Քլաքտոնի նիզակ
| Ստեղծում | 400000 years BC  | |
|---|---|---|
| Նյութ | կենու փայտ | |
| Հավաքածու | Բնագիտական թանգարան | |
| Հայտնաբերման ամսաթիվ | 1911 | |
| Հայտնաբերման վայր | Քլաքտոն-օն-Սի | |
Քլաքտոնի նիզակ (անգլ.՝ The Clacton Spear), կամ Քլաքտոնի նիզակի ծայր (անգլ.՝ Clacton Spear Point), փայտե նիզակի ծայր, որը հայտնաբերվել է 1911 թվականին Քլաքտոն-օն-Սիում: Մոտավորապես 400.000 տարեկան է, և համարվում է մշակված փայտե ամենահին գործիքը[1]:
Նկարագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այն պատրաստված է կենու փայտից, ուղիղ կոնաձև սրվածք ունի, և հայտնաբերվելուց 387 մմ երկարություն է ունեցել, և 39 մմ տրամագիծ, եղել է ուղիղ, բայց պահպանման առաջին տասնամյակների ընթացքում չորանալու հետևանքով երկարությունը նվազել է մինչև 367 մմ, և սկսել է կորանալ: 1952 թվականին մոմով մշակելուց հետո վիճակը կայունացել է: Որոշ ժամանակ առաջ պահպանողները ծայրից 32 մմ կտրել էին և նորից ամրացրել: Սա կրկին առանձնացվել է 2013 թվականին և նորից կցվել: Նիզակի բեկորը ցուցադրվում է Լոնդոնի Բնական պատմության թանգարանում, որտեղ նրա տարիքը գնահատվել է 420,000 տարեկան: Այն վերարտադրելու փորձարկումները ցույց են տվել, որ այն ձևավորվել է նույն տեղում հայտնաբերված կոր կայծքարային գործիքով քերելով, որը հայտնի է որպես Քլաքտոնյան քար[2]։
Բացահայտում և նշանակություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այն հայտնաբերել է Սամուել Հազլեդին Ուորենը՝ սիրողական նախապատմաբան, ով փնտրում էր պարզ քարե գործիքներ հին քարե դարի հայտնի նստվածքում։ Նա սկզբում կարծել է, որ դա եղջյուր է, բայց այն ներկայացրել է Լոնդոնի երկրաբանական ընկերությանը որպես նիզակի ծայր[3]: Այս նույնականացումը որոշ ժամանակ ընդհանուր առմամբ ընդունված է եղել: Այնուամենայնիվ, քանի որ դա մի ամբողջ նիզակ չէր, և մեծ տարիքը նշանակում էր, որ այն եղել է ժամանակակից մարդկանցից առաջ, շատ գիտնականներ կասկածել են, որ պլանավորման պահանջվող ծավալը (նիզակ արտադրելու և որսի համար օգտագործելու համար) համապատասխանում է վաղ հոմինիդների ճանաչողական հնարավորություններին: և պնդել են, որ դա ավելի պարզ գործիք է՝ հավանաբար փորելու փայտ: Այնուամենայնիվ, մոտ 300,000 տարեկան մի քանի ավելի ամբողջական նիզակների հայտնաբերումը[4], Շյոնինգենի նիզակները 1995 թվականին Գերմանիայում, ցույց են տվել օգտագործման այս դերը, և Քլաքտոնի նիզակն այսօր ընդհանուր առմամբ համարվում է նիզակ[1]։
Գտնելու համատեքստ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նիզակը հայտնաբերվելու միջավայրը մեկնաբանվել է որպես գետի հովտի սահման, որտեղ տեղական բուսականությունը հիմնականում կաղնու խառը անտառի և երկրորդ հերթին խոտհարքների խառնուրդ է[1]: Քլաքտոնի ժամանակակից հանքավայրերում հայտնաբերված կենդանական աշխարհի մնացորդները ներառում են անհետացած ձի (Equus mosbachensis), կարմիր եղջերու (Cervus elaphus), եղջերու (Capreolus capreolus), վայրի խոզ (Sus scrofa) , անհետացած եղջերու տեսակ (Dama clactoniana , aurochenius), Էլկ (Megaloceros giganteus) , տափաստանային բիզոն (Bison priscus), անհետացած հսկա կուղբ (Trogontherium), դաշտամուկ (Microtus agrestis), նեղքիթ ռնգեղջյուր (Stephanorhinus hemitoechus), Մերքի ռնգեղջյուր (Stefanorhinus kirchberghantoexotus)[1][5]։
Տարածքը բնորոշ է «Քլաքտոնյան արդյունաբերությանը», որը վկայում է քարե և հիմնական գործիքների արտադրության մասին, սակայն ձեռքի կացինների արտադրության մասին քիչ ապացույցներ կան[6] : Քլաքտոնում հայտնաբերված կենդանիների ոսկորներից շատերը ցույց են տալիս մսագործության առկայության վկայություն: Տեղանքում բիզոնի նախագարշապարի ոսկրը, ռնգեղջյուրի նախաբազկի ոսկրը և կարմիր եղջերուի սրունքը, ըստ երևույթին, օգտագործվել են որպես մուրճային գործիքներ (ռնգեղջյուրի ոսկորը նաև ցույց է տալիս մսագործության առկայությունը)Կլակտոն[7]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Allington-Jones, L., (2015) Archaeological Journal, 172 (2) 273–296 The Clacton Spear – The Last One Hundred Years
- ↑ McNabb, J., (1989) Proceedings of the Prehistoric Society 55, 251-271 Sticks and Stones: A Possible Experimental Solution to the Question of how the Clacton Spear Point was Made
- ↑ Proceedings of the Geological Society of London May 10, 1911, 67 xcix
- ↑ Schoch, W. H., Bigga, G., Böhner, U., Richter, P., & Terberger, T., (2015) Journal of Human Evolution 89 214–225 New insights on the wooden weapons from the Paleolithic site of Schöningen
- ↑ Schreve, D. C. (1997). Mammalian biostratigraphy of the later middle pleistocene in Britain (PhD thesis). University of London, London, United Kingdom.
- ↑ White, Tom S.; Bridgland, David R.; Allen, Peter; White, Mark J. (August 2023). «The Clacton-on-Sea (Essex, UK) GCR site and SSSI: New data and continuing importance» (PDF). Proceedings of the Geologists' Association (անգլերեն). 134 (4): 490–501. doi:10.1016/j.pgeola.2023.07.007.
- ↑ Parfitt, Simon A.; Lewis, Mark D.; Bello, Silvia M. (2022-11-23). «Taphonomic and technological analyses of Lower Palaeolithic bone tools from Clacton-on-Sea, UK». Scientific Reports (անգլերեն). 12 (1). doi:10.1038/s41598-022-23989-x. ISSN 2045-2322. PMC 9684524. PMID 36418870.