Օյո (քաղաք)
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Օյո | ||
 | ||
| Երկիր |  Նիգերիա | |
| Համայնք | Օյո նահանգ | |
| Մակերես | 2427 կմ² | |
| Բնակչություն | 386 723 մարդ (2012) | |
| Ժամային գոտի | UTC+1 | |
| Փոստային դասիչ | 211105 և 211273 | |
| ||
Օյո (քաղաք)[1], Նիգերիայի Օհայո նահանգում քաղաք։ Օյո քաղաքը հիմնադրվել է 1830-ականներին, պատմական Օյո կայսրության մայրաքաղաքի հիմքի վրա: Օյո քաղաքը իր բնակիչներին հայտնի է որպես «Նոր Օյո» հյուսիսում գտնվող նախկին մայրաքաղաք՝ «Հին Օյո»-ից այն տարբերելու համար: «Հին Օյո» քաղաքը լքվել էր երկրաշարժի հետևանքով։ Օյո քաղաքի բնակիչները հիմնականում կազմված են երիտասարդներից:Օյո քաղաքի բնակչությունը կազմում է 386 723 մարդ[2]։ Օյո քաղաքը ղեկավարում է Ալաֆին։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Միջնադարյան Արևմտյան Աֆրիկայում Օյո կայսրության գերիշխող դիրքի պատճառով Յորուբա ժողովրդի Օյո կլանի անդամները սովորաբար համարվում էին ցեղի իշխող վերնախավը: Իրականում, դա ճիշտ էր այն աստիճանի, որ Յորուբան պատմաբան Սամուել Ջոնսոնը (նիգերիացի պատմաբան) հաղորդեց, որ Էգբա ժողովուրդը, որը շարունակեց ապրել որպես Օյո քաղաքի մասնաճյուղ, ժամանակին որոշում էր սոցիալական կարգավիճակը իրենց տոհմում՝ անկախ նրանից, թե նա էր, թե ոչ: Էգբա ժողովուրդը կարող էր հետևել իր ծագմանը Օյո քաղաքից:[3]:
Կրթություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օյո քաղաքում տեղակայված են Կրթության դաշնային հատուկ քոլեջ, Աջայա Քրոութերի համալսարան, Էմանուել Ալայանդեի կրթական համալսարան (Էրելուի և Իսոկունի համալսարաններ), որ հիմնադրվել է 2000 թվականին և ունի 100,000 ուսանող, Federal School of Surveying (Սահարայից հարավ գտնվող Աֆրիկայի միակ գեոդեզիական դպրոցը) և Աթիբայի համալսարանը:
Օյո քաղաքում տեղակայված են բազմաթիվ պետական և մասնավոր միջնակարգ դպրոցներ, ինչպիսիք են Օյո քաղաքի համայնքային դպրոցները, Օլիվետի բապտիստական ավագ դպրոցը, գիտական դպրոցը, Սուրբ Բենարդինի աղջիկների գիմնազիան, Լադիգբոլուն, Օրանյանը, Էմանուել Ալայանդեի օրինակելի ավագ դպրոցը, Աաթանի բապտիստական միջնակարգ դպրոցը, Շեփերդ Ֆիլդի միջազգային քոլեջը, Ոսկե հովտի ակադեմիան, Նեստո քոլեջը, Արագություն միջազգային քոլեջը և այլն:
Օյո քաղաքում կան բազմաթիվ տարրական դպրոցներ՝ ինչպես մասնավոր, այնպես էլ պետական, ինչպես նաև նոր հիմնվող դպրոցներ, այսպես կոչված «Սնկի նման աճող» մասնավոր դպրոցներ:
Առևտուր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օյո քաղաքի հիմնական շուկաներն են Ակեսան շուկան, Աջեգունլե շուկան, Գամասեղ շուկան, Սաաբո շուկան, Օպարինդե շուկան (Օջա-Օկե) ևՀաշվետու շուկան:
Օյո քաղաքում տեղակայված են տարբեր բանկերի մասնաճյուղեր, ինչպիսիք են ԳՏ Բանկ (Գամասեղ), Առաջին Բանկ, Զենիթ Բանկ, Մուտք Բանկ, Էկոբանկ, Աֆրիկայի Միավորված Բանկ և այլն, ինչպես նաև մի շարք այլ միկրոֆինանսական բանկեր և կոոպերատիվներ: Կան նաև մթերային խանութներ և սուպերմարկետներ, ինչպիսիք են Ասե սուպերմարկետը, դեղատներ, առևտրային խանութները, Լաբեյկ խանութները, Ջարա սուպերմարկետը և այլն: Քաղաքում կան բազմաթիվ ժամանցի վայրեր, ինչպիսիք են Հին Ձայներ ազգային պարկը, որտեղ գտնվում է թանգարանը (որը պահում է հին Օյո քաղաքի կայսրության արտեֆակտները) և մի քանի կենդանանաբանական այգի: Օյո քաղաքում կան որոշ հյուրանոցներ, որոնցից կարելի է նշել՝ Լա Բամբան հյուրանոց, հանգստավայր և բար, Բեգոնիա հյուրանոց, Դաշ հյուրանոց, Գոլդ Ն Ռոք հյուրանոց, Գալաքսի հյուրանոց և այլն:
