասահմանյան հեքիաթներ թեմայով), ռեժիսոր Հարի Բարդին. Այբոլիտի կերպարը հնչյունավորել է Վլադիմիր Վինոգրադովը։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Вдовенко И. В. Стратегии культурного перевода. Часть вторая
- ↑ Как я написал сказку «Доктор Айболит», Корней Чуковский, Пионерская правда, 31 марта 1967
- ↑ В Вильнюсе установлен памятник доктору Айболиту — Цемаху Шабаду
- ↑ Памятник врачу-еврею, прототипу доктора Айболита, установлен в Вильнюсе Արխիվացված 2012-02-14 Wayback Machine | Всеукраинский еврейский конгресс (ВЕК) — Еврейские новости мира и Украины