Վիրտուալ իրականության ազդեցություններ
Վիրտուալ իրականությունը (VR) մարդ-համակարգիչ ինտերֆեյս է, որը օգտվողներին թույլ է տալիս կեղծել ներկայությունը իրական աշխարհի տարբեր վայրերում։ Արհեստական միջավայրը կարող է շատ նման լինել իրականությանը և մարդու վրա տարբեր ազդեցություններ ունենալ։ Ռեալիզմի այս ուժեղ զգացումը առաջացնում է մի երևույթ, որը հայտնի է «ներկայություն» անվանումով, և այդ կեղծ իրականությունը կարող է ուենալ և՛ դրական,և՛ բացասական ազդեցություն։
Դրական ազդեցություն օրգանիզմի վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիրտուալ իրականության դրական հետևանքների մասին շատ համոզմունքներ կան։ Այն արագորեն օգտագործվում է բազմաթիվ հիվանդությունների բուժման համար։ Հատկապես օգտակար է դարձել բժշկության վերականգնողական ոլորտում։ 2017 թվականին ՎԻ-ի նոր հավելվածներ են ստեղծվել՝ օգտնելու մարդկանց, ովքեր հոգեբանական ծանր վիճակում են գտնվում։ Այլ կերպ ասած, այդ խաղերը օգնում են մարդկանց հանգստանալ՝ ազատվելով սթրեսից։ Վիրտուալ իրականությունը օգտագործվում է վիրաբույժների կողմից՝ պրոցեդուրաները պլանավորելու համար։
ՎԻ-ն կաթվածից հետո վերականգնման համար։[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կաթվածից հետո շատ մարդիկ կորցնում են շարժվելու կամ մտածելու կարողությունը,որը հանգեցնում է առօրյա գործունեության հետ կապված խնդիրների, ինչպիսիք են գրելը, քայլելը և մեքենա վարելը։ Վիրտուալ իրականությունը կամ վիդեո խաղերը թերապիայի տեսակներ են,որոնց ընթացքում հնարավորություն են տալիս անել ամենօրյա գործողություններ,որոնք հիվանդանոցում դժվար է իրականացնել[1]։ Կաթվածից հետո մասսայական պրակտիկան, վերին և ստորին վերջույթների բազուկների վրա հիմնված վարժությունները կարող են օգնել ուղեղին վերածրագրավորել ինքն իրեն և ձևավորում են նոր նյարդային համակարգեր։ Այդ նոր կապերը խթանում են կաթվածից հետո հիվանդների մոտ շարժողական հմտությունների վերականգնմանը։ SaeboVR-ը աշխարհի միակ վիրտուալ վերականգնողական համակարգն է, որը կենտրոնացած է բացառապես ADL-ի (առօրյա կենսագործունեության) վրա։ Այն բացի առօրյա խնդիրների հետ շփվելուց, օգտագործում է վիրտուալ օգնական, որը հայտնվում է էկրանին՝ կրթելու և հեշտացնելու կատարողականությունը։
Հոգեբանական ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիրտուալ իրականության տեխնոլոգիան հատկապես օգտակար է էքսպոզիցիոն թերապիայի համար՝ բուժման մեթոդ, որով հիվանդներին ծանոթացնում են, իսկ հետո դանդաղորեն ենթարկվում տրավմատիկ գրգռիչներին։ Վիրտուալ միջավայրում հիվանդները կարող են ապահով կերպով շփվել իրենց ֆոբիայի հետ։ Բացահայտման թերապիայի արդյունավետության առաջնային մարտահրավերներից է վիրտուալ միջավայրի ներսում իրական միջավայրում առկա վնասվածքների մակարդակի վերաստեղծումը։ Վիրտուալ իրականությունն օգնում է հաղթահարել դա ՝ ներգրավվելով հիվանդի տարբեր զգայական գրգռիչները ՝ միաժամանակ բարձրացնելով իրատեսությունը և պահպանելով շրջակա միջավայրի անվտանգությունը։
