Ֆինանսական գաղտնագրություն
Ֆինանսական գաղտնագրություն այն ծրագրերում, որտեղ ֆինանսական կորուստները կարող են առաջանալ հաղորդագրությունների փոխանակման համակարգի խաթարման հետևանքով։ Ֆինանսական գաղտնագրությունը տարբերվում է ավանդական գաղտնագրությունից նրանով, որ գրանցված պատմության մեծ մասի ընթացքում գաղտնագրությունը գրեթե ամբողջությամբ օգտագործվում է ռազմական և դիվանագիտական նպատակներով։
Ֆինանսական գաղտնագրությունը ներառում է մեխանիզմներ և ալգորիթմներ, որոնք անհրաժեշտ են ֆինանսական փոխանցումները պաշտպանելու համար, բացի փողի նոր ձևեր ստեղծելուց։
Ֆինանսական գաղտնագրությունն ունի կիրառման շատ լայն շրջանակ։ Յան Գրիգը ֆինանսական գաղտնագրությունը դիտում է յոթ մակարդակներում՝ լինելով յոթ տարբեր առարկաների համադրություն՝ գաղտնագրություն, ծրագրային ապահովման մշակում, իրավունքներ, հաշվապահություն, կառավարում, արժեք և ֆինանսական ծրագրեր։ Բիզնեսի ձախողումը հաճախ կարող է վերագրվել այս առարկաներից մեկի կամ մի քանիսի բացակայությանը կամ դրանց վատ կիրառմանը։ Սա ֆինանսական գաղտնագրությունը համարում է համապատասխան միջառարկայական առարկա։ Իրոք, դա անխուսափելի է, հաշվի առնելով, որ ֆինանսները և գաղտնագրությունը հիմնված են մի քանի առարկաների վրա[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գաղտնագրողները կարծում են, որ այս ոլորտը առաջացել է դոկտոր Դեյվիդ Չաումի աշխատանքի շնորհիվ, որը հորինել է կույր ստորագրությունը[2]։ Այս ձևը երբեմն հայտնի է որպես թվային արժույթ։ Նմանատիպ հասկացությունները այժմ կիրառվում են ժամանակակից blokcheyn տեխնոլոգիաներում։
Համակարգը, որը լայնորեն կիրառվել է 1970-1990-ական թվականներին, և նախկինում մշակված գաղտնագրման մեխանիզմը տվյալների գաղտնագրման ստանդարտ էր, օգտագործվում էր հիմնականում էլեկտրոնային դրամական փոխանցումների պաշտպանության համար[3]։ Այնուամենայնիվ, դա Դեյվիդ Չաումի աշխատանքն էր, որը ոգևորեց համայնքին՝ կիրառել գաղտնագրված հաղորդագրություններ՝ որպես իրական ֆինանսական գործիքների ներուժ։
Որպես բիզնես մոդելի մաս, ֆինանսական գաղտնագրությունը հետևել է գաղտնագրության ուղեցույցին, և ընդունվել են միայն ամենապարզ գաղափարները։ Secure Sockets Layer-ով պաշտպանված հաշիվների վճարման համակարգերը, ինչպիսիք են PayPal-ը և Է-Գոլդ-ը, համեմատաբար հաջող էին։ 2001 թվականին PayPal-ը մշակել է 3,1 միլիարդ դոլարի վճարումներ՝ օրական միջինը 189,000 գործարք կատարելով՝ ընդհանուր առմամբ 9,6 միլիոն դոլար[4]։
Ավելի նորարարական մեխանիզմ է Դեյվիդ Չաումի DigiCash ընկերությունը, որը բացվել է 1989 թվականին, սնանկության պաշտպանության դիմում է ներկայացրել 1998 թվականի նոյեմբերին[5]։ Երկու մրցակցային մրցակիցներ նույնպես չկարողացան պահպանել կենսունակությունը։ First Virtual Holdings-ը դադարեցրել է իր բիզնեսը 1998 թվականի օգոստոսին։ CyberCash-ը 1999 թվականի սկզբին դադարեցրել է իր CyberCoin-ի թողարկումը[6]։
Ասոցիացիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆինանսական գաղտնագրությունը որոշ չափով կազմակերպվում է Ֆինանսական գաղտնագրության միջազգային ասոցիացիայի տարեկան ժողովի շուրջ, որն անցկացվում է ամեն տարի[7]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Financial Cryptography in 7 Layers
- ↑ Chaum, David. «Blind Signatures for Untraceable Payments» (PDF).
- ↑ «Standing the Test of Time: The Data Encryption Standard» (PDF). www.math.uci.edu (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
- ↑ «UNITED STATES SECURITIES AND EXCHANGE COMMISSION - Form 10-K - For the Fiscal Year Ended December 31, 2001». www.sec.gov (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
- ↑ Report, Wired News. «DigiCash Outta Cash». Wired (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
- ↑ «Requiem for a Bright Idea». www.forbes.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
- ↑ http://www.ifca.ai/ Financial Cryptography