Sky Capital խարդախության գործ
Sky Capital խարդախության գործ, արժեթղթերի խարդախության նշանակալի գործընթաց Նյու Յորքի պատմության մեջ, որին մասնակցում էին Ռոս Մանդելը, Sky Capital Holdings Ltd.-ի հիմնադիրը և ընկերության նախկին բրոքեր Ադամ Հարինգթոնը։ Երկու տղամարդիկ մեղադրվել և դատապարտվել են ութ տարվա ընթացքում 140 միլիոն դոլար ներդրողներին խաբելու համար՝ օգտագործելով բարձր ճնշման վաճառքի մարտավարություն և ներդրումների բարձր եկամտաբերության կեղծ խոստումներ։
Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1998-2006 թվականներին Ռոս Մանդելը և Ադամ Հարինգթոնը (նաև հայտնի են որպես Ադամ Ռուկդեշել և Ադամ Հարինգթոն Ռակդեշել) գործարկել են խարդախ սխեմա, որը գրավել է ներդրողներին ենթադրյալ մասնավոր տեղաբաշխումներից և այլ արժեթղթերից բարձր եկամտաբերության կեղծ խոստումներով[1]։ Մանդելը և Հարինգթոնը համոզեցին ներդրողներին ներդրումներ կատարել ենթադրյալ մասնավոր տեղաբաշխումների, սահմանափակ բաժնետոմսերի վաճառքի և այլ ներդրումային միջոցների մեջ։ Ներդրումներն իրականում անարժեք էին, և այդ գումարն օգտագործվեց Մանդելի և Հարինգթոնի ճոխ ապրելակերպը ֆինանսավորելու համար։
Խարդախություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մանդելն ու Հարինգթոնը խաբել են ներդրողներին իրենց ներդրումների իրական արժեքի վերաբերյալ՝ օգտագործելով այդ գումարը իրենց ճոխ ապրելակերպը ֆինանսավորելու համար։ Երկուսն էլ հաճախակի այցելում էին Լոնդոն, որտեղ նրանք հատուկ թիրախ էին դարձնում բրիտանական մանրածախ ներդրողներին[2]։
Sky Capital-ի խարդախության գործը ներառում էր ներդրողներին 140 միլիոն դոլարի չափով խաբելու բարդ սխեմա։ Սխեման կազմակերպվել է Sky Capital Holdings Ltd.-ի հիմնադիր Ռոս Մանդելի և Sky Capital-ի նախկին բրոքեր Ադամ Հարինգթոնի կողմից։ Սա ներառում էր մինչև 20% եկամտաբերության կեղծ խոստումներ տալը, ռիսկերի խեղաթյուրումը և վաճառքի բարձր ճնշման տակտիկաներ օգտագործելը[3]։
Մանդելը և Հարինգթոնը համոզեցին ներդրողներին ներդրումներ կատարել ենթադրյալ մասնավոր տեղաբաշխումների, սահմանափակ բաժնետոմսերի վաճառքի և այլ ներդրումային միջոցների մեջ։ Սակայն ներդրումներն իրականում անարժեք էին։ Գումարն օգտագործվել է Մանդելի և Հարինգթոնի ճոխ ապրելակերպը ֆինանսավորելու համար, ներառյալ թանկարժեք մեքենաները, տները և արձակուրդները[4]։
Մանդելն ու Հարինգթոնը ներդրողներին խաբելու համար օգտագործել են տարբեր մեթոդներ։ Նրանք կեղծ խոստումներ էին տալիս ներդրումների բարձր եկամտաբերության մասին, խեղաթյուրում էին ներդրումների ռիսկերը և թաքցնում այն փաստը, որ ներդրումներն իրականում արժեք չունեն։
Օրինակ, Մանդելը և Հարինգթոնը ներդրողներին ասում էին, որ նրանք կարող են ակնկալել տարեկան եկամուտ ստանալ 20% կամ ավելի իրենց ներդրումներից, ինչպես նաև, որ ներդրումները ցածր ռիսկային են, թեև դրանք իրականում շատ ռիսկային են:Թաքցրել են այն փաստը, որ ներդրումներն իրականում անարժեք են՝ ստեղծելով կեղծ ֆինանսական հաշվետվություններ և մոլորեցնելով ներդրողներին հիմքում ընկած ակտիվների վերաբերյալ։
Բացի կեղծ խոստումներ տալուց և ռիսկերը խեղաթյուրելուց, Մանդելը և Հարինգթոնը նաև օգտագործում էին վաճառքի բարձր ճնշման տակտիկաներ՝ ներդրողների վրա ճնշում գործադրելու համար։ Նրանք հաճախ ասում էին ներդրողներին, թե իբր բաց են թողնելու կյանքում մեկ անգամ տրվող հնարավորությունը, և նրանք օգտագործում էին վախեցնող մարտավարություն՝ ճնշելու ներդրողներին արագ որոշում կայացնելու համար։
Օրինակ, Մանդելը և Հարինգթոնը ներդրողներին ասում էին, որ ներդրումները հասանելի են միայն սահմանափակ ժամանակով, կամ որ գները շուտով կբարձրանան, և եթե հիմա ներդրումներ չանեն, մեծ գումարներ աշխատելու հնարավորությունը բաց կթողնեն։
Խարդախությունը ի վերջո բացահայտվեց Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովի (SEC) կողմից[5]։ 2009 թվականին Մանդելը և Հարինգթոնը մեղադրվում էին դավադրության, արժեթղթերի խարդախության, էլեկտրոնային փոստով և փոստով խարդախության մեջ։ Նրանց դատել են Մանհեթենի դաշնային դատարանում, 2011 թվականին նրանք մեղավոր են ճանաչվել[6]։
Ներդրումների տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հանցակիցների զույգը վաճառել է մի քանի չգրանցված արժեթղթեր[7], այդ թվում՝
- Անձնական տեղաբաշխումներ
- Սահմանափակ բաժնետոմսերի վաճառք
- Կառուցվածքային նշումներ
- Ապահովագրված պարտքային պարտավորություններ
- Հիփոթեքով ապահովված արժեթղթեր
Այս ներդրումները բոլորը չգրանցված արժեթղթեր էին, ինչը նշանակում է, որ դրանք ենթակա չէին նույն մակարդակի կարգավորման, ինչ հրապարակային առևտրով շրջանառվող արժեթղթերը և ունեին ավելի քիչ կարգավորումներ։ Սա հեշտացրեց Մանդելի և Հարինգթոնի խարդախությունը, քանի որ նրանցից չէր պահանջվում բացահայտել ներդրումների ռիսկերը։
Մանդելն ու Հարինգթոնն օգտագործում էին վաճառքի բարձր ճնշման տարբեր մարտավարություններ՝ ներդրողներին ճնշելու համար, որպեսզի նրանք ներդրումներ կատարեն[8]։ Այս մարտավարությունը ներառում էր.
- Ներդրողներին ասել, որ նրանք բաց են թողնում կյանքում մեկ անգամ տրվող հնարավորությունը
- Օգտագործելով վախեցնող մարտավարություն՝ ճնշելու ներդրողներին արագ որոշում կայացնելու համար
- Ներդրողներին խոստանալ բարձր եկամուտներ՝ քիչ կամ առանց ռիսկի
- Շտապողականության զգացում ստեղծել՝ ներդրողներին ասելով, որ ներդրումները հասանելի են եղել միայն սահմանափակ ժամանակով
- Ներդրողներին խրախուսել իրենց բաժնետոմսերը վաճառել[9]
- Խոստումներ վերադարձի և ռիսկերի մասին
Մանդելը և Հարինգթոնը ներդրողներին մի շարք խոստումներ են տվել ներդրումների եկամտաբերության և ռիսկերի վերաբերյալ։ Այս խոստումները ներառում էին.
- Ներդրողներին խոստանալ*, որ նրանք կարող են ակնկալել ստանալ տարեկան 20% կամ ավելի եկամտաբերություն
- Ներդրողներին ասել*, որ ներդրումները ցածր ռիսկային են
- Ներդրողներին մոլորեցնել հիմքում ընկած ակտիվների վերաբերյալ
Իրականում ներդրումներն իրականում անարժեք էին[9]։ Մանդելն ու Հարինգթոնը գիտեին դա, բայց նրանք թաքցնում էին այդ փաստը ներդրողներից։
SEC-ի կողմից օգտագործված ապացույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
SEC-ն օգտագործել է մի շարք ապացույցներ՝ Մանդելի և Հարինգթոնի դեմ գործը հիմնելու համար։ Այս ապացույցը ներառում էր.
