Պիդֆորտ
Պիդֆորտ[1] (UK: /piˈeɪfɔːrt, ˈpiːɛdˌfɔːrt/,[2][3] US: /piˌeɪˈfɔːr, piˈeɪfɔːr/;[4][1] ֆր.՝ pied-fort or piéfort[5] ), տարօրինակ, հաստ մետաղադրամ, հաճախ ուղիղ երկու անգամ գերազանցում է տվյալ չափսի և ձևի մետաղադրամների սովորական քաշը[6]։ Պիդֆորտները հիմնականում շրջանառության մեջ չեն և թողարկվում են միայն դրամահատարանի պաշտոնյաների (ինչպես նմուշներ) կամ հավաքորդների, բարձրաստիճան անձանց և այլ VIP-ներին ներկայացնելու համար: Ավելի հազվադեպ, պիդֆորտն արտասանվում է որպես «պիեֆորտ»:
Պատմություն
Պիդֆորտ մետաղադրամները առաջին անգամ գրանցվել են միջնադարյան Ֆրանսիայում և Մեծ Բրիտանիայում, իսկ առաջին ֆրանսիական պիդֆորտները հայտնաբերվել են 12-րդ դարում: Պատճառը, որ մետաղադրամները հատվել են պիդֆորտի ձևով, հավանաբար այն էր, որ դրանք չկորչեն սովորական շրջանառվող մետաղադրամների մեջ[7][8]: Ամենավաղ պիդֆորտ մետաղադրամների սկզբնական նշանակության տեսությունները հետևյալն են․
- Որպես վարչական հաստատման օրինաչափություններ[9][10][11]:
- Որպես նախշեր՝ տարբեր դրամահատարաններում փորագրողներին ցույց տալու համար, թե ինչպիսին պետք է լինի հաստատված դիզայնը[12][13][8]:
- Որպես հաշվիչներ կամ ջեթոններ դրամահատարանի աշխատավորների համար, որոնք նման են հասարակ կամ ավելի բարդ աբակուսի ուլունքներին[14][15]:
Ավելի ուշ, ազգի մետաղադրամների պիդֆորտ տարբերակների ավելի հազվադեպ օգտագործումը հանգեցրեց նրան, որ դրանք օգտագործվեցին որպես դիվանագիտական հեղինակավոր նվերներ թագավորներին, ազնվականներին, բարձրաստիճան անձանց և այլ VIP անձանց: Նշենք, որ մետաղադրամ հավաքելը ավանդաբար անվանվել է «արքաների հոբբի»։ Քաղաքականապես ազդեցիկ մետաղադրամների կոլեկցիոներների կողմից պիդֆորթների պահանջարկը հանգեցրել է այնպիսի սովորական արտադրության, որ droit de pied fort-ը կամ «piedfort-ի իրավունքը» հաստատվել է որպես կանոնների պաշտոնական օրենսգիրք, որը սահմանել է կաններ, օիդֆորտի նոր դիզայն ստեղծելու իրավունքի վերաբերյալ[16][17][18][19]։
Բրիտանական առաջին մետաղադրամները արծաթյա կոպեկներ էին, որոնք հատվել էին Էդվարդ I-ի (1272-1307) օրոք: 1588 թվականին Մեծ Բրիտանիան դադարեցրեց պիդֆորտերի արդյունահանումը, բայց Ֆրանսիան շարունակեց դրանք հատել առնվազն ևս 150 տարի, մինչ այդ նույնպես դադարեցրեց արտադրությունը: Ֆրանսիայում պիդֆորտերի կանոնավոր արտադրությունը վերսկսվեց 1890 թվականին, իսկ Մեծ Բրիտանիայում պիդֆորտերը հանրության առաջ առաջին անգամ հասանելի դարձան 1982 թվականին։ Այդ ժամանակից ի վեր Մեծ Բրիտանիայի թագավորական դրամահատարանը հայտնի էր պիդֆորտերով բազմաթիվ հուշադրամների ստեղծմամբ:[20] Չինաստանը 1988 թվականին թողարկեց PID կոլեկցիոներների համար[21][8]:
Ստուգաբանություն
Piedfort-ը ֆրանսերեն « pied » (ոտք), [22] և « fort » (ուժեղ, մեծ, ծանր) բառերի միացությունն է[23][24][25]։ Բառացի նշանակում է «ծանր ոտք», բայց բառական իմաստը «ծանր քաշ» է[26][6]։ 18-րդ դարի ֆրանսիական հանրագիտարանային բառարաններն այն արձանագրում են երկու առանձին բառերի տեսքով՝ որպես «կարկանդակ ամրոց» (1774)։
PIED FORT, արժույթի պայմաններ, այս բառը ասվում է ոսկու, արծաթի կամ այլ մետաղի մետաղադրամի մասին, որն ավելի հաստ է, քան սովորական արժույթը... [27][28]
«Piedfort»-ի ժամանակակից ձևը անգլերենումի հայտ է եկել 1802 թվականին Sotheby's-ի աճուրդների կատալոգում[29][30], երբ այդ տերմինն արդեն լայնորեն օգտագործվում էր։
Ուղղագրական սխալ
Piefort-ի սխալ ուղղագրության անպատշաճությունը երևում է 1917 թվականին, երբ սխալը բավական տարածված էր դարձել վաղ դրամագիտական ժարգոնային բառարանում հիշատակելու համար.[31]
Piefort, կամ ավելի ճիշտ՝ Piedfort, բառացիորեն նշանակում է ցանկացած մետաղադրամ, որը կտրված է անսովոր հաստ պլաշտի վրա որպես փորձնական կտոր կամ շարադրանք[32]։