Տեղական կառավարում և տեղակայում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օյո քաղաքում կազմված է չորս վարչատարածքներից, մասնավորապես՝ Աթիբա վարչական տարածք, որի կենտրոնակայանը գտնվում է Օֆամետում, Արևելյան Օյո վարչական տարածք, որի կենտրոնակայանը գտնվում է Ակոսոմբոյում, Արեւմտյան Օյո վարչական տարածք, որի կենտրոնակայանը գտնվում է Օջոնգբոդույում և Աֆիջիո վարչական տարածք, որի կենտրոնակայանը գտնվում է Ջոբելեֆանտում:
Քաղաքը գտնվում է կենտրոնում՝ երկվագոնանոց Ա1 արագընթաց մայրուղու վրա, որը սկիզբ է առնում Լագոսից, միացնում է այն Իբադանին մինչև Իլորին:
Ժողովրդական մշակույթ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1946 թվականին Օյո քաղաքում տեղի ունեցած մի իրադարձության հիման վրա ներկայացվել է «Թագավորի ձիավորը և Մահը» Նոբելյան մրցանակակիր Վոլե Սոյինկայի պիեսը[4]: Պալատի սեփականատեր՝ Բասիտ Աջիբադեի գովասանքի բանաստեղծությունը հիմնված է Օյո քաղաքի թագավորների հմտությունների վրա:
Նշանավոր մարդիկ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Շեֆ (1905–1987 թվականներ), երաժիշտ և կոմպոզիտոր
- Վանդե Աբիմբոլա (ծնված 1932 թվականին), ակադեմիկոս,
- Օբաֆեմի Ավոլովոյի, համալսարանի նախկին պրոռեկտոր և Նիգերիայի Դաշնային Հանրապետության Սենատի մեծամասնության նախկին ղեկավար,
- Գենկա Օլուկոն, (ծնված 1983 թվականին), ծանր քաշային բռնցքամարտիկ,
- Քուադրե Արունայի, (ծնված 1988 թվականին), սեղանի թենիսիստուհի,
- Նաջիմ Օլուկոկուն, (ծնված 1990 թվականին), ֆուտբոլիստ,
- Օլանի Աֆոնյա, (ծնված 1974 թվականին), դերասան և կատակերգու,
- Ադեբայո Ֆալետի, գրող և դերասան
- Արքեպիսկոպոս՝Այո Լադիգբոլու, (ծնված 1938 թվականին), հոգեւորական.
- Մոնսուրատ Սունմոնու, (ծնված 1960 թվականին), Նիգերիայի Դաշնային Հանրապետության սենատոր և նախկին խոսնակ, Օյոյի նահանգային ժողովի պալատ,
- Բաբաջիդե Դավիթ, (ծնված 1996 թվականին), ֆուտբոլիստ:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Ifa, wandeabimbola.com Home». www.wandeabimbola.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-15-ին. Վերցված է 2017-09-10-ին.
- ↑ «Oyo». World Gazetteer. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-09-13-ին. Վերցված է 2012-02-23-ին.(անգլ.)(գերմ.)(ֆր.)(իսպ.)
- ↑ «Oyo» (անգլերեն). Britannica Online Encyclopedia. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-09-13-ին. Վերցված է 2012-02-23-ին.
- ↑ Author's Note
Նշումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ջոնսոն, Սամուել (1921). Յորուբաների պատմությունը՝ ամենավաղ ժամանակներից մինչև բրիտանական պրոտեկտորատի սկիզբը. Լիճ գրախանութների ցանց.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օյո (քաղաք)» հոդվածին։ |
| ||||||||||