- Ֆինանսական հաշվետվություններ, որոնք կեղծվել են
- Նամակներ և տեքստային հաղորդագրություններ, որոնք ցույց էին տալիս, որ Մանդելն ու Հարինգթոնը տեղյակ են, որ ներդրումներն անարժեք են
- Խաբված ներդրողների ցուցմունքները
SEC-ը նաև օգտագործեց գաղտնալսումներ՝ ձայնագրելու Մանդելի և Հարինգթոնի կեղծ խոստումները ներդրողներին[10] : Այս ձայնագրությունները գործի հիմնական ապացույցներն էին, քանի որ ցույց էին տալիս, որ Մանդելն ու Հարինգթոնը միտումնավոր խաբում էին ներդրողներին։
Հետաքննություն և քրեական հետապնդում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Sky Capital-ի խարդախության գործի հետաքննությունը սկսվեց 2006 թվականին, այն բանից հետո, երբ SEC-ը հուշում ստացավ ներդրողից, որը խաբված էր Մանդելի և Հարինգթոնի կողմից[11]։ SEC-ի հետաքննությունը պարզեց, որ Մանդելը և Հարինգթոնը ներդրողներին խաբելու համար օգտագործել են տարբեր մեթոդներ, այդ թվում՝ կեղծ խոստումներ տալով ներդրումների բարձր եկամտաբերության մասին, խեղաթյուրելով ներդրումների ռիսկերը և թաքցնելով այն փաստը, որ ներդրումներն իրականում անարժեք են։
2009 թվականին SEC-ը քաղաքացիական բողոք է ներկայացրել Մանդելի և Հարինգթոնի դեմ՝ պնդելով, որ նրանք արժեթղթերով խարդախություն են կատարել։ Բողոքում որպես պատասխանող նշվում էր նաև Sky Capital Holdings Ltd.-ը։ Մինչև 2009 թվականը Մանդելը, Հարինգթոնը և Sky Capital Holdings Ltd.-ն ենթարկվեցին ինչպես քաղաքացիական, այնպես էլ քրեական մեղադրանքների։
2010 թվականին SEC-ը քրեական հայց է ներկայացրել Մանդելի և Հարինգթոնի դեմ՝ պնդելով, որ նրանք դավադրություն են կատարել, արժեթղթերի խարդախություն, էլեկտրոնային փոստով խարդախություն և փոստով խարդախություն։ Քրեական գանգատում որպես մեղադրյալ է ճանաչվել նաև Sky Capital Holdings Ltd.-ն։
Ռոս Մանդելը հայտարարեց անմեղության մասին և մեղադրեց «սրիկա բրոքերներին», ինչպիսին Ադամ Հարինգթոնն էր, իրենց հաճախորդներին խաբելու համար[12]։
Մանդելը և Հարինգթոնը դատվել են Մանհեթենի դաշնային դատարանում 2011 թվականին։ Դատավարությունը տևեց վեց շաբաթ, և դատավարության ավարտին երդվյալ ատենակալները Մանդելին և Հարինգթոնին մեղավոր ճանաչեցին բոլոր հոդվածներով։
Մանդելը դատապարտվեց 12 տարվա[13] բանտարկության, իսկ Հարինգթոնը՝ հինգ տարվա ազատազրկման[14]։ Sky Capital Holdings Ltd.-ին պարտավորեցրել են նաև 140 միլիոն դոլարի փոխհատուցում վճարել խարդախության հետևանքով տուժածներին։
Sky Capital-ի խարդախության գործի հետաքննությունն ու հետապնդումը մեծ հաղթանակ էր SEC-ի և Արդարադատության նախարարության համար[[15]:
Հետևանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գործը մեծ ազդեցություն ունեցավ արժեթղթերի կանոնակարգերի վրա՝ հանգեցնելով ավելի խիստ կանոնների և SEC-ի և Արդարադատության նախարարության կողմից արժեթղթերի խարդախության դեմ ագրեսիվ դիրքորոշման։ Գործը հանգեցրեց նոր կանոնակարգերի ընդունմանը, որոնք նախատեսված էին ներդրողներին խարդախությունից պաշտպանելու համար։ Բացի այդ, գործը զգալի ազդեցություն է ունեցել խարդախության զոհերի վրա։ Տուժածներից շատերը կորցրել են իրենց կյանքի խնայողությունները, և նրանք դժվարությամբ են վերականգնել ֆինանսական կորուստները։ Տուժածներից ոմանք նաև զգացմունքային տրավմա են ստացել, քանի որ նրանց դավաճանել է ինչ-որ մեկը, ում վստահել են։
Sky Capital-ի խարդախության դեպքը հիշեցնում է, որ արժեթղթերով խարդախությունը լուրջ հանցագործություն է, որը կարող է կործանարար հետևանքներ ունենալ ներդրողների համար։ Ներդրողների համար կարևոր է տեղյակ լինել չգրանցված արժեթղթերում ներդրումներ կատարելու ռիսկերի մասին և զգուշանալ վաճառքի բարձր ճնշման տակտիկայից և ներդրումների բարձր եկամտաբերության կեղծ խոստումներից։
Զոհեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Sky Capital-ի խարդախության գործը զգալի ազդեցություն է ունեցել խարդախության զոհերի վրա։ Տուժածներից շատերը կորցրել են իրենց կյանքի խնայողությունները, նրանք դժվարությամբ են վերականգնել ֆինանսական կորուստները։ Տուժածներից ոմանք նաև զգացմունքային տրավմա են ստացել, քանի որ նրանց դավաճանել է ինչ-որ մեկը, ում վստահել են։
Խարդախության զոհերը տարբեր խմբեր էին, սակայն մոտ 400 բրիտանացի մանրածախ ներդրողներ խաբեության էին ենթարկվել[16]։
Զոհերից ոմանց գրավել է Sky Capital բրոքերների կողմից օգտագործվող բարձր ճնշման վաճառքի մարտավարությունը։ Մյուսներին գրավում էր ներդրումների բարձր եկամտաբերության խոստումները։ Նաև այն փաստը, որ Sky Capital-ը հայտնի և հարգված ընկերություն էր։
Բացի ֆինանսական կորուստներից, խարդախության զոհերը տուժել են նաև հոգեպես։ Նրանք իրենց դավաճանված էին զգում Sky Capital-ի կողմից, զայրացած և հիասթափված էին զգում այն փաստից, որ իրենց խաբել են։ Տուժածներից ոմանք տառապում էին նաև անհանգստությամբ և դեպրեսիայով։
SEC-ը և Արդարադատության դեպարտամենտը քայլեր են ձեռնարկել Sky Capital-ի խարդախության զոհերին օգնելու համար՝ վերականգնելու իրենց կորուստները[17]։ Այնուամենայնիվ, տուժածները դժվարությամբ են վերականգնել իրենց կորուստները, և նրանցից շատերը դեռևս ֆինանսական դժվարություններ ունեն։
Լրատվամիջոցներում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
American Greed հեռուստասերիալի մի դրվագը՝ «The Sky's the Limit»[18] պատմում է Sky Capital-ի խարդախության դեպքի մասին, որի արդյունքում Ռոս Մանդելը և Ադամ Հարինգթոնը դատապարտվեցին արժեթղթերի խարդախության համար։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Sky Capital Founder Mandell Convicted in $140 Million Fraud». Bloomberg.com (անգլերեն). 2011 թ․ հուլիսի 27. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
- ↑ «Sky Capital staff face $140m fraud charges | Financial Times». www.ft.com. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
- ↑ U.S. Attorney’s Office (2012 թ․ մայիսի 3). «Former Sky Capital CEO Sentenced in Manhattan Federal Court to 12 Years in Prison for Committing Massive Investment Fraud and Stock Manipulation Scheme». FBI. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Missing millions, strippers and private jets: how the 'bad boy' of Wall Street went down». The Sydney Morning Herald (անգլերեն). 2011 թ․ հուլիսի 27. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 19-ին.
- ↑ «Six Employees of Sky Capital Are Accused in a $140 Million Fraud Scheme». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). Reuters. 2009 թ․ հուլիսի 8. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 23-ին.
- ↑ «Sky Capital founder guilty in boiler room fraud». Reuters (անգլերեն). 2011 թ․ հուլիսի 26. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
- ↑ U.S. Attorney’s Office (2011 թ․ հուլիսի 26). «Former Sky Capital CEO and Senior Broker Found Guilty in Manhattan Federal Court of Committing Massive Investment Fraud and Stock Manipulation Scheme». FBI. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 23-ին.
- ↑ Pavlo, Walter. «Sky Capital Trial - Clients Took To Recording Brokers». Forbes (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «FORMER SKY CAPITAL CEO AND SENIOR BROKER FOUND GUILTY IN MANHATTAN FEDERAL COURT FOR COMMITTING MASSIVE INVESTMENT FRAUD AND STOCK MANIPULATION SCHEME» (PDF). United States Attorney Southern District of New York. 2011 թ․ հուլիսի 26.
- ↑ Gorman, T. (2012 թ․ մայիսի 7). «TAPES SEND SKY CAPITAL CEO, OFFICE MANAGER TO PRISON». SEC ACTIONS (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
- ↑ Pavlo, Walter. «Sky Capital -- When An Investor Turns Out To Be The FBI». Forbes (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
- ↑ «Mandell pins blame on Sky Cap brokers» (ամերիկյան անգլերեն). 2011 թ․ հունիսի 22. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
- ↑ Pavlo, Walter. «Ross Mandell of Sky Capital Gets 12 Years in Prison». Forbes (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 23-ին.
- ↑ Pavlo, Walter. «Sky Capital's Adam Harrington Gets 5 Years Prison». Forbes (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
- ↑ Tharp, Paul (2012 թ․ մայիսի 4). «'Bad Boy' humbled» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
- ↑ Doran, James (2009 թ․ հուլիսի 10). «SKY CAPITAL HIT BRITS» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.
- ↑ «Investors begin quest for compensation in £90m boiler room scam». www.investmentweek.co.uk (անգլերեն). 2012 թ․ փետրվարի 7. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
- ↑ The Sky's the Limit' | American Greed (անգլերեն), Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 15-ին