Քարառվույտ

Քարառվույտ
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Վերնաբաժին	Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Բակլածաղկավորներ (Fabales)
Ընտանիք	Բակլազգիներ (Fabaceae)
Ենթաընտանիք	Papilionoideae
Ցեղ	Քարառվույտ (Coronilla) L., 1753

Քարառվույտ (լատին․՝ Coronilla), պասկուկ, բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ու փոքր թփերի ցեղ։ Ընդգրկում է 10 տեսակ։.

Կենսաբանական նկարագիր

Ցողունը մերկ է կամ քիչ թավոտ, ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ 30-100 սմ։ Տերևները կենտփետրաձև են։ Ծաղկաբույլը հովանոցանման է, ծաղիկները՝ դեղին, վարդագույն, սպիտակ, մանուշակագույն։ Ծաղկում է հունիս-սեպտեմբերին։ Պտուղն ունդ է, սերմերը՝ օվալաձև-երկարավուն։ Որոշ տեսակներ դեղաբույսեր են. պարունակում են գլիկոզիդներ (սերմերը), եթերայուղեր (ծաղիկները), աղաղանյութեր, կարոտին (A-նախավիտամին) և այլն Պատրաստուկներն օգտագործվում են որպես միզամուղ և սրտային դեղամիջոց։ Որոշ տեսակներ թունավոր են։ Մեղրատու է։ Կրետական քարառվույտ հանդիպում է Սյունիքի մարզում (Ներքին Հանդ և Լեհվաերի շրջակայք), աճում է չոր լանջերի թփուտանման մացառուտներում գրանցված է ՀՀ Կարմիր գրքում։

Տեսակներ

Հայտնի է մոտ 20 (այլ տվյալներով՝ 25), ՀՀ-ում՝ 6 տեսակ՝

• քարառվույտ պսակավոր (լատին․՝ C. coronata),
• քարառվույտ արևելյան (լատին․՝ C. orientalis),
• քարառվույտ երփներանգ (լատին․՝ C. varia),
• քարառվույտ կրետական (լատին․՝ C. cretica)
• Coronilla atlantica (Boiss. & Reut.) Boiss.
• Coronilla juncea L.
• Coronilla minima L.
• Coronilla ramosissima (Ball) Ball
• Coronilla repanda (Poir.) Guss.
• Coronilla scorpioides (L.) W.D.J.Koch
• Coronilla vaginalis Lam.
• Coronilla valentina L.
• Coronilla viminalis Salisb.

Տարածում

Տարածված է գրեթե բոլոր մարզերում (ստորինից մինչև վերին լեռն, գոտի)։ Աճում է ենթալպյան մարգագետիններում, թփուտային մացառուտներում, անտառի բացատներում, դաշտամիջյան ճամփեզրերին և այլն։

Արտաքին հղումներ

• NCBI link: Coronilla
• Lijst van geaccepteerde soortnamen in The Plant List
• Genus: Coronilla L. Արխիվացված 2012-09-21 Wayback Machine; in։ USDA, ARS, National Genetic Resources Program; Germplasm Resources Information Network - (GRIN) [Online Database]; National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland; [15 January 2012]

Գրականություն

• Oskar Sebald, Siegmund Seybold, Georg Philippi (Hrsg.)։ Die Farn- und Blütenpflanzen Baden-Württembergs. Band 3։ Spezieller Teil (Spermatophyta, Unterklasse Rosidae)։ Droseraceae bis Fabaceae. Eugen Ulmer, Stuttgart 1992, ISBN 3-8001-3314-8.

Barrie, F. R. 2006. Report of the General Committee։ 9. Taxon 55։796.

• Brummitt, R. K. 1995. Report of the Committee for Spermatophyta։ 43. Taxon 44։611–612.
• Jarvis, C. E. 1991. Seventy-two proposals for the conservation of types of selected Linnaean generic names, the report of Subcommittee 3C on the lectotypification of Linnaean generic names. Taxon 41։552–583. [subcommittee on Linnaean generic names proposal for conservation].
• Lewis, G. et al., eds. 2005. Legumes of the world. (Leg World) 458.
• Nicolson, D. H. 1999. Report of the General Committee։ 8. Taxon 48։373–374

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քարառվույտ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քարառվույտ» հոդվածին։