Creative Commons

Creative Commons
Տեսակ	ոչ առևտրային կազմակերպություն, հրատարակչություն և հեղինակ
Հիմնադրված է	հունվարի 15, 2001
Հիմնադիր	Lawrence Lessig?, Hal Abelson? և Eric Eldred?
Վայր	Մաունթին Վյու, Կալիֆոռնիա
Երկիր	ԱՄՆ
Տնօրեն	Ռայան Մերկլի և Catherine Stihler?
Հասույթ	▲3,27 մլն $ (2019)
Աշխատողների թիվ	147 մարդ
Կայք	creativecommons.org(անգլ.)
Մասնակից է	Communia?, UNESCO Global Open Science Partnership?, Open Education Global? և Open Source Initiative?
	Creative Commons Վիքիպահեստում

Creative Commons (հնչում է՝ [krɪ'eɪtɪv 'kɒmənz]^[11]^[12]^[13] կամ ['kɔmənz]^[14] — «քրիեյթիվ քամենս» կամ «քոմենս»), կարճ՝ CC. շահույթ չհետապնդող կազմակերպություն է, որի նպատակն է զարգացնել ստեղծարար աշխատանքի բնագավառը՝ ամեն ինչ օրենքի սահմաններում և փոխանակման գաղափարի հիման վրա կառուցելու նպատակով։ Կազմակերպությունը ստեղծել է բազմաթիվ արտոնագրեր՝ հայտնի Creative Commons արտոնագրերի անվան տակ։ Այդ արտոնագրերը, ըստ ընտրության սահմանափակում են աշխատանքների որոշ (կամ ոչ մի) իրավունքներ, որոնցից ամենասահմանափակը հեղինակային իրավունքն է (copyright)։

Լիցենզիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վեց հնարավոր դեպքեր, որոնք համախմբված են չորս կատեգորիաներում, սահմանում են դրանց տարբեր կիրառությունները՝

Հատկացում. պետք է լինի նախնական հեղինակի ստորագրությունը (ֆրանսիական իրավունքում այս ընտրությունը պարտադիր է)
Ոչ առևտրային. արգելված է առանց հեղինակի թույլտվության առևտրային շահույթ հետապնդել ստեղծված գործից
Արգելված է գործի ձևափոխումը. չի թույլատրվում ամբողջական գործի մեջ ինչ-որ մաս ավելացնել, օր.՝ Օրինակի ստեղծումը (sampling) անհնար է
Նմանօրինակի կիսում. կիսել գործի նմանօիրնակը՝ անպայմանորեն տարածելով նույն արտոնագրի ներքո

Օրինականացումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2004-ի վերջին CERSA-ն ներառեց այդ իրավունքները ֆրանսիական օրենքի մեջ (նաև ֆրանսերենով)։ CRID-ը համապատասխանեցրեց արտոնագրերը բելգիական օրենքին, և այս բելգիական արտոնագրերը հիմա գոյություն ունեն ֆրանսերենով, նիդերլանդերենով և անգլերենով։

Հիմնադրումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Creative Commons կազմակերպության խորհրդանիշն է CC։ Creative Commons շարժումն առաջարկում է գործերի առցանց և ոչ առցանց օգտագործման պայմանագրերի տեսակներ (հնարավոր է ստեղծել CD կամ գիրք՝ Creative Commons-ի արտոնագրի ներքո)։ Ազատ համակարգչային ծրագրերի արտոնագրերով և open source շարժմամբ ոգեշնչված՝ դրանք հեշտացնում են գործերի օգտագործումն ու վերօգտագործումը (տեքստեր, նկարներ, երաժշտություն, վեբ կայքեր և այլն)։ Ամբողջ աշխատանքը իրավասուներին օգտագործելու տրամադրման փոխարեն՝ Creative Commons-ի լիցենզիաները հեղինակին հնարավորություն են տալիս նախապես համաձայնվելով պայմանների հետ՝ թույլ տալու օգտվել, և դրա մասին տեղեկացնել հասարակությանը։

Նպատակը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Creative Commons-ի նպատակն է պարզ և օրինական ձևով քաջալերել աշխատանքների շրջանառությունը, փոխանակումն ու ստեղծարարությունը։ Creative Commons-ը վերաբերում է այն հեղինակներին, որոնք ցանկանում են կիսել իրենց աշխատանքը և հարստացնել անվճար հասանելի մշակութային և տեղեկատվական ընդհանուր ազգային հարստությունը։ Այսպիսով աշխատանքը հնարաբորություն է ստանում զարգանալ իր ամբողջ տարածման ընթացքում։

Այն մարդկանց համար, ովքեր ցանկանում են վճարի դիմաց թույլ տալ իրենց գործի հասարակական տարածումը, հեղինակային իրավունքի ընդհանուր համակարգն ավելի հարմար է, քան Creative Commons-ի արտոնագրերը։ Ցանկացած ոք, ով ստեղծել է ինչ-որ գործ (տեքստ, երաժշտություն, վիդեո, վեբ կայք, լուսանկար և այլն) և ցանկանում է պայմանագիր կնքել այդ գործի վերաբերյալ, կարող է օգտագործել Creative Commons-ի պայմանագրերը։ Սակայն հակառակ դրան, հնարավոր չէ օգտագործել Creative Commons-ի պայամանագիր մի գործի համար, որի նկատմամբ նա ոչ մի իրավունք չունի։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[_3a0533a49f1e56bf-1] ttps://creativecommons.org/about/contact/

[_79dcbf87469437b7-2] ttp://www.fsf.org/news/2008_free_software_awards

[_6e33bbad3b0e1b61-3] ttps://creativecommons.org/weblog/entry/42684

[_db45810629395edf-4] ttps://creativecommons.org/2020/07/09/announcing-creative-commons-new-ceo-catherine-stihler/

[_9b0aad684bd00f23-5] ttps://www.charitynavigator.org/ein/043585301

[_004a0af5875fdee5-6] ttps://web.archive.org/web/20210509053033/https://craft.co/creative-commons

[_03958e9df3c0c9d3-7] ttps://www.communia-association.org/members/

[_6e13e0ee745de337-8] ttps://en.unesco.org/science-sustainable-future/open-science/partnership

[_496732e9ab45a51b-9] ttps://www.oeglobal.org/about-us/members-list/

[_0a67c391840941ff-10] ttps://web.archive.org/web/20230706095745/https://opensource.org/affiliates/

[11] tive (USUAL) — definition in British English Dictionary & Thesaurus — Cambridge Dictionary Online

[12] «definition of common from Oxford Dictionaries Pro»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-12-01-ին։ Վերցված է 2015-02-11

[13] Common | Define Common at Dictionary.com

[14] Common — Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]