Piefort-ի սխալ գրությունը երևում է անգլերենում դեռևս 1893 թվականին, որտեղ հեղինակը և մեջբերող հեղինակները տալիս են բառի կեղծ ստուգաբանություններ՝ կապված մետաղադրամի քաշի (ոչ հաստության) հետ, մետաղադրամի վրա մարդու ոտքերի պատկերմանը և անվան կոռումպացվածությանը[33][34]։
Ազդեցիկ Krause and Mishler Standard Catalog of World Coins-ը օգտագործել է և՛ piedfort-ը, և՛ piefort-ը միմյանց փոխարինելով առնվազն նախորդ 3 տասնամյակների ընթացքում՝ սկսած 2012 թվականից[18][35]։
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 Merriam-Webster Dictionary
- ↑ Oxford Living Dictionaries
- ↑ Collins Dictionary
- ↑ Random House Dictionary
- ↑ Trésor de la langue française informatisé
- ↑ 6,0 6,1 Hanisco, Ray, Piedfort, BellaOnline
- ↑ «The Piedfort Coin – A Rare Collector's Item». The Royal Mint.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 «The Piedfort Coin – A Rare Collector's Item». The Royal Mint.
- ↑ France: coinage survey
- ↑ France: coinage survey
- ↑ Jettons at mernick.org.uk
- ↑ «The Piedfort Coin – A Rare Collector's Item». The Royal Mint.
- ↑ «Brass reckoning counter, Rechenmeister type». British Museum.
- ↑ «Brass reckoning counter, Rechenmeister type». British Museum.
- ↑ Jettons at mernick.org.uk
- ↑ Piéfort – Piedfort – Pieds-Forts – Essais
- ↑ Simon Fournival (1672). Recueil général des titres: concernant les fonctions rangs ... des présidens, trésoriers de France.
- ↑ 18,0 18,1 Piéfort – Piedfort – Pieds-Forts – Essais
- ↑ Simon Fournival (1672). Recueil général des titres: concernant les fonctions rangs ... des présidens, trésoriers de France.
- ↑ «2009 Countdown to London £5 Silver Piedfort Proof Coin». World Mint Coins.
- ↑ CCT720: 1988 to 1999 1 oz silver lunar proof piedfort 12 coin set
- ↑ "pied", Collins French Dictionary
- ↑ "fort", Collins French Dictionary
- ↑ "pied", Collins French Dictionary
- ↑ "fort", Collins French Dictionary
- ↑ Hanisco, Ray, Piedfort, BellaOnline
- ↑ M. De Felice (1774). Encyclopedie ou dictionnaire universel raisonne des connoissances humaines mis en ordre. Vol. 33. Fortuné Barthélemy de Félice, Denis Diderot.
- ↑ M. De Felice (1774). Encyclopedie ou dictionnaire universel raisonne des connoissances humaines mis en ordre. Vol. 33. Fortuné Barthélemy de Félice, Denis Diderot.
- ↑ A Catalogue of the very valuable and extensive collection of ancient and modern coins and medals of the late Samuel Tyssen, Esq. F.A.S. Sotheby's. 1802.
- ↑ A Catalogue of the very valuable and extensive collection of ancient and modern coins and medals of the late Samuel Tyssen, Esq. F.A.S. Sotheby's. 1802.
- ↑ Albert Romer Frey (1917). A Dictionary of Numismatic Names: Their Official and Popular Designations. American Numismatic Society. - «Piedforts». CoinLibrary. Վերցված է September 19, 2012-ին.
- ↑ Albert Romer Frey (1917). A Dictionary of Numismatic Names: Their Official and Popular Designations. American Numismatic Society.
- «Piedforts». CoinLibrary. Վերցված է September 19, 2012-ին. - ↑ William Carew Hazlitt (1893). The Coinage of the European Continent: With an Introduction and Catalogues of Mints Denominations and Rulers. Vol. 1. - A W Cornelius Hallen, ed. (1894). The Account Book of John Foulis of Ravelston. Publications of the Scottish History Society. Vol. 16. Edinburgh: Scottish History Society. էջ xxxiii.
- ↑ William Carew Hazlitt (1893). The Coinage of the European Continent: With an Introduction and Catalogues of Mints Denominations and Rulers. Vol. 1.
- A W Cornelius Hallen, ed. (1894). The Account Book of John Foulis of Ravelston. Publications of the Scottish History Society. Vol. 16. Edinburgh: Scottish History Society. էջ xxxiii. - ↑ Vème République, 50 Francs Hercule, Piéfort