Վիրտուալ իրականությունն օգտագործվում է բացահայտման թերապիայի մեջ՝ PTSD (Տագնապային խանգարում)-ի բուժման համար Վաշինգտոնի, Միացյալ Նահանգների Լյուիս-Մաքքորդ համատեղ բազայի վավերագրական անձնակազմում։ Վիրտուալ իրականության թերապիայի բացահայտման թերապիայի շատ հաջող օրինակ է PTSD-ի բուժման համակարգը՝ Վիրտուալ Իրաքը։ Գլխին ամրացված ցուցադրման և խաղատախտակի միջոցով հիվանդները նավարկում են Humvee- ն Իրաքի, Աֆղանստանի և Միացյալ Նահանգների վիրտուալ հանգստի շուրջ։ Անվտանգ ենթարկվելով տրավմատիկ միջավայրերին՝ հիվանդները սովորեցին նվազեցնել իրենց անհանգստությունը։ Ըստ Վիրտուալ Իրաքի պատմության վերանայման, մեկ ուսումնասիրություն պարզել է, որ այն նվազեցրել է PTSD ախտանիշները միջինը հիսուն տոկոսով[2]։
VR-SOAP-ը խոստումնալից նոր միջամտություն է փսիխոզով հիվանդ երիտասարդների սոցիալական գործունեությունը բարելավելու համար։ VR-ն շատ օգտակար է նոր սոցիալական վարքագիծ կիրառելու համար։ Այն հիվանդներին հնարավորություն է տալիս անվտանգ և աստիճանաբար վարժվել իրական աշխարհի սոցիալական իրավիճակներին[3]։
Բացասական ազդեցություն օրգանիզմի վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առողջական վտանգներ կարող են լինել, երբ մարդիկ ընկղմվում են լիարժեք պատկերացված միջավայրում, ինչը, հնարավոր է, ազդեցություն ունենա նրանց ֆիզիկական և էմոցիոնալ բարեկեցության վրա։ Կախված նրանից, թե ինչ պատկերներ են նրանք տեսնում, վիրտուալ իրականությունը կարող է ավելի շատ զգացմունքներ առաջացնել, քան պարզապես լուսանկարներ կամ տեսանյութեր դիտելը։ Օրինակ՝ Սիրիայում պատերազմի վիրտուալ իրականության կադրերը կարող են վախ, սթրես և ցնցում առաջացնել։
Աչքի լարվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ՎԻ–ը կարող է օգտատերերի մոտ աչքի ծանր լարվածություն առաջացնել, քանի որ լարում են իրենց աչքերը, որպեսզի կենտրոնանան պիքսելացված էկրանի վրա, որն օգտագործում է մեկ բեկող օպտիկական տարր։ VR–ները սովորաբար չեն լուծում աչքերին մոտ գտնվող սարքերի օպտիկական խնդիրները, և մի քանի րոպե հետո դրանք արագ դառնում են անհարմար[4]։
Գլխապտույտ և սրտխառնոց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիրտուալ իրականության իրատեսական նմանակված շարժումները կարող են ազդել ժամանակի և տարածության մասին մարդու ընկալման վրա և կարող են առաջացնել հոգնածություն, սրտխառնոց կամ թուլություն։ Փաստորեն, UCLA Keck Արխիվացված 2021-11-02 Wayback Machine կենտրոնի նեյրոֆիզիկայի ուսումնասիրությունը ցույց տվեց լաբորատոր առնետների մոտ VR-ի բացասական կողմնակի ազդեցությունները, ներառյալ «կիբերհիվանդությունը» և առնետների ուղեղի գործունեության աննորմալ ձևերը։ Գիտնականները նաև նշել են, որ առնետների նեյրոնների 60 տոկոսը պարզապես անջատվում է վիրտուալ իրականության միջավայրում[5]։
Պատահարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիրտուալ իրականության խաղերի օգտատերերը հայտնել են մի շարք անհանգստացնող էֆեկտների մասին, ներառյալ տեսողության վնասը, ապակողմնորոշումը և նույնիսկ նոպաները։ Բացի սրանից, VR-ի օգտագործումը վնասվածքների շատ իրական վտանգ է պարունակում։ Եղել են Ֆուտբոլիստներ, ովքեր տուժել են ոսկորների կոտրվածքից, կապանների պատռվածքից և նույնիսկ էլեկտրական ցնցումներից[6]։
Կախվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եթե ինչ-որ մեկը երկար ժամանակ անցկացնի վիրտուալ միջավայրում, նա կարող է կախվածություն ձեռք բերել դրանից։ Դա հատկապես վտանգավոր է սոցիալական ցանցերում, քանի որ կարող են կատարել բազմաթիվ գործողություններ վիրտուալ աշխարհում, որոնք իրական աշխարհում անօրինական են։
