Քենիայի շիլլինգ
| Երկիր | Քենիա  | |
|---|---|---|
| Իրավասությունը տարածվում է | Քենիա | |
| Թողարկող | Central Bank of Kenya | |
| Նախորդողը | արևելաաֆրիկյան շիլինգ | |
| Սկսած | 1964 | |
| Փոխակերպում ստանդարտ միավորի | 0,0199836134369817 միջազգային դոլար | |
| Գին | 0,007818 եվրո | |
Քենիայի շիլլինգ (Սուահիլի՝ shilingi, հապավումը՝ KSh, ISO կոդը՝ KES), Քենիայի արժույթ։ Բաժանված է 100 ցենտի։ Քենիայի Կենտրոնական բանկի ակտի 491-րդ կետը նախատեսում է տպել և հատել արժույթը Քենիայի շիլինգի տեսքով[1]։
Նշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քենիայի շիլլինգի գները գրված են x/y ձևով, որտեղ x-ը շիլինգով գումարն է, իսկ y-ը ցենտով գումարն է։ Հավասարության նշանը կամ գծիկը ներկայացնում է զրոյական գումար։ Օրինակ՝ 50 ցենտը գրվում է «-/50», իսկ 100 շիլլինգը՝ «100/=» կամ «100/-»։ Երբեմն KSh հապավումը նախածանց է դրվում տարբերակման համար։ Եթե գումարը գրված է բառերով, ինչպես նաև թվերով, ապա օգտագործվում է միայն նախածանցը (օրինակ՝ KSh 10 միլիոն)։
Այս օրինաչափությունը ձևավորվել է ֆունտ ստեռլինգի նախադասական նշումների հիման վրա, որտեղ գումարները գրվում էին ֆունտների (£), շիլինգների (s) և պենսների (d, դենարի համար) որոշ համակցությամբ։ Այդ նշումով մեկ ֆունտի տակ գտնվող գումարները նշվում էին միայն շիլինգներով և պենսներով։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1966 թվականին Քենիայի շիլլինգը փոխարինել է Արևելյան Աֆրիկայի շիլլինգին։
Մետաղադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին մետաղադրամները թողարկվել են 1966 թվականին -/5, -/10, -/25 և -/50, և 1/= և 2/= անվանական արժեքներով, -/25 մետաղադրամ չի հատվել 1969 թվականից հետո (բացառությամբ 1973 թվականի հավաքածուի), 2/= մետաղադրամները վերջին անգամ հատվել են 1971 թվականին (բացառությամբ 1973 թվականի հավաքածուի)։ 1973-ին և 1985-ին ներմուծվեցին 5/= մետաղադրամներ, որին հաջորդեցին 10/= 1994 թվականին և 20/= 1998 թվականին։
1967-1978 թվականներին Քենիայի առաջին նախագահ Ջոմո Քենյատայի դիմանկարն ի սկզբանե հայտնվել է Քենիայի բոլոր անկախ մետաղադրամների դիմերեսին։ 1980 թվականին Դանիել Արապ Մոիի դիմանկարը փոխարինեց Քենյաթային մինչև 2005 թվականը, երբ Կենտրոնական բանկը ներկայացրեց նոր մետաղադրամների շարք, որը վերականգնեց Քենյատայի դիմանկարը։ Մետաղադրամներն են -/50 և 1/= չժանգոտվող պողպատից և երկմետաղական 5/=, 10/= և 20/= մետաղադրամներից։ 2003 թվականին թողարկվել է երկմետաղ 40/= մետաղադրամ՝ այն ժամանակվա նախագահ Մվայ Կիբակիի դիմանկարով, ի հիշատակ Քենիայի անկախության քառասունամյակի (1963 թվական)[2]։
| 1980 և 2003 թվականների Քենիայի մետաղադրամներ | ||||||||||
| ||||||||||
Քենիատայի պատկերով նոր մետաղադրամները թողարկվել են 2005 թվականին։ 2010 թվականին Քենիայի 2010 թվականի Սահմանադրության 231(4) բաժնում ասվում էր. «Քենիայի Կենտրոնական բանկի կողմից թողարկված թղթադրամներն ու մետաղադրամները կարող են կրել պատկերներ, որոնք պատկերում կամ խորհրդանշում են Քենիան կամ Քենիայի մի կողմը, բայց չեն կարող կրել որևէ անհատի դիմանկարը»[3]։ Նոր թղթադրամներն ու մետաղադրամները նախատեսվում էր թողարկել մինչև 2018 թվականը, որպեսզի համապատասխանեն այս նոր օրենքին։ 2018 թվականի դեկտեմբերի 11-ին թողարկվել է մետաղադրամների նոր շարք՝ 1/=, 5/=, 10/= և 20/= անվանական արժեքներով։ Բոլոր մետաղադրամների դիմերեսին պատկերված են Քենիայի ազգային զինանշանը, իսկ դարձերեսին՝ Աֆրիկայի ճանաչելի կենդանիների պատկերները[4]։ Մետաղադրամների նոր շարքը նախատեսված է տեսողության խնդիրներ ունեցող մարդկանց համար առավել ճանաչելի լինելու համար[5]։
| Քենիայի շիլլինգի մետաղադրամներ (2018 թողարկում) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Նկար | Արժեք | Տեխնիկական պարամետրեր | Նկարագրություն | ||||
| Տրամագիծը | Զանգված | Բաղադրություն | Եզր | Դիմերեսը | Դարձերես | ||
| 1/= | 23.9 մմ | 5.5 գրամ | Նիկելապատ պողպատ | Սեգմենտացված (Պարզ և եղեգնաձև հատվածներ) | Քենիայի զինանշան, «Քենիայի Հանրապետություն» տեքստը անգլերեն և սուահիլի լեզուներով | Ընձուղտ, դավանանք անգլերեն և սուահիլի լեզուներով | |
| 5/= | 19.5 մմ | 3.75 գրամ | Երկմետաղ մետաղադրամ (արույրով պատված պողպատե կենտրոնական խցան՝ նիկելապատ պողպատե արտաքին օղակով) | Եղեգնաձև | Քենիայի զինանշան, «Քենիայի Հանրապետություն» տեքստը անգլերեն և սուահիլի լեզուներով | Ռնգեղջյուր, դավանանք անգլերեն և սուահիլի լեզուներով | |
| 10/= | 23 մմ | 5 գրամ | Երկմետաղ մետաղադրամ (նիկելապատպատված պողպատե կենտրոնական խցան՝ արույրով պողպատե արտաքին օղակով) | Եղեգնաձև | Քենիայի զինանշան, «Քենիայի Հանրապետություն» տեքստը անգլերեն և սուահիլի լեզուներով | Առյուծ, դավանանք անգլերեն և սուահիլի լեզուներով | |
| 20/= | 26 մմ | 9 գրամ | Երկմետաղ մետաղադրամ (արույրով պատված պողպատե կենտրոնական խցան՝ նիկելապատ պողպատե արտաքին օղակով) | Սեգմենտացված (Պարզ և եղեգնաձև հատվածներ) | Քենիայի զինանշան, «Քենիայի Հանրապետություն» տեքստը անգլերեն և սուահիլի լեզուներով | Փիղ, դավանանք անգլերեն և սուահիլի լեզուներով | |
Ավելի ցածր անվանական մետաղադրամները մերժող առևտրականների ֆենոմեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վաճառողները և սպառողները, հատկապես գյուղական վայրերում, ավելի ու ավելի են մերժում 50 ցենտ և 1 շիլինգ մետաղադրամները, չնայած Քենիայի Կենտրոնական բանկի հավաստիացումներին դրանց շարունակական վավերականության վերաբերյալ։ Այս մետաղադրամներն ընդունելու դժկամությունը բխում է ինչպես վաճառողների, այնպես էլ սպառողների ընկալումից, որ դրանք էական արժեք չունեն[6][7][8]։
Թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1966 թվականի սեպտեմբերի 14-ին Քենիայի շիլլինգը փոխարինեց Արևելյան Աֆրիկայի շիլլինգին, չնայած վերջինս գործածությունից դուրս եկավ մինչև 1969 թվականը։ Քենիայի Կենտրոնական բանկը թողարկեց թղթադրամներ 5/=, 10/=, 20/=, 50/=, 100/=անվանական արժեքներով։ Թղթադրամների առջևի մասում Քենիայի առաջին վարչապետի և նախագահի՝ Ջոմո Քենյատայի դիմանկարն է, իսկ հետևի մասում՝ տարբեր տնտեսական գործունեություններ{{cite book | last1 = Linzmayer | first1 = Owen | title = The Banknote Book | chapter = Kenya | publisher = BanknoteNews.com | year = 2012 | location = San Francisco, CA | url = Error! Hyperlink reference not valid.:
5/= թղթադրամները փոխարինվեցին մետաղադրամներով 1985 թվականին, նույնը տեղի ունեցավ 10/= և 20/= 1994 և 1998 թվականներին։ 1986-ին ներմուծվեցին 200/= թղթադրամներ, որին հաջորդեցին 500/= 1988 թվականին և 1000/= 1994 թվականին։
Ինչպես մետաղադրամների դեպքում, Քենիատան հայտնվեց մինչև 1978 թվականը թողարկված թղթադրամների վրա, որտեղ Դանիել Արապ Մոիի դիմանկարը փոխարինեց նրան 1980 թվականին։ 2003 թվականին, երբ Մուայ Կիբակին փոխարինեց Մոյին որպես նախագահ, 5/=, 10/= և 20/= թղթադրամներ 1978 թվականի սերիաները Քենիատայի նկարով, որոնք պահվում էին, թողարկվեցին և որոշ ժամանակ շրջանառվեցին։ Այնուհետև ներկայացվեց նոր շարք, որի վրա Քենիատան կրկին հայտնվեց 50/=, 100/=, 200/=, 500/= և 1000/= անվանական արժեքներով։ 2003 թվականի դեկտեմբերի 12-ով թվագրված 200/= թղթադրամի թողարկումը պատկերում է «Անկախության 40 տարիները 1963–2003 վականներ»։ Թղթադրամները տպագրվել են Նայրոբիում անվտանգության տպիչ De La Rue-ի կողմից։
2019 թվականի մայիսի 31-ին Քենիայի Կենտրոնական բանկը թողարկել է թղթադրամների նոր «ընտանիք»՝ առանց քենիացի հայտնի անձանց դիմանկարների, ինչպես սահմանված է 2010 թվականի Քենիայի Սահմանադրությամբ։ Միևնույն ժամանակ, Քենիայի Կենտրոնական բանկը վերադարձրել է թղթադրամի բոլոր նախորդ տարբերակները՝ 1000/= թղթադրամը։ Դրանք մնացել են օրինական վճարում մինչև 2019 թվականի հոկտեմբերի 1-ը։ Այս շարքի բոլոր թղթադրամների առջևի մասում Քենիաթայի միջազգային կոնվենցիայի կենտրոնի ընդհանուր ձևավորումն է, իսկ թղթադրամների հետևի մասում պատկերներ են մարդկանց հարստությունը։ Քենիայի բնույթը՝ «Կանաչ էներգիա» (50/=), «Գյուղատնտեսություն» (100/=), «Սոցիալական ծառայություններ» (200/=), «Զբոսաշրջություն» (500/=) և «Կառավարում» (1000/=)։ Բոլոր հինգ դավանանքները նաև մարմնավորում են Աֆրիկայի հինգ մեծ կենդանիներից յուրաքանչյուրը՝ գոմեշ (50/=), ընձառյուծ (100/=), ռնգեղջյուր (200/=), առյուծ (500/=) և փիղ (1000/=)[9][10]։
| Քենիայի շիլլինգի թղթադրամներ (1996 թվական «Arap Moi» թողարկում) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Նկար | Արժեք | Դիմերեսը | Դարձերես | Պատկեր |
|
20/= | Նախագահ Դանիել Թորոյիչ արապ Մոյ, Քենիայի զինանշան | Մոյ միջազգային սպորտային համալիր, Նայրոբի | Առյուծի գլուխ |
