Fin de siècle
Fin de siècle (ֆր.՝ դարի ավարտ, «Ֆէն դե սեկլ», երբեմն` «ֆինդեսեկլ»)[1], 19-20-րդ դարերում եվրոպական մշակույթում տեղի ունեցող երևույթների արտահայտում։
«Դարավերջի» ժամանակաշրջանը բնորոշվում է փոփոխությունների սպասումով, ապագայի հանդեպ սպասումով ու վախերով, կենցաղի անցողիկությամբ, աշխարհի վերջի` մոտ լինելով, կյանքի գերհագեցվածությամբ, մահվան գրավչությամբ, անհոգությամբ, ազատամտությամբ ու Անկումային արվեստով։ Դարավերջի երևույթների թվին են պատկանում ինդիվիդուալիզմը, հրաժարումը հասարակական կյանքից և համընդհանուր ընդունված բարոյական նորմերից, «անկման» ամենատարբեր երևույթներ։ Դարաշրջանի առանձնահատկությունների ու դրանց պատճառների վերաբերյալ մտորումները տեղ են գտել այնպիսի մտածողների աշխատանքներում, ինչպիսիք են Ֆրիդրիխ Նիցշեն, Մաքս Նորդաուն, Բենեդետտո Կրոչեն, Հանս Դելբրյուկը և այլն։ Համընդհանուր օգտագործմամբ արտահայտությունը հայտնվում էր ցանկացած համադրությամբ. «դարավերջի փողկապ», «դարավերջյան կին», «դարավերջյան հանցագործություն»։ Նույն ժամանակաշրջանի դրական ասպեկտները բնորոշելու համար օգտագործվում էր «Հիասքանչ դարաշրջան» արտահայտությունը։
Արտահայտության ծագում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Fin de siècle արտահայտությունն առաջին անգամ ի հայտ է եկել 1886 թվականին, ֆրանսիական «Le Décadent» թերթում։ Ըստ մեկ այլ վարկածի, որ քննարկվում է «Intermédiaire des chercheurs et des curieux» ամսագրում, 1901 թվականին պարզ է դարձել, որ արտահայտությունը տարածվել է ֆրանսիացի գրողներ Միկարի և Ժուվենոյի «Դարի վերջ» պիեսի միջոցով, որն առաջին անգամ հրապատարկվել է 1888 թվականի ապրիլի 17-ին[2][3]։ Արդեն 1890-ական թվականների սկզբին «դարի վերջ» անվանումն սկսել է օգտագործվել քննադատների, գրողների, արվեստի գործիչների կողմից` արտահայտելու ոչ այնքան ժամանակային շրջան, որքան հատուկ տրամադրվածություն։ «Fin de siècle» արտահայտությունը հոմանիշ է դարձել նյարդային սրված զգացողություններին, վատատեսությանը, կյանքից հոգնածությանը։ Արտահայտությունն արագորեն տարածվել է Եվրոպայի այլ երկրներում։ Արդեն 1891 թվականին ավստրիացի գրող Հերման Բարը հրատարակել է «Fin de siècle» վեպը ֆրանսերենով։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Епишкин Н. И. Исторический словарь галлицизмов русского языка. — М.: Словарное издательство ЭТС, 2010.
- ↑ Н. С. Ашукин, М. Г. Ашукина. Крылатые слова. Литературные цитаты. Образные выражения. Москва: Правда, 1986. С. 320.
- ↑ «Крылатые слова и выражение». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Francis de Jouvenot: Fin de siècle. Pièce en quatre actes (ֆր.), Ollendorff, Paris, 1888
- Francis de Jouvenot: Fin de siècle (գերմ.), Edition Libri, Düsseldorf, 2000, ISBN 3-934268-02-1
- Jens-Malte Fischer: Fin de siécle. Kommentar zu einer Epoche. (գերմ.), Winkler, München 1978. ISBN 3-538-07026-1
- Weber E. France: Fin de Siècle. Cambridge: Belknap Press, 1986 ISBN 0674318129
- Showalter E. Sexual Anarchy: Gender and Culture at the fin de siècle. New York: Penguin, 1990. ISBN 1853812773
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Fin de siècle» հոդվածին։ |
| ||||||
