Քարհանի վանք

Քարհանի վանք;
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	վանք
Երկիր	Ադրբեջան
Տեղագրություն	գ. Միրզիկ, Գյոյգյոլի շրջան, Ադրբեջան
Ներկա վիճակ	կորցրած հուշարձան
Ճարտարապետական ոճ	Հայկական
Հիմնադրված	16-17-րդ դարեր

Քարհանի վանք (նաև՝ Սուրբ Աստվածամոր վանք, Միրզիկի անապատ), հայկական վանք Արևելյան Հայաստանում, ներկայիս Ադրբեջանական Հանրապետության Գյոյգյոլի շրջանի (նախկին Խանլարի) Միրզիկ գյուղի մոտ։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնադրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վանքի հիմնադրումը որոշ մասնագետները վերաբերում են 16-17-րդ դարերին^[1]։

19-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քարհանի վանքը ժամանակին ունեցել է բազմանդամ միաբանություն։ Գործել է մինչև 1870-ական թվականները։ Ունեցել է կալվածքներ, որոնցից հիմնականում զրկվել է 19-րդ դարի կեսերից հետո^[1]։

Վանքի պատմության ուսումնասիրության առումով բացառիկ հետաքրքրություն է ներկայացնում 1853 թվականին կազմված սույն տեղեկագիրը.

Անապատս այս յառաջին ժամանակս լեալ է շքեղաշուք և նշանաւոր վանք ունելով բաւականաթիւ միաբանս և վանահայրս, որպիսիք են՝ Եղեազար եպիսկոպոս, Յովսէփ վարդապետ, ապա՝ Սարգիս եպիսկոպոս, յետ նորա Մկրտիչ ևս Պօղոս վարդապետ, որոց և գերեզմանք ոմանց ընդ այլոցն գտանին այժմիկ ի գաւթի եկեղեցւոյն շինուածքդ նոցա և կացարանաց անապատականացն և շրջապատ պարիսպք ի ներկայումս կան ի քայքայեալ դրութեան, միայն եկեղեցին գտանի ամբողջ քարաշէն գոյ և առանձին մատուռ մի խորանաձև ուխտատեղի, ուր երբեմն գնան ուխտաւորք։ Անապատս այս կայացեալ կայ խստորեն բարձր և երկայնանիստ լերինն նովան կոչեցեալ յարևմտից կողմն հանդէպ քարաժայրին, որ անուանի «Ծիլ քերծ» կամ «Ճգնաւորի քերծ» է ընդ մէջ երկուց ծորակաց, որք սկսանին ի նոյն լեռն է հանդերձ առուիւք ջուրց յաջմէ և յահեկէ Անապատին, լայնութեամբ հեռի միմեանց իբրև երկու վերսիւ, և ի վայր իջեալ այս ծորակք և ձգեալ դէպ յարևելս մինչ իբրև ցերեք վերս երկայնութեամբ, ապա խառնին և միանան...^[2]

Վանահայեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առկա տվյալների համադրմամբ մասամբ հնարավոր է ներկայացնել Քարհանի վանքի վանահայրերի ժամանակագրական հետևյալ ցանկը^[3]^[4]^[5].

Եղիազար եպիսկոպոս. վախճ. 1713 թ.
Հովսեփ վարդապետ
Սարգիս եպիսկոպոս. հիշ. 1770-1773 թթ.
Մկրտիչ վարդապետ
Պողոս վարդապետ
Աբեղա (անունն անհայտ է). հիշ. 1857 թ.
Վարդապետ (անունն անհայտ է). հիշ. 1862 թ.

Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վանական համալիրի մեջ մտել է եկեղեցին՝ արևմուտքից կից փոքր գավթով, և միաբանության սենյակները։ Վանքն ունեցել է շրջապապարիսպ, որոնք դեռևս անցյալ դարավերջին կիսավեր էին։ Բոլոր շինությունները կառուցված են անմշակ քարով, կրաշաղախով^[1]։

Կալվածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիշյալ երկու վտակների միջև ընկած ողջ տարածքը՝ «մի քանի օրավար պատուական հողեր», պատկանելիս է եղել վանքին^[6]։ 1886 թվականին վանքի կալվածքը բաղկացած էր վարելահողից և անտառից^[7]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 398
↑ Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 2742, թ. 16
↑ Թօփճեան Յ. Յակոբ, Ցուցակ ժողովածուաց Դադեան Խաչիկ վարդապետի, մասն Բ, Վաղարշապատ, 1900, էջ 21
↑ Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3830, թ. 78
↑ Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3836, թ. 56
↑ Բարխուտարեանց Մ, Արցախ, Բագու, 1895, էջ 277
↑ Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. Պ56, ց. 18, գ. 138, թ. 100-101

[ՍԿ398-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 398

[2] Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 2742, թ. 16

[Ցուցակ21-3] Թօփճեան Յ. Յակոբ, Ցուցակ ժողովածուաց Դադեան Խաչիկ վարդապետի, մասն Բ, Վաղարշապատ, 1900, էջ 21

[ՀԱԱ-4] Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3830, թ. 78

[ՀԱԱ3836-5] Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3836, թ. 56

[Բարխուտարեանց_277-6] Բարխուտարեանց Մ, Արցախ, Բագու, 1895, էջ 277

[ՀԱԱ100-101-7] Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. Պ56, ց. 18, գ. 138, թ. 100-101

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]