| 50/= | Նախագահ Դանիել Թորոյիչ արապ Մոյ, Քենիայի զինանշան | Քարավան, Փղի ժանիքների հուշարձան Մոյ պողոտայում (նախկինում՝ Կիլինդինի ճանապարհ), Մոմբասա | Առյուծի գլուխ | |
| 100/= | Նախագահ Դանիել Թորոյիչ արապ Մոյ, Քենիայի զինանշան | Անկախության 25-ամյակի հուշարձան, Նայրոբի | Առյուծի գլուխ | |
| 200/= | Նախագահ Դանիել Թորոյիչ արապ Մոյ, Քենիայի զինանշան | Միասնության հուշարձան, Նայրոբի | Առյուծի գլուխ | |
| 500/= | Նախագահ Դանիել Թորոյիչ արապ Մոյ, Քենիայի զինանշան | Խորհրդարանի շենք, Նայրոբի | Առյուծի գլուխ | |
| 1,000/= | Նախագահ Դանիել Թորոյիչ արապ Մոյ, Քենիայի զինանշան | Փղեր | Առյուծի գլուխ | |
| Քենիայի շիլլինգի թղթադրամներ (2004 թվական «Jomo Kenyatta» թողարկում (շրջանառությունից հանվում է)) | |||
|---|---|---|---|
| Արժեք | Դիմերես | Դարձերես | Պատկեր |
| 50/= | Նախագահ Ջոմո Քենյատա, Քենիայի զինանշան | Քարավան, Փղի ժանիքների հուշարձան Մոյ պողոտայում (նախկինում՝ Կիլինդինի ճանապարհ), Մոմբասա | Առյուծի գլուխ և էլեկտրոտիպ 50 |
| 100/= | Նախագահ Ջոմո Քենյատա, Քենիայի զինանշան | Քենյաթայի արձան, աշտարակ | Առյուծի գլուխ և էլեկտրոտիպ 100 |
| 200/= | Նախագահ Ջոմո Քենյատա, Քենիայի զինանշան | Բամբակի բերքահավաք | Առյուծի գլուխ և էլեկտրոտիպ 200 |
| 500/= | Նախագահ Ջոմո Քենյատա, Քենիայի զինանշան | Խորհրդարանի շենք, Նայրոբի | Առյուծի գլուխ և էլեկտրոտիպ 500 |
| 1000/= | Նախագահ Ջոմո Քենյատա, Քենիայի զինանշան | Փղեր | Առյուծի գլուխ և էլեկտրոտիպ 1000 |
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Early Currencies, Trade and Exchange». Central Bank of Kenya. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 8-ին.
- ↑ «Supplement No. 100». The Kenya Gazette. Republic of Kenya. CV (122): 2681. 2003 թ․ դեկտեմբերի 11.
- ↑ The Constitution of Kenya of 2010; Section 231(4) on the Central Bank of Kenya World Intellectual Property Organization (www.wipo.int). Retrieved 2013-09-27.
- ↑ Kenya: New circulation coin series introduced by president Արխիվացված 2020-09-23 Wayback Machine, Coin Update (news.coinupdate.com). 27 December 2018. Retrieved 2018-12-28.
- ↑ «Kenya makes coins accessible for the visually impaired». 2019 թ․ մայիսի 11.
- ↑ «For many rural small traders, the one shilling coin no longer counts». Business Daily. 2015 թ․ հոկտեմբերի 5. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 4-ին.
- ↑ «Sh1bn in coins that Kenyans have ignored». Business Daily. 2021 թ․ ապրիլի 12. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 4-ին.
- ↑ «Are 50 cent and one shilling coins on the way out?». Standard Digital. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 4-ին.
- ↑ «Central Bank unveils new generation banknotes to curb fraud». Capital News Kenya. 2019 թ․ հունիսի 1.
- ↑ «New Generation Banknotes Pamphlet» (PDF). Central Bank of Kenya. 2019 թ․ հունիսի 1.