Մարդկային կապերի կորուստ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սա այն վայրն է, որտեղ ինչ-որ մեկը սոցիալական փոխազդեցության համար ավելի շատ ապավինում է վիրտուալ իրականությանը, քան իրական կյանքում։ Որպես հետևանք, դա կարող է ստեղծել որոշ ոչ պատշաճ ասոցիացիաներ, որոնք իրական կյանքի սոցիալական միջավայրի մաս չեն կազմում և, ի վերջո, կարող են հանգեցնել դեպրեսիայի և տարանջատման՝ կախված ծանրությունից[7]։
Կապը կրթության հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բազմաթիվ գործնական ուսումնասիրությունների և դրանց արդյունքների վրա հիմնված համապատասխան ռազմավարական ուղեցույցների ստեղծումը էական նշանակություն ունի ցանկացած տեսակի նոր տեխնոլոգիայի օգտագործման համար, ինչպիսին է VR-ը։
Սթենֆորդի համալսարանի բժշկության դպրոցում 2017 թվականին բացեց նյարդաբանական սիմուլյացիայի լաբորատորիան՝ օգտագործելով Surgical Theater-ի համակարգը[8]:Soltware-ը ստեղծում է ուղեղի 3D մոդել՝ կազմված MRIS(մագնիսական ռեզոնանսային պատկերներ), CT (համակարգչային տոմոգրաֆիա) և անգիոգրամաների միջոցով[9]։
Կան բազմաթիվ տարբեր կիրառումներ շատ ոլորտներում, որտեղ VR-ն կարող է օգտագործվել իր առավելագույն ներուժով։ Այնուամենայնիվ, ոչ բոլոր տեսակի բովանդակությունն է լավ աշխատում VR-ում, և կան բաներ, որոնք պետք է հաշվի առնել այդ տեխնոլոգիայի համար մշակելիս։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ . Laver KE, Lange B, George S, Deutsch JE, Saposnik G, Crotty M. 2017 թ․ նոյեմբերի 20 https://www.cochrane.org/CD008349/STROKE_virtual-reality-stroke-rehabilitation/. Վերցված է https://www.cochrane.org/-ին.
{{cite web}}: External link in|accessdate=|title=(օգնություն) - ↑ «Physical Therapy, Volume 96, Issue 12, 1 December 2016, Pages 1905–1918,». academic.oup.com. Jan-Willem G. Meijer. 2016 թ․ դեկտեմբերի 1.
- ↑ VIRTUAL REALITY FOR IMPROVING SOCIAL ACTIVITIES AND PARTICIPATION (VR-SOAP): DEVELOPMENT OF A NEW TREATMENT FOR YOUNG PEOPLE WITH PSYCHOSIS, Schizophrenia Bulletin, Volume 46, Issue Supplement_1,. Dauw Muijsson, Elise van der Stouwe, Kirstin Greaves-Lord, Saskia Nijman, Marieke Pijnenborg, Wim Veling, M230. April 2020,. էջեր Page S224, .
{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link) - ↑ «Health Risks From Using Virtual Reality Headsets». www.vesttech.com.
- ↑ Tayebeh Baniasadi, Seyed Mohammad Ayyoubzadeh, Niloofar Mohammadzadeh (Published 2020 May 18). «Challenges and Practical Considerations in Applying Virtual Reality in Medical Education and Treatment». https://www.omjournal.org/.
{{cite journal}}: External link in|journal= - ↑ «What Are the Harmful Effects of Virtual Reality?». www.lawtechnologytoday.org. Cheryl Roy. 2021 թ․ հունվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
- ↑ «THE PROS AND CONS OF VIRTUAL REALITY». skywell.software. Ilya Dudkin. 22/03/2019.
- ↑ Navigation modes, operation methods, observation scales and background options in UI design for high learning performance in VR-based architectural applications, Journal of Computational Design and Engineering, Volume 6, Issue 2,. Chengyu Sun, Wei Hu, Diqiong Xu,. April 2019,. էջեր Pages 189–196, .
{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link) - ↑ «VR can be good for your health». www.newelectronics